Edward Osborne Wilson

1956tik 1996ra, Wilson Harvardeko fakultatean aritu zen. Inurrien taxonomo gisa hasi zen eta beraien mikroeboluzioa ulertzen lan egin zuen. "Ziklo taxonomikoaren" teoria garatu zuen.^[18]

1955ean doktoretza amaitu eta gero, soilik 26 urteko adinarekin, Wilson bere lehenengo doktorego lan zuzentzeak egiten hasi zen. William Bossert matematikariarekin lankidetzan aritu zen eta feromonen bidez inurrien komunikazioaren izaera kimikoa aurkitu zuen. 1960ko hamarkadan Robert MacArthur matematikari eta ekologo handiarekin lankidetzan aritu zen espezieen orekaren teoria garatzen. 1970eko hamarkadan, berak eta Daniel S. Simberloff-ek teoria hori Florida Keys-eko manglare uharte txikietan probatu zuten. Intsektu espezie guztiak desagerrarazi zituzten eta espezie berrien birpopulazioa ikusi zuten. Wilson eta MacArthur-en "The Theory of Island Biogeography" liburua testu ekologiko arrakastatsua eta klasikoa bihurtu zen.^[19]

Aldi berean, 1950eko eta 1960ko hamarkada hauetan, Wilsonek funtsezko eginkizuna izan zuen ekologia kimikoaren eremu berria garatzeko. Hainbat kolaboratzailerekin batera inurri feromonen hizkuntzaren zati handi bat landu zuen, eta Harvard Unibertsitateko William H. Bossert-ekin komunikazio kimikoaren propietateen lehen teoria orokorra sortu zuen. Landare eta mikroorganismo guztiak, baita animalien gehiengoa ere, seinale kimikoen bidez komunikatzen direnez, lan honen garrantzia izugarria izan da.^[18]

1971an, "The Insect Societies" liburua argitaratu zuen inurri, erle, liztor eta termitak bezalako intsektu sozialen biologiari buruzkoa. 1973an, Wilson "Intsektuen komisarioa" izendatu zuten Zoologia Konparatuaren Museoan. 1975ean, "Sociobiology: The New Synthesis" liburua argitaratu zuen, intsektuen portaeraren inguruko teoriak ornodunei eta, azken kapituluan, gizakiei aplikatuz. Lan hau Animalien Portaerarako Nazioarteko Elkartearen ofizialei eta kideei egindako inkesta batean, historia osoko animalien jokabideari buruzko libururik garrantzitsuena bezala sailkatu zen, eta gaur egun soziobiologiaren eta haren ondorengo psikologia ebolutiboaren fundazio testutzat hartzen da.^[19] 1978an "On Human Nature" argitaratu zuen, biologiak giza kulturaren bilakaeran izan zuen rola jorratuz. Liburu honi esker bere lehen Pulitzer saria eskuratu zuen.^[19]

 

1981ean, Charles Lumsdenekin kolaboratu ondoren, "Genes, Mind and Culture", gene eta kulturen arteko eboluzioaren teoria argitaratu zuen. 1990ean zientziaren historia osoaren maisulan handienetako bat kontsideratzen den "The Ants" liburua argitaratu zuen, Bert Hölldoblerrekin batera idatzia. Honekin bere bigarren Pulitzer saria irabazi zuen.^[18]

1990ean, Stefan Cover eta John Tobin-ekin batera, Peruko Puerto Maldonado hiritik gertu dagoen hektarea bat baino gutxiagoko lursail batean, toki bakarrean aurkitutako inurri kopuru handienaren errekorra ezarri zuen, guztira 275 espezie aurkituta. Handik gertu, Tambopata Erreserba Nazionalean, zuhaitz bakar batean Wilsonek 26 generotako 43 inurri espezie identifikatu zituen, Britainia Handiko uharte guztietan orduan ezagutzen ziren inurri kopurua baino zenbaki handiagoa, eta horrek ekosistema neotropikaletan dagoen aniztasun ekologiko izugarria ulertzeko asko lagundu zuen.^[20]

Hamarkada horretan "The Diversity of Life" (1992), "Naturalist" (1994) eta "Consilience: The Unity of Knowledge" (1998) lan handiak argitaratu zituen.^[19]

1996an, Wilsonek Harvardeko Unibertsitatetik erretiratu zen ofizialki. Geroztik, han jarraitu zuen irakasle emeritu eta entomologiako ohorezko komisario kargua betetzen eta beste liburu garrantzitsu asko idatzi zituen.^[19]

