هیبت

بخشی از مجموعه مباحث دربارهٔ
هیجان‌ها و احساسات
پذیرش عاطفه سرگرمی خشم انگست پریشان دلخوری انتظار اضطراب بی‌علاقگی انگیختگی هیبت خستگی اطمینان‌پذیری تحقیر قناعت دلیری خشونت کنجکاوی افسردگی میل افسردگی محرومیت انزجار بی‌اعتمادی خلسه شرمساری همدلی اشتیاق رشک نشئگی ترس ناکامی سربلندی قدردانی آز سوگ گناه خوشحالی بیزاری امید وحشت خصومت تحقیر علاقه احساس مالکیت شادی مهربانی تنهایی عشق شهوت هتک حرمت پنیک شور لذت غرور خشم حسرت ارتباط اجتماعی طردشدن اجتماعی پشیمانی رنجش سوداد دگرغم‌شادی اعتمادبه‌نفس شرم تنش کاربردی خجالت غم اندوه رنج تعجب اعتماد خودواپرسی نگرانی
ن ب و

هیبت احساسی همانند تعجب است^[۱] اما کمتر شادی‌آور است. از روی چرخ احساسات^[۲] هیبت به‌عنوان ترکیبی از تعجب و ترس الگوبرداری شده‌است.

به‌طور کلی، هیبت متوجه سوژه‌هایی است که بزرگ‌تر و قدرتمندتر از دیگر موارد و موضوعات مشاهده‌شده هستند، مانند هرم بزرگ جیزه، گرند کانیون، وسعت کیهان یا خدا.

تعریف هیبت دشوار است و معنای کلمه با گذشت زمان تغییراتی کرده‌است. مفاهیم مرتبط با آن می‌توانند تعجب، تحسین، و والا باشند. پیرسال هیبت را یازدهمین حس می‌داند، فراتر از احساساتی که اکنون از نظر علمی پذیرفته شده‌اند (یعنی عشق، ترس، غم، خجالت، کنجکاوی، غرور، لذت، ناامیدی، گناه و عصبانیت). تعاریف و دریافت‌های متفاوت باعث می‌شوند که هیبت یک تجربه مثبت یا منفی باشد، اما وقتی از کسی خواسته می‌شود وقایعی را که باعث ایجاد هیبت می‌شوند را توصیف کند، اکثر مردم فقط تجربیات مثبت را ذکر می‌کنند.^[۳]

محققان همچنین سعی کرده‌اند واکنش‌های فیزیکی و غیرکلامی نسبت به هیبت را مشاهده کنند و از شرکت کنندگان بخواهند زمانی را که احساس ترس می‌کنند به خاطر بسپارند و احساس خود را بی‌کلام بیان کنند.^[۴] با استفاده از این روش، محققان مشاهده کردند که هیبت اغلب از طریق ابروهای برآمده (۷۸٪)، گشاد شدن چشم‌ها (۶۱٪) و دهان و آرواره باز (۸۰٪) نشان داده می‌شود. درصد قابل توجهی از مردم نیز با خم کردن سر به جلو (۲۷٪) و تنفس مکرر (۲۷٪) هیبت نشان می‌دهند، و لبخند زدن غیر معمول است (۱۰٪). برای تعیین این‌که آیا نمایش‌های فیزیکی هیبت با فرهنگ متفاوت هستند، تحقیقات بین‌فرهنگی لازم است.

موضوع هیبت اخیراً در واکنش به اظهارات برخی افراد مذهبی که می‌گویند ملحدان هیبت را تجربه نمی‌کنند، یا این‌که احساس ترس و وحشت باعث می‌شود که یک شخص روحانی و مذهبی باشد، بیش از این‌که یک بی‌خدا باشد، به یکی از موضوعات مورد علاقه گروه‌های آتئیست تبدیل شده‌است.^[۵]

هیبت اغلب به دین گره خورده‌است، اما هیبت می‌تواند سکولار نیز باشد. برای مثال‌های بیشتر، به نوشته‌های «هیبت‌گرا» بودن^[۶] توسط جامعه‌شناس فیل زاکرمن، کتاب دین برای خداناباوران از نویسنده آلن دو باتن مراجعه کنید.^[۷]