داسو میراژ ۳

داسو میراژ ۳
میراژ ۳ در نیروی هوایی سلطنتی استرالیا
کاربری	هواگرد رهگیر
کشور سازنده	فرانسه
تولیدکننده	داسو اویاسیون
نخستین پرواز	۱۷ نوامبر ۱۹۵۶
معرفی‌شده در	۱۹۶۱
وضعیت	در حال خدمت در نیروی هوایی پاکستان
کاربر اصلی	نیروی هوایی فرانسه (historical) نیروی هوایی سلطنتی استرالیا (بازنشسته) نیروی هوایی پاکستان نیروی هوایی اسرائیل (بازنشسته)
تعداد ساخته‌شده	۱٬۴۲۲
هزینه هر فروند	۳$ میلیون (Mirage IIIE, ۱۹۷۱)[۱]
گونه‌ها	داسو میراژ ۳وی داسو میراژ ۵ اطلس چیتا

داسو میراژ ۳ (به فرانسوی: Dassault Mirage III) یک جنگنده مافوق صوت است که در میانه‌های دهه ۱۹۵۰ در شرکت هوانوردی داسو در فرانسه طراحی شد. میراژ ۳ یکی از موفقترین هواپیماهای جنگنده تاریخ بوده‌است و به نیروهای هوایی بسیاری از کشورهای دنیا فروخته شده‌است. تولید میراژ بیش از یک دهه ادامه داشت و در مجموع ۱۴۲۲ فروند از آن تولید شد.

طراحی انعطاف‌پذیر میراژ ۳ موجب شد تا مدل‌های مخصوص شناسایی، آموزشی و حمله زمینی آن و همین‌طور جنگنده میراژ ۵ به سفارش اسرائیل هم ساخته شوند. این جنگنده توسط ارتش اسرائیل در جنگ شش‌روزه و جنگ یوم کیپور، از سوی ارتش آفریقای جنوبی در جنگ با آنگولا و توسط نیروی هوایی آرژانتین در جنگ فالکلند استفاده شد.

علاوه بر فرانسه کشورهای استرالیا، بلژیک و سوئیس نیز با مجوز داسو به تولید داخلی این هواپیما اقدام کردند و اسرائیل، کلمبیا، اسپانیا، برزیل، آرژانتین، شیلی، ونزوئلا، لبنان، آفریقای جنوبی، جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، گابن، لیبی، پاکستان، پرو و امارات متحده عربی هم این جنگنده را خریداری کردند. نیروی زمینی پاکستان هنوز هم ناوگان میراژ اف۳ خود را عملیاتی نگه داشته‌است و در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰ با خرید میراژهای دست دوم فرانسه، استرالیا، لیبی و لبنان آن را بزرگ‌تر کرده و به ۱۵۶ فروند رساند. البته قرار است در سال ۲۰۱۵ این جنگنده با جنگنده‌های جدید چینی-پاکستانی جی‌اف-۱۷ جایگزین شوند.

«میراژ» در زبان فرانسوی به معنی سراب و «داسو» نام کارخانه تولید این هواپیما و به معنی یورش بردن و حمله کردن است. موفقیت میراژ ۳ الگویی برای طراحی جنگنده‌های پیشرفته‌تری همچون میراژ اف-۱، میراژ ۲۰۰۰ و داسو رافال از سوی کارخانه داسو شد.

مطالعه برای ساختن جنگنده‌ای رهگیر در سال ۱۹۵۲ آغاز شد که در سال ۱۹۵۳ ویژگی‌های زیر از طرف دولت فرانسه برای جنگنده مطرح شد:

الف) پرواز در تمامی شرایط آب و هوایی

ب) صعود به ارتفاع ۶۰ هزار پا در ۶ دقیقه

ج) قابلیت رسیدن به سرعت ۳/۱ ماخ در سطح دریا

پاسخ شرکت داسو محدود شد به جنگنده‌ای مشابه MD.۴۵۲ که از بال‌های دلتای قوس دار برخوردار بود و یک موتور آرمسترانگ MD۳۰آر هر یک با رانش ۶۱/۹ کیلو نیوتون در آن تعبیه شده و همچنین دم این هواپیما حذف شده بود.