1970eko hamarkadaren amaieratik 2021an hil zen arte, Wilsonek mundu mailako biodibertsitatearen kontserbazioan jardun zuen, ikerketan lagundu eta sustatuz. 1984an Biophilia argitaratu zuen, gizateriak ingurune naturalarekiko duen erakarpenaren oinarri ebolutibo eta psikologikoa aztertzen zuen lana. Lan honek biofilia hitza popularizatuzuen, eta horrek eragina izan du kontserbazio-etikaren forma modernoan. 1988an Wilsonek BioDiversity liburukia editatu zuen, gaiari buruzko AEBetako lehen konferentzia nazionalaren aktetan oinarrituta, eta biodibertsitate terminoa ere sartu zuen hizkuntzan. Lan honek eragin handia izan zuen biodibertsitatearen azterketen eremu modernoa sortzeko.^[19]

2011an, Mozambikeko Gorongosa Parke Nazionaleko erreserba basatira eta Ozeano Bareko hego-mendebaldeko Vanuatu eta Kaledonia Berriko artxipelagoetara zuzendu zituen espedizio zientifikoak. Wilson Amerikako Historia Naturalaren Museoa, Conservation International, The Nature Conservancy eta World Wildlife Fund bezalako erakundeen kontseiluetan parte hartu izan du, eta New Yorkeko Lorategi Botanikoko, Columbiako Unibertsitateko Earth Instituteko eta Columbiako Unibertsitateko Lurra Institutuko aholkulari garrantzitsu bat izan da, besteak beste.

Wilson bere egunen amaiera arte Lexingtonen (Massachusetts) bizi izan zen, bere emazte Irenerekin.^[2]

Ekologiako lan garrantzitsuenetako bat (Robert May ekologo entzutetsuaren hitzetan, "ekologian argitaratutako obrarik garrantzitsuena"), RH MacArthur eta EO Wilson-en (1967) The Theory of Island Biogeography-k uharte edo biotopo isolatu batean espezieen banaketari buruzko teoria berri bat azaltzen du.^[21] Egileen arabera, dauden espezieen kopurua espezie etorkinen eta kolonizatzaileen eta bertako espezieen arteko oreka dinamiko baten ondorioa da, uhartearen azaleraren araberakoa. Kume asko sortzen dituzten eta haien zaintzan gutxi inbertitzen duten animaliak (r-estrategak) eta kume gutxiago sortzen dituztenak baina bizitzako lehen urteetan zaintzen dituztenak (K-estrategak) bereizten zituzten, ingurunearen egonkortasunaren arabera.

Ideia Wilsonek eta bere orduko ikasle zen Daniel Simberloffek (gaur egun Tennesseeko Unibertsitateko irakaslea) probatu zuten Florida Keys-eko mangladi uharte txikietan egindako esperimentu batean. Lanak ekologia modernoaren oinarriak ezarri zituen, laku, baso eta beste habitatetako aniztasun biologikoari buruzko iragarpenak egiteko eta kontserbazio-biologiarako erabil baitaiteke habitat jakin batean zenbat desagertze gerta daitezkeen aurreikusteko aukera ematen baitu. Stuart Pimm Duke Unibertsitateko kontserbazio-biologoak "kontserbazioaren biologiaren oinarrizko printzipiotzat" jo zuen lana.^[21]

Ondoren, teoria osagarriak garatu dira, Gilberten uharteetako biogeografian oreka (1980) edo Stephen P. Hubbellek (2001) garatutako biodibertsitatearen teoria neutral bateratua, esaterako.

1975ean Wilson-ek Sociobiology lana argitaratu zuen, Eboluzio Biologikoaren Teoria Sintetikoaren barnean konpondu gabeko arazo problematiko bati modu orokorrean (holismoa) jorratzen duen sintesi berria. Lan hau bakterio kolonialetatik hasi eta primateetaraino, gizakiak barne, gizarteen bilakaera eta antolaketa jorratzen duen lehena izan zen.^[22] Ordura arte ikuspegi hori jaso jabekoa zen. Soziobiologiak azaldu du altruismoa existitzen dela, igortzen duen gizabanakoaren geneei mesede egiten dielako. Soziobiologiak hautespen naturalak norbanakoarengan eta ez taldearengan jarduten duela proposatzen du.

Soziobiologiarekin zenbait termino sortu ziren:

• Jokabide soziala: gizabanakoak espezie bereko beste jatorri batzuekin alderatuta igortzen duena.
• Ugalketa arrakasta: norbanako batek utzitako ondorengo kopurua. Belaunaldi batetik bestera igarotzen den gene propioen kopurua, ez bakarrik norberaren burua banan-banan erreproduzituz, baizik eta anai, iloba, biloba, lehengusu etb.-ren kopurua ere kontuan hartuta.
• Harreman genetikoa edo ahaidetasun genetikoa: portaera amak eta semeak komunean dituzten geneen arteko erlazioarekin azaltzen da. Adibidez, intsektu sozialetan (erleak, inurriak, termitak etb.), ahizpek partekatutako gene kopurua % 75-koa da. Seme-alaben artean, berriz,% 50a partekatuko lukete. Eta anaiekin geneen% 25a. Horrela, himenopteroen ordenari dagokion antzinako dilema argitu zen.

