Simbabwe

Tekst üüb Fering

Simbabwe [zɪmˈbapvə], amtelk Republiik faan Simbabwe (üüb Shona: Nyika yeZimbabwe; üüb Nuurd-Ndebele: Ilizwe leZimbabwe; üüb Ingels: Republic of Zimbabwe [zɪmˈbɑːbwɪ]; iar Süüdrhoodeesien), as en banenstoot uun a süüd faan Aafrika. Uun a süüd leit Süüdaafrika, uun a uast Mosambik, uun a nuurdwaast leit Sambia an uun a süüdwaast leit Botsuana. At wurd Zimbabwe bedüüdet „stianhüsing“ üüb Shona. At lun hee 13.061.239 lidj (2012)^[1]. At hoodsteed as Harare.

At lun dialt grensen mä fjauer lunen. Det lingst grens (1231 km) faan Simbabwe wurt mä Mosambik and det kurtst (225 km) mä Süüdaafrika diald. At lun dialt uk en 813 km lung grens mä Botsuana an en 797 km lung mä Sambia.

De huuchst berig (2,592 m) uun Simbabwe as Nyangani Berig. De naisthuuchst (2436 m) as Binga Berig, wat mä Mosambik diald wurt. Dön tau berger lei uun Manicaland Prowins. Öler berger uun Manicaland Prowins san: Rukotso (2404 m), Nyangui (2227 m), Manyoli (2161 m), Nyamakanga (2037 m), Nusa (2029 m), Dombo (2004 m), Ruuinji (1954 m), Gomoringanyani (1912 m), Nyusero (1902 m). En öler berig, Darwin Berig (953 m), leit uun Mashonaland Central Prowins.

Det Sambesi Struum bildet at grens twesken Simbabwe an Sambia. De Limpopo Struum bildet at grens tu Süüdaafrika.

Simbabwe hee acht prowinsen an tau steedprowinsen.

Nr.	Prowins	Grate (km²)	Lidj	Lidj (tu km²)	Hoodsteed	Koord
1	Bulawayo	479	676.787	1.413	Bulawayo
2	Harare	872	1.903.510	2.183	Harare
3	Manicaland	36.459	1.566.889	43	Mutare
4	Mashonaland Central	28.437	998.265	35	Bindura
5	Mashonaland East	32.230	1.125.355	35	Marondera
6	Mashonaland West	57.441	1.222.583	21	Chinhoyi
7	Masvingo	56.566	1.318.705	23	Masvingo
8	Matabeleland North	75.025	701.359	9	Lupane
9	Matabeleland South	54.172	654.879	12	Gwanda
10	Midlands	49.166	1.466.331	30	Gweru

Efter det letst folksteeling faan 2012 hed Simbabwe 13 061 239 iinwenern. 6 280 539 faan a lidj wiar karmen an 6 780 700 wiar wüfhööd^[2].

A trii spriiken, wat dön gratst taal faan spreegern haa, san Shona, Nuurd-Ndebele an Nyanja.

Maschonalun un Matabelelun wurd 1888 protektoraaten faan faan det Britisk Süüdaafrikoons Sellskap. A nööm Süüdrhoodeesien wurd för at lun faan 1901 brükt. At lun wurd 1923 en britisk kolonii. Det wurd 11. Nofember 1965 oner en witj manerhaidsregiaring suwereen. En suart muarhaidsregiaring wurd 18. April 1980 grünjlaanjen. A nööm faan’t lun wurd tu liker tidj tu Simbabwe feranert. De iarst president faan Simbabwe faan 1980 ap tu 1987 wiar Canaan Banana.

Simbabwe as en republiik. A president faan't lun sant 1987 wiar Robert Mugabe, iar hi 2017 faan Emmerson Mnangagwa ufliaset wurd.

Simbabwe as lasmoot faan dön Feriand Natschuunen sant 25. August 1980.

1. ↑ www.citypopulation.de
2. ↑ https://web.archive.org/web/20170110192409/http://www.zimstat.co.zw/sites/default/files/img/National_Report.pdf