دبیر اول حزب کمونیست تاجیکستان

دبیر اول حزب کمونیست تاجیکستان
اقامت‌گاه	دوشنبه
گمارنده	رای مردم
بنیادگذاری	۱۹۲۴
برافتاده	نوامبر ۱۹۹۰

دبیر اول حزب کمونیست تاجیکستان از سال ۱۹۲۴ تا نوامبر ۱۹۹۰ رئیس حزب کمونیست تاجیکستان و بالاترین قدرت اجرایی در جمهوری تاجیکستان بود.

پس از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۲۲، در هر جمهوری از اتحاد جماهیر شوروی سمت دبیر اول حزب کمونیست برای رهبری احزاب کمونیست در این جمهوری‌ها تشکیل شد. جمهوری سوسیالیستی خودمختار تاجیکستان شوروی در سال ۱۹۲۴ به عنوان بخشی از ازبکستان تشکیل شد و اولین دبیر موقت حزب کمونیست تاجیکستان در همان سال منصوب شد. در سال ۱۹۲۹ جمهوری سوسیالیستی خودمختار تاجیکستان شوروی تبدیل به جمهوری شوروی سوسیالیستی تاجیکستان شده و به‌صورت رسمی سمت دبیر اول حزب کمونیست تاجیکستان ایجاد شد.

این سمت در طول دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ به دلیل ترس استالین از نگه داشتن رهبران در قدرت برای مدت طولانی بارها دست به دست شد. تعدادی از رهبران سابق حزب کمونیست تاجیکستان در پاکسازی بزرگ دهه ۱۹۳۰ جان خود را از دست دادند. رهبران تاجیکستان معمولاً تاجیک تبار بودند اما در این مورد استثناهایی مانند میرزا داوود حسینوف، دیمیتری پروتوپوپوف و گریگوری برویدو

پس از پایان جنگ جهانی دوم تمامی دبیران اول منصوب شده از منطقه خجند یا لنین آباد بود. برخی بر این امر هستند که این انحصار بر قدرت یک عامل کلیدی در شعله‌ور شدن ناآرامی‌هایی بود که پس از استقلال تاجیکستان در سال ۱۹۹۱ رخ داد و منجر به جنگ داخلی تاجیکستان شد.^[۱]

طولانی‌ترین دبیر اولی مربوط به جبار رسولف بود که در سال ۱۹۶۱ به قدرت رسید و در سال ۱۹۸۲ در سمت خود درگذشت. جانشین او رحمان نبیف بود که در سال ۱۹۸۵ در یک رسوایی فساد برکنار شد. پس از او قهار محکموف به عنوان دبیر اول حزب کمونیست انتخاب شد. این سمت دبیر اول در نوامبر ۱۹۹۱ با سمت اجرایی تازه ایجاد شده رئیس‌جمهور جمهوری سوسیالیستی شوروی تاجیکستان در هم آمیخته شد. محکاموف آخرین دبیر اول حزب کمونیست تاجیکستان بود که به عنوان رئیس دولت تاجیکستان نیز خدمت کرد و در ۳۱ اوت ۱۹۹۱ پس از حمایت از کودتای اوت در مسکو از سمت خود استعفا داد. یکی از مشهورترین دبیران اول غفورف بود، دانشمند مشهوری که آثار متعددی در مورد تاریخ تاجیکستان نوشت.

• چینور اموموف (۱۹۲۴–۱۹۲۷) سرپرست سمت دبیر اول
• مؤمن خوجایف (۱۹۲۷–۱۹۲۸) سرپرست سمت دبیر اول
• علی شروانی (۱۹۲۸–۱۹۲۹) سرپرست سمت دبیر اول
• شیرین‌شاه شاه‌تیمور (۱۹۲۹–۱۹۳۰); سرپرست سمت دبیر اول
• میرزا داوود حسینوف (۱۹۳۰–۱۹۳۳) دبیر اول.
• گریگوری برویدو (۱۹۳۳–۱۹۳۴) دبیر اول
• سورن شادونتس (۱۹۳۴–۱۹۳۶) دبیر اول
• ارونبای عاشورف (۱۹۳۶–۱۹۳۷) دبیر اول
• دیمیتری پروتوپوپوف (۱۹۳۷–۱۹۴۶) دبیر اول^[۲]
• باباجان غفورف (۱۹۴۶–۱۹۵۶) دبیر اول
• تورسون اولجابایف (۱۹۵۶–۱۹۶۱) دبیر اول
• جبار رسولف (۱۹۶۱–۱۹۸۲) دبیر اول
• رحمان نبی‌اف (۱۹۸۲–۱۹۸۵) دبیر اول، بعداً رئیس‌جمهور تاجیکستان (۱۹۹۱–۱۹۹۲).^[۳]
• قهار محکموف (۱۹۸۵ – ۳۱ اوت ۱۹۹۱) دبیر اول و بعداً رئیس‌جمهور تاجیکستان (نوامبر ۱۹۹۰–۳۱ اوت ۱۹۹۱).^[۴][۵]

1. ↑ http://socrates.berkeley.edu/~bsp/publications/2004_05-khud.pdf
2. ↑ "ПРОТОПОПОВ Дмитрий Захарович - ЦентрАзия". www.centrasia.ru. Archived from the original on 22 July 2012. Retrieved 29 March 2018.
3. ↑ Neimatullo Safarov, Victor Novikov (2000). "Leaders of Tajikistan in XX-th century (1924 – 2000)". UNEP/GRID. Archived from the original on 22 August 2006. Retrieved 2006-08-11.
4. ↑ Neimatullo Safarov, Victor Novikov (2000). "Leaders of Tajikistan in XX-th century (1924–2000)". UNEP/GRID. Archived from the original on 2006-08-22. Retrieved 2006-08-11
5. ↑ http://www.angelfire.com/rnb/bashiri/TajikFigures/TajikFigures.pdf