• Character displacement, William Brown Jr-ekin batera, 1956an, zientziaren historian artikulu aipatuenetarikoa.^[23][24]
• The Theory of Island Biogeography, 1967, Princeton University Press (2001 reprint), ISBN 0-691-08836-5, with Robert MacArthur|Robert H. MacArthur
• The Insect Societies, 1971, Harvard University Press, ISBN 0-674-45490-1
• Sociobiology: The New Synthesis 1975, Harvard University Press, (Twenty-fifth Anniversary Edition, 2000 ISBN 0-674-00089-7)
• On Human Nature, 1979, Harvard University Press, ISBN 0-674-01638-6, winner of the 1979 Pulitzer Prize for General Nonfiction.
• Genes, Mind and Culture: The coevolutionary process, 1981, Harvard University Press, ISBN 0-674-34475-8
• Promethean fire: reflections on the origin of mind, 1983, Harvard University Press, ISBN 0-674-71445-8
• Biophilia, 1984, Harvard University Press, ISBN 0-674-07441-6
• Success and Dominance in Ecosystems: The Case of the Social Insects, 1990, Inter-Research, ISSN 0932-2205
• The Ants, 1990, Harvard University Press, ISBN 0-674-04075-9, Winner of the 1991 Pulitzer Prize, with Bert Hölldobler
• The Diversity of Life, 1992, Harvard University Press, ISBN 0-674-21298-3, The Diversity of Life: Special Edition, ISBN 0-674-21299-1
• Biophilia hypothesis|The Biophilia Hypothesis, 1993, Shearwater Books, ISBN 1-55963-148-1, with Stephen R. Kellert
• Journey to the Ants|Journey to the Ants: A Story of Scientific Exploration, 1994, Harvard University Press, ISBN 0-674-48525-4, with Bert Hölldobler
• Naturalist (book)|Naturalist, 1994, Shearwater Books, ISBN 1-55963-288-7
• In Search of Nature, 1996, Shearwater Books, ISBN 1-55963-215-1, with Laura Simonds Southworth
• Consilience: The Unity of Knowledge, 1998, Knopf, ISBN 0-679-45077-7
• The Future of Life, 2002, Knopf, ISBN 0-679-45078-5
• Pheidole in the New World: A Dominant, Hyperdiverse Ant Genus,^[25] 2003, Harvard University Press, ISBN 0-674-00293-8
• From So Simple a Beginning: Darwin's Four Great Books. 2005, W. W. Norton.
• The Creation: An Appeal to Save Life on Earth, September 2006, W. W. Norton & Company, Inc. ISBN 978-0-393-06217-5
• Nature Revealed: Selected Writings 1949-2006, ISBN 0-8018-8329-6
• The Superorganism: The Beauty, Elegance, and Strangeness of Insect Societies, 2009, W.W. Norton & Company, Inc. ISBN 978-0-393-06704-0, with Bert Hölldobler
• Anthill: A Novel, April 2010, W. W. Norton & Company, Inc. ISBN 978-0-393-07119-1
• Kingdom of Ants: Jose Celestino Mutis and the Dawn of Natural History in the New World, 2010, Johns Hopkins University Press, Baltimore, with José María Gómez Durán
• The Leafcutter Ants: Civilization by Instinct, 2011, W.W. Norton & Company, Inc. ISBN 978-0-393-33868-3, with Bert Hölldobler
• The Social Conquest of Earth, 2013, Liveright Publishing Corporation, New York, ISBN 0871403633
• Letters to a Young Scientist, 2014, Liveright, ISBN 0871403854
• The Meaning of Human Existence, 2014, Liveright, ISBN 0871401002
• The Meaning of Human Existence, 2014, Liveright, {{ISBN|0871401002}}
• Half-Earth, 2016, Liveright, {{ISBN|978-1-63149-082-8}}
• The Origins of Creativity, 2017, Liveright, {{ISBN|978-1-63149-318-8}}
• Genesis: The Deep Origin of Societies, 2019, Liveright; {{ISBN|1-63149-554-2}}
• Tales from the Ant World, 2020, Liveright, {{ISBN|9781631495564}}
• Naturalist: A Graphic Adaptation November 10, 2020, Island Press; {{ISBN|978-1610919586}}