Maali

Republik bu Maali
République du Mali

(Iilal) (Fiɓtol)

Fiɓnde Ngenndi: Un peuple, un but, une foi

Maali jeetaare leydi, landlocked country, leydi Yemre West Africa  Golle imaaɗe 22 Siilto 1960  Laamu innde Mali, Mali ka Fasojamana  Lesdinkeejum Mali  Mutiɗa innde 🇲🇱  Named after Laamlaamateeri Mali  Doondo leydi Pour l'Afrique et pour toi  Tagu culture of Mali  Duungal Afirik  Lesdi Maali  Laamorde Bamako  Hiiri-weeti pelle UTC±00:00, Africa/Bamako  Jonde kwa'odineto 17°0′0″N 4°0′0″W  Kwa'odineto lettugal 18°0′0″N 4°15′57″E  Soɓɓire 25°0′0″N 5°30′0″W  Horɗoore 10°8′52″N 7°3′0″W  Gorgal 14°45′52″N 12°14′24″W  Towendi Mount Hombori  Hoɓade Senegal River  Birrol parti politikki President of Mali  Arɗiiɗo lesdi Assimi Goïta  Office held by head of government Prime Minister of Mali  Hooreejo leydi Choguel Kokalla Maïga  Laamu depitee en National Assembly  Central bank Central Bank of West African States  Public holiday Mali Independence Day  Cede West African CFA franc  Driving side right  Electrical plug type Europlug, Type E  Replaces Mali Federation, French Sudan, French West Africa  Laawol ngol laamu anndani http://www.primature.gov.ml  Hashtag Mali  Golle gofernema .ml  Deesewal flag of Mali  Coat of arms Coat of Arms of Mali  Joogarafii geography of Mali  Has characteristic partly free country  Taariki history of Mali  Ndesa economy of Mali  Annaji Aljeri demographics of Mali  Hoolagol Maliki  Mobile country code 610  Country calling code +223  Emergency phone number 112, 15, 17, 18  Licence plate code RMM  Maritime identification digits 649  Unicode character 🇲🇱  Category for maps Category:Maps of Mali

Maali (fr. Mali) ko leydi e Afiriik. Mbertudi leydi ndin ko 1.240.192 km2, jamaa hoɗuɗo e mayri no hewtaynoo fewndo hitaande 2016 yimmɓe 17.994.837. Laamorde (kapital) leydi Maali yo Bamako (1.926.748 (2012)).

Maali yo leydi gorgal Afrik. Kayri ɓuri fuu mawnude e leyɗe gorgal Afrik fuu. Endi hawti keerol e Gine, Senegal, Burkina Faso, Koddiwaar, Nijer e Aljeri. Hooreejo ndii leydi ana wi'etenoo Bah N'Daw. Kanko woni kaananke ɗiɗobo e ley jamaanu demokarasi iwde 1991 warde hannde. Gila lewru awril 2012 kuudeta liɓi mo o yahi o fattoyii Senegal.

