Winter

De winter is ien fan de fjouwer jiertiden, sa't dy foarkomme yn de poalgebieten en gebieten mei in tuskenbeiden klimaat.

De winter fynt plak troch de skeane stân fan de Ierde tsjin de sinne oer. De jiertiid fynt tsjinoersteld op it noardlik- en it súdlik healrûn plak, dat wol sizze: at it op it noardlik healrûn winter is, is it op it súdlik healrûn simmer, en oarsom. Dit komt trochdat as it winter is op it noardlik healrûn, it súdlik part fan de ierde dan nei de sinne ta wiist en it noardlik part fan de sinne ôf.

Yn de waarkunde falt de winter op it noardlik healrûn yn de moannen desimber, jannewaris en febrewaris en op it súdlik healrûn yn de moannen juny, july en augustus.

Yn de stjerrekunde begjint de winter op it noardlik healrûn om 21 desimber hinne, op de wintersinnekear. De sinne stiet dan middeis oan de Stienbokskearkring rjocht oan de himel. Dizze dei falt gear mei de koartste dei fan it jier op it noardlik healrûn. De astronomyske winter einiget op de maitiidevennacht, op 20 maart, somtiden ek op 21 maart, as de sinne middeis oan de evener rjocht oan de himel stiet. Hjirnei begjint de maaitiid. Op it súdlik healrûn begjint de winter rûn 21 juny, as de sinne middeis rjocht oan de himmel op de Kreeftskearkring stiet. De winter einiget hjir om 21 septimber hinne, as de sinne middeis rjocht boppe de evener stiet.

Yn de winter is de temperatuer trochstrings leger as yn de simmer. In oar skaaimerk fan de winter is in protte delslach, ûnder oare yn de foarm fan heil en snie. Ek is de winter ferneamd om de stoarmen en minder sinne as yn de simmer.

In protte bisten hâlde yn dizze perioade fan it jier harren wintersliep. Oare bisten, benammen fûgels, lûke nei waarmere gebieten, guon sels hielendal nei it oare healrûn: Foar de noardlike winter fan it noardlik healrûn nei it súdlik healrûn, en foar de súdlike winter oarsom. Ek binne der bisten dy't yn de simmer in protte iten ynslaan en ferstopje, sadwaande hawwe se by't winter genôch iten om dizze tiid troch te kommen.

• Wikiwurdboek-side - winter

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Winter fan Wikimedia Commons.