Espazio ontzi

Espazio ontzi mota ugari bereiz dezakegu, lehenik eta behin eginkizunaren arabera ondorengo sailkapena genuke:

• Espazio kapsulak: Orbitan suziri baten bidez jartzen diren geometria sinpleko gailu hauek misio bakar bat burutzen dute garraio edota larrialdi ihesbide lanak adibidez. Kapsulak behin bakarrik erabiltzeko eraikitzen dira nahiz eta zenbait osagai berrerabil litezkeen jaurtiketa bakoitzaren ondoren gailua piezetan banatzen da. Kapsulak misioa betetzeko ezinbestekoak diren moduluetan banatuak egoten dira. Kapsulak propultsio sistema mugatuak izaten dituztenez eta behin soilik erabiltzen direnez merkeak izaten dira eta fidagarriak osagaien kontrola zorrotza baldin bada. Kapsulak ordea mugatuak dira oso ezin baitute misio konplexurik burutu, gainera oro har ez dira ondoren aipatzen diren espazio anezkak bezain erosoak. Mota hauetakoak ditugu Soyuz, Vostok, Mercury edo Shenzhou kapsulak.

• Espazio anezkak: bi puntuen arteko garraioa dute helburu, oro har bi espazio estazioren edo planeta baten eta bere orbitan dagoen espazio estazioaren artean. Espazio ontzi hauek gestio egokiarekin berrerabilgarriak dira eta hori da euren dohain nagusia. Mantentze zail eta garestia izan ohi dute gailu hauek bereziki atmosferan sartu eta irteten maniobrak direla eta hauek mekanikoki eta termikoki lazgarriak baitira oso. Mantentze egokirik gabe eta osagaien biziraupena gehiegi luzatu nahi izan ezkero Challenger eta Columbia anezka estatubatuarren kasuan bezala, istripu larriak gerta litezke. Mota hauetakoak dira AEBetako anezkak eta SESBek behin soilik erabili zituen anezka.

• Esplorazioko espazio ontziak: Mundu baten orbitatik harantzago ibiltzeko espazio ontziak dira. Ilargira joan ziren Apollo espazio ontziak mota horietakoak ziren. Espazio ontzi haiek garestienak izan ohi dira misio zehatz eta konplexu bakar bat burutzeko diseinatzen baitira, ez dira beraz oro har berrerabilgarriak.

• Misio berezietarako espazio ontziak: Badira literaturan soilik ikus ditzakegun espazio ontzi motak, hala nola gerrako espazio ontziak eta antzekoak.

Ibil ditzaketen distantzien arabera espazio ontzi ezberdinak bereiz ditzakegu. Gehienak literaturan soilik ageri dira ez baita gaurdaino ilargia baino aruntzago iristeko gai den espazio ontzirik eraiki.

• Orbitaratzeko espazio ontziak: Jaurtiak diren munduaren gainazaletik orbitara iristeko gai diren espazio ontziak.
• Ilargiratzeko espazio ontziak: Mundu baten eta bere satelitearen arteko bidea ibiltzeko gai diren espazio ontziak.
• Planetarteko espazio ontziak: eguzki sistema baten barnean mugitzeko ahalmena duten espazio ontziak.
• Izarrarteko espazio ontziak: bi eguzki sistemaren arteko bidea egin dezaketen espazio ontziak.
• Galaxiarteko espazio ontziak: galaxia batetik bestera joateko ahalmena duen espazio ontziak.

 

 

Ondoren aipatzen dira historiako espazio ontzi nagusietako zenbait:

• SESBetako Vostok kapsulak
• SESBetako Voxkod kapsulak
• AEBetako Mercury programako kapsulak
• AEBetako Apollo ilargira joateko espazio ontziak
• SESB eta Errusiako Soiuz kapsulak (hegaldi gehien burutu dituztenak)
• AEBetako espazio anezkak
• SESBetako anezkak (hegaldi bakarra burutu zuten)
• Txinako Shenzhou kapsulak

Gizakiak bere ipuin eta kontakizunetan espazio ontzi ugari imajinatu ditu baita espazioratzeko teknologia gauzatu baino askoz aurretik, ondorengoak dira espazio ontzi horietako zenbait, gehienak inongo funts fisikorik ez badute ere beste zenbaitek badute agian noizbait aplika litezkeen proposamenak:

• Jules Verneren Lurretik ilargira eleberrian azaltzen den suziria.
• George Lucasen Izarretako Gerra film seriean ageri diren X-Wing eta Aztore Milenarioa.
• Gene Rodenberryk sorturiko Star Trek serieko Enterprise izarretako ontzia.

• Aeronautika