Maali: Demography 1961-2003

Maali ina wi'etenoo e nder laamu Tuubakooɓe Sudaan (leydi ɓaleeɓe), ko caggal jeytaare mayri e hitaande 1960 hooreeɓe ɓee cuɓi innde "Mali" joopiinde laamateeri taarikayankoori ndi jamaanu Sunnjata Keytaa ndii (teemedannde sappo e tataɓere). Laamɗo arano oo laatii Moodibbo Keytaa, nde o ƴetti laamu nguu o fuɗɗi siinude yuɓɓo dawrugol soosiyalismu kono ɗum yirbini faggudu leydi ndii ɓeydi iñcuru renndoyankooru. E hitaande 1968, koninkooɓe folli mo e dow ardungal Muusaa Tarawore. Oon laamii haa 1991 nde jamaaji Afrik keewɗi puɗɗinoo lamndaade heyɗitinoore dawrugol tuugiinde e demokarasi kono o salii kus waylude laamu makko. Nde yimmɓe ɓee yaltunoo seppooji to saare laamorde Bamako o felli e maɓɓe, yoga e maɓɓe maayi. Ɗum ɓurti hirjinde murtital ngal haa larme oo folli mo e dow ardungal Ahmadu Tumaani Tuure. Oon yuɓɓini woote o hokkiti siwiljo laamu nguu, ɗum ko Umaar Konaare. Nde oon timmini happu mum Tumaani Tuure warti kadi e nder dawrugol Maali fooli e woote laatii persidan haa folleede mum 2012. Polluɗo mo oo, ɗum ko Amadu Sanogo, wi'i ko sabaabe ɗaatere makko waɗi si konuuli murtuɓe Tuwaaregɓe e lislaamiyankooɓe naati hakkunde janwiye e awril 2012 e nano leydi ndii riiwi konu Maali nguu, oon tuma ɓe pecci ndi ɓe njaltini e fewjoore laamu Bamako. Ɓe ewnii jeytal-hoore leydi maɓɓe ndi ɓe inniri Azawad. Haa hannde ko ɗon wonaa. Barki Alla e ko CEDEAO (Dental Faggudu Leyɗe Afirik Hiirnaange) kammbani koninkooɓe Maali ɓe, ɓe ɗalii ardungal leydi ndii e juuɗe persidanjo laamu cabborgu, ɗum ko Jonkunda Tarawore kono hay gooto anndaa ko ɓe ngoni e mum. Lasindiiɓe duuɗuɓe ina cikki haa jooni ko kamɓe njogii laamu nguu. Leyɗe CEDEAO ɗee ina mbaɗi lelngo naɓugol konunkooɓe 3500 ngam dahitugol nano Maali wartira ɗum e ley laamu nguu kono haa jooni lelngo ngoo huumnaaka taho, hino tamƴinaa non nde ngo huumnee ko ɓooyataa. Lislaamiyankooɓe ɓee mbonnii ko heewi e keyeeji finaa-tawaaji nano Maali yeru laadiiji (genaale mahaaɗe) waliyyaaɓe teeŋtii non to saare Tombutu, ɗum non waddanii ɓe feloore aduna Alla oo fuu.

Maali ana heerondirii e Moritani, Senegal e Gine hedde hirnaange, Nijer hedde funnaange. Aljeri hedde saahal, Koduwaar e Burkina-Faso hedde ɓaleeri. Njaanji Maali yo kilomeeteruuji 1.240.000. Maali ɓuri mawnude Faransi laabi ɗiɗi. Leydi ndiin ana mawni sanne.

Maali ana woɗɗi maayo geeci. Maayo Nijeer e Senegal ana ley Maali. Weendu Deeboy nduu ana ley Maasina, hakkunde Mootti e Gunndam. Kaaƴe ana keewi e Maali: hono hayre Bannjagara, hayre Ommbori e Adara-Ifora hedde Aljeri. Nokku Mootti ana wooɗi sanne. Fulɓe ana koɗi toon.

Leƴƴi Maali ana keewi. Maaliŋkooɓe yo Bammbaraaɓe, Seɓɓe, Boobooɓe, Senufooɓe, Saraŋkulleeɓe, Safarɓe, Burdaaɓe, Haaɓe e Fulɓe. Golleeji maɓɓe yo demal, awgal, margol daabaaji, golle ñeeñal e sarawiisinkooɓe.

Ŋenndi Bamako ɓuri mawnude. Yimmɓe ana keewi toon. Endi jogii luube, eɗe mawni! Luumo ngo toon, aɗa waawi soodude kulle fuu aɗa yiɗi.

Wikimedia Commons: Maali – des documents multimédia.

Leydi e Afirik
Aljeri | Anngolaa | Benen | Boosuwaana/Botswana | Burkina Faso | Burunndi | Eritereya | Gabon | Gammbi | Gana | Gine | Gine-Biso/Gine-Bisaawo | Gine Ekwatoriyal | Kamerun | Kapu Werde | Kenya | Kodduwaar | Labiriya/Labiriyaa | Maali | Mozammbik | Muritani | Namibiya | Niiser | Niiseriya | Sarliyon | Senegaal | Somaaliya | Togo