امّا مشکلاتی بر سرراه این جنگنده بود. پیکربندی دلتا شکل آن، محدودیت‌هایی برای جنگنده ایجاد می‌نمود. این پرنده، تثبیت کافی آیرودینامیکی در طول پرواز نداشت و برای بلند شدن از زمین باید مسافتی طولانی طی می‌نمود و هنگام نشستن باید سرعت بالایی را اعمال می‌کرد؛ بنابراین شرکت داسو بال دلتایی وسیع تر با قابلیت آیرودینامیکی بهتری طراحی نمود که سوخت بیشتری نیز در خود حمل می‌کرد. همچنین طرح دماغه و ورودی موتورها از نو طراحی شد.

اولین پرواز این جنگنده بعد از طراحی مجدد در ۲۵ ژوئن ۱۹۵۵ انجام شد. موتور قوی تر و بدون پس سوز، با نیرو دهنده‌های موشکی در اطراف موتور به‌جای نیرو دهنده قبلی جایگزین شد و نام میراژ ۱ برای این جنگنده منظور گردید. میراژ ۱ در اواخر سال ۱۹۵۵ توانست به سرعت ۱/۳ ماخ بدون راکت و سرعت ۱/۶ ماخ با راکت‌های نیرو دهنده برسد.

با این حال، جنگنده میراژ ۱ تنها قابلیت رهگیری و حمل موشک‌های هوابه‌هوا را داشت. اما نیروی هوایی فرانسه مایل به سوار کردن بمب‌های قوی مثل MK۸۲بر روی این جنگنده بود؛ بنابراین شرکت داسو این قابلیت را نیز به میراژ ۱های فرانسه اضافه نمود.

حدود یکسال بعد، شرکا داسو تصمیم به ساخت جنگنده‌ای با نام میراژ ۲ گرفت. موتورهای اولیه این هواپیما، موتور TORBOMECA GABIZO با رانش ۲۴۲۶ پوند در نظر گرفته شد. اما این موتور رسیدن به پروازی سریع را برای هواپیما محدود کرده بود و در واقع در آزمایش‌های اولیه قبل از ارتقا، حتی قابلیت تاکسی کردن مناسبی هم به این هواپیما نمی‌داد. علت هم آن بود که این هواپیما ۳۰ درصد بزرگتر از میراژ ۱ بود. در نتیجه موتور ساخت شرکت SNECMA از نوع ATAR با رانش ۲/۴۳ کیلو نیوتون جایگزین موتور قبلی شد. این موتور مشتق شده از موتور BMW ۰۰۳ آلمانی مورد استفاده در جنگ جهانی دوم بود. بعد از انجام آزمایش‌های، مشکلات شناسایی شد و طراحی مجددی صورت گرفت.

این طراحی مجدد، میراژ ۳ نام گرفت. نمونه آزمایشی این هواپیما در ۱۷ نوامبر ۱۹۵۶ پرواز کرد. فرق عمده این جنگنده با مدل قبلی در مخروطی بودن شکل دماغه و بهبود ورودی‌های موتور بود. استفاده از موتور موشکی SEPRدر سپتامبر ۱۹۵۷ سرعت این جنگنده را به ۱/۸ ماخ رساند که این موفقیت بزرگی برای فرانسه بود.

موفقیت در میراژ ۳ منجر به سفارش ۱۰ فروند از مدل S-۱ آن شد. این مدل با مدل اولیه میراژ ۳ تفاوت‌های زیادی داشت. مدل S-۱ ۲ متر طولانی‌تر از میراژ ۳ اولیه بود و بال‌های دلتا شکل آن ۳/۱۷ درصد افزایش مساحت پیدا کرد. موتور آن با موتور ATAR 09B با قدرت رانش ۹/۵۸ کیلو نیوتون تعویض گردید. همچنین رادار قوی تامسون CFS CYRANO IBISدر دماغه آن تعبیه و سیستم‌های ناوبری الکترونیکی برای اولین بار در فرانسه بروی این هواپیما سوار شد. زاویه حمله برای فرود کاهش پیدا کرد و قابلیت حمله در شب نیز به آن اضافه شد.

مدل A میراژ ۳ در مه ۱۹۵۸ بوسیله موتور AVON ساخت رولز رویس با نیروی رانش ۱/۷۱ کیلونیوتن توانست به سرعت ۲/۲ ماخ دست پیدا کند. مدل O این میراژ در سال ۱۹۶۱ ساخته شد، اما به دلیل مشکلات زیاد از تولید انبوه آن صرف نظر شد.

• داسو میراژ ۴۰۰۰
• فهرست هواگردهای جنگنده

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Dassault Mirage III». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۱ ژانویه ۲۰۰۸.