Tatoeaazje

In tatoeaazje (of mei in Ingelsk wurd tattoo) is in foarm fan lichemsfersiering wêrby't mei in skerpe nulle ûnútwiskbere inket oanbrocht wurdt ûnder de minsklike opperhûd, om it pigmint dêrfan te feroarjen. Mei ûntelbere nulleprikken kinne op dy wize grutte 'tekeningen' op 'e hûd oanbrocht wurde. As foar it oanbringen fan tatoeaazjes gjin skjin ark brûkt wurdt, kin it ta earnstige hûdynfeksjes liede, mar ek ûnder mear fan de lever (hepatitis), tetanus-besmetting en HIV-besmetting.

Tatoeëarjen komt út it gebiet fan 'e Stille Oseaan, dêr't it û.m. tradisjoneel praktisearre waard troch de Maöary fan Nij-Seelân en oare Polynezyske folken, en teffens troch de Dajaks fan Borneo en Melanezyske folken as de Fidzjianen. De oarsprong fan it wurd 'tatoeaazje' is it Polynezyske tatau, dat "sekuer" of "ambachtlik" betsjut. It wie de Britske ûntdekkingsreizger James Cook dy't it wurd yn 1769, nei syn earste reis nei Tahity, yn 'e Ingelske taal yntrodusearre, en út it Ingelsk fersprate it him oer alle oare talen fan Jeropa. Sa naam it Frânsk it oer út it Ingelsk, it Nederlânsk naam it (foarsjoen fan it Frânske suffiks -age) oer út it Frânsk en it Frysk naam it wer oer út it Nederlânsk. It Ingelske wurd tattoo is eins in oerstallige werliening, mei't it Nederlânsk en Frysk dêr al in wurd foar hawwe.

Yn 'e Westerske kultuer wiene it oant yn 'e twadde helte fan 'e tweintichste iuw benammen seelju en soldaten dy't harsels tatoeëarje lieten. Lang koe men jin yn sjike fermiddens eins net mei in tatoeaazje fertoane, om't der op delsjoen waard as wat minderweardichs of sels barbaarsk. Fan 'e 1980-er jierren ôf binne tatoeaazjes lykwols frij algemien akseptearre rekke, en sjocht men fan ien of twa tatoeaazjes net mear op. Lju dy't har oer it hiele lichem of yn it gesicht tatoeëarje litte, kinne lykwols noch altyd rekkenje op beskate maatskiplike swierrichheden, dy't fuortkomme út de noch altyd stigmatisearjende wurking dy't soks hawwe kin.

Der besteane ferskate soarten tatoeaazjes:

• kulturele tatoeaazjes, by folken dêr't tatoeëarjen in ûnderdiel fan 'e kultuer is, lykas de Maöary fan Nij-Seelân of de Dajaks fan Borneo;
• identifikaasjetatoeaazjes, yn 'e regel oanbrocht tsjin 'e wil fan 'e tatoeëarre persoan, lykas identifikaasjenûmers fan finzenen yn 'e Dútske konsintraasjekampen en (yn it ferline) de letter D by deserteurs út it Britske leger;
• medyske tatoeaazjes, as ûnderdiel fan plastyske sjirurzjy (bgl. om in groede oan it spienhôf by te meitsjen);
• kosmetyske tatoeaazjes (of permaninte make-up), wêrby't make-up, lykas lippestift of eachskaad, as tatoeaazje oanbrocht wurdt, sadat men altyd opmakke is;
• funksjonele tatoeaazjes, wêrby't bgl. by Alzheimer-pasjinten de namme en it adres op 'e earm tatoeëarre wurdt;
• kriminele tatoeaazjes, dy't men sette lit as men talitten wurdt ta beskate motorklubs of strjitbindes.

Moderne Westerske tatoeaazjes binne der yn ferskate stilen:

• floral: in tatoeaazje yn 'e foarm fan in blommemotyf;
• tribal: in tatoeaazje yn abstrakte foarmen dy't basearre binne op 'e kulturele tatoeaazjes út Oseaanje en Súdeast-Aazje;
• mouwetatoeaazje of sleeve tattoo: in tatoeaazje dy't de hiele earm bedekt, mar abrupt ophâldt dêr't de mouwe ophâldt, sadat men him by formele gelegenheden ûnder de klean ferbergje kin;
• ûnderrêchtatoeaazje, ek wol in 'earsgewei' of in tramp stamp neamd, in langwerpige oerdwerse tatoeaazje fuort boppe de stuten.

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side. Commons  Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Tattoos fan Wikimedia Commons.