Autobiografia

Autobiography hitza, ingelesez, neologismo kulto bezala Ingalaterran, XIX. mendearen hasieran agertu zen. Dena dela, ez dago garbi zein izan erabili zuen lehendabizikoa. Batzuen ustez, lehena 1809ko artikulu batean Robert Southey poeta izan zen. Georges Gusdorf frantses kritikariaren arabera, hitza Friedrich Schlegel filosofoak erabili zuen lehen aldiz, 1798an idatzitako testu batean.^[1] Agustin Hiponakoaren Confessiones liburua idatzitako lehendabiziko autobiografia bezala ezagutzen da, bestetik.

1. Agustin Hiponakoa (351-430). Confessiones
2. Abd Al·lah ibn Buluggin (XI. mende), Memoriak
3. Leon Battista Alberti (1404-1472) Autobiografia
4. Benvenuto Cellini (1500-1571). Bizitza
5. Alonso de Contreras (1582-1641). Nire bizitzaren diskurtsoa
6. Teresa Ávilakoa (1592-1641). Bizitzaren liburua
7. Louis de Rouvroy, Saint Simon dukea (1675-1755). Memoriak
8. Diego de Torres Villarroel (1694-1770). Bizitza
9. Jean-Jacques Rousseau (1712-1778). Aitorpenak
10. Giacomo Casanova (1725-1798). Nire bizitzaren historia
11. Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832). Poesia eta egia
12. François-René de Chateaubriand (1768-1848). Hilobiko memoriak
13. Stendhal (Marie-Henry Beyle) (1783-1842). Henry Brularden bizitza
14. José Zorrilla (1817-1893). Antzinaroko oroimenak
15. Lev Tolstoi (1828-1910). Haurtzaroa, nerabetasuna eta gaztetasuna
16. André Gide (1869-1951). Egunerokoa
17. Gaziel (Agustí Calvet Pascual, 1887-1964). Tots els camins duen a Roma
18. Josep Maria de Sagarra (1894-1961). Memòries
19. Josep Pla (1897-1981). El quadern gris
20. César González Ruano (1903-1965). Mi medio siglo se confiesa a medias
21. Frank McCourt (1930–2009). Angelaren errautsak.
22. Benjamin Franklin (1706–1790). Autobiografia
23. Thomas De Quincey (1785-1859). Opiofago ingeles baten aitortzak.
24. Robert Graves (1895-1985). Agur hori guztiari. Autobiografia bat.
25. Primo Levi (1919-1987). Hau gizon bat baldin bada.
26. Paul Bowles (1910-1999). Gelditu gabe.
27. Pablo Neruda (1904-1973). Confieso que he vivido: Memorias eta Para nacer he nacido.
28. Ingmar Bergman (1918-2007). Linterna magikoa.
29. Santiago Ramón y Cajal (1852-1934). Ene bizitzaren oroimenak.
30. Carlos Barral (1928-1989). Memoriak.
31. Gabriel García Márquez (1927-2014 ). Vivir para contarla.
32. Charles Darwin (1809-1882). Autobiografia.
33. Pio Baroja (1872-1956). Desde la última vuelta del camino.
34. Rafael Alberti (1902-1999). La arboleda perdida.
35. Elias Canetti (1905-1994). Mihia aske.
36. Lorenzo da Ponte (1749-1838). Memoriak.
37. Gertrude Stein (1874-1946). Alice Toklasen autobiografia.
38. Thomas Edward Lawrence (1888-1935). Jakinduriaren zazpi zutabe.
39. Jean-Paul Sartre (1905-1980). Hitzak.
40. Bertrand Russell (1872-1970). Autobiografia
41. John Dos Passos (1896-1970), Urte ahaztezinak.
42. Ernest Hemingway (1899-1961), Paris festa bat zen
43. Arturo Barea (1897-1957), La forja de un rebelde I, II eta III.
44. Helen Keller (1880-1968), Nire bizitzaren historia
45. Malcolm X (1925-1965), Malcolm Xen autobiografia, Alex Haleyren laguntzaz.

 

Generoa dezente landu da euskaraz, esaterako Antonio Zavalak zuzendutako Auspoa bilduman asko plazaratu dira. Hemen adibide batzuk jasoko ditugu:

• Sebastian Salaberria: Neronek tirako nizkin (1964), Auspoa.
• Jon Oñatibia: Neke ta poz (1983), Edili.
• Jose Luis Alvarez Enparantza: Gertakarien lekuko (1985, Haranburu)
• Txomin Jakakortajarena: Bizitzan bi goiasmo. Kardaberaz Bilduma, 42. Tolosa, 1990.
• Julen Madariaga: Egiari zor (2014), Erein.
• Manuel Olaizola, Uztapide: Sasoia joan da gero (1976, Auspoa).

• Autofikzioa.
• Biografia.