Miguel Ángel Asturias

Miguel Ángel Asturias
	; Irudi gehiago
Guatemalako Kongresuko kidea
ambassador of Guatemala to El Salvador (en)
ambassador of Guatemala to Mexico (en)
; Epaimahaiko presidentea Cannesko Zinemaldian
ambassador of Guatemala to France (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Miguel Ángel Tejada Peñuela
Jaiotza	Guatemalako Hiria, 1899ko urriaren 19a
Herrialdea	Guatemala
Heriotza	Paris, 1974ko ekainaren 9a (74 urte)
Hobiratze lekua	Père Lachaise hilerria; Grave of Miguel Ángel Asturias (en)
Familia
Ezkontidea(k)	Clemencia Amado (en) ; Blanca Mora y Araujo (en)
Seme-alabak	ikusi Rodrigo Asturias (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Parisko Unibertsitatea ; Guatemalako San Carlos Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea, diplomazialaria, kazetaria, politikaria eta legelari-poeta
Lan nabarmenak	ikusi Leyendas de Guatemala (en) ; Mulata de tal (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Literaturako Nobel Saria (1967) ; Augusto César Sandinoren ordena ; Yucatán domina ; Bakearen Lenin Saria ;
Kidetza	Generación del 20 (en) ; Geographical and Historical Academy of Guatemala (en)
Mugimendua	surrealismoa; errealismo magikoa
Genero artistikoa	eleberria
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Miguel Ángel Asturias Rosales (Guatemalako Hiria, 1899ko urriaren 19a - Madril, Espainia, 1974ko ekainaren 9a) guatemalar idazlea izan zen. Ipuinak eta eleberriak idatzi zituen batez ere, errealismo magikoa izeneko korrontearen barruan. Hombres de maíz da haren libururik ezagunena. 1967an Literaturako Nobel Saria eskuratu zuen, eta hori lortu zuen lehenengo guatemalarra izan zen. Bere omenez, Guatemalako Literatur Sariak Asturiasen izena darama.

Bizitza eta lanak

Urte batez medikuntza ikasten ibili ondoren, baina 1923an zuzenbidea amaitu zuen. Ondoren Parisa aldatu, eta Sorbonne Unibertsitatean antropologia ikasi zuen^[1]. Hiri horretan surrealistekin harremanetan jarri zen, eta 1923-1926 bitartean Erdialdeko Amerikako erlijio eta kulturei buruzko ikasketak egin zituen; ikasketa horien emaitza, Leyendas de Guatemala (1930) idatzi zuen. Kargu diplomatikoak izan zituen 1946tik 1954ra bitartean, eta gero Argentinan bizi izan zen zenbait urtez.

El señor Presidente (1946) izan zen bere lehen eleberri luzea, Manuel Estrada Cabreraren diktaduraren inguruan. Abertzaletasuna, maien mundu mitologikoa eta bere garaiko Guatemalako gizartearen errealitatea nahasirik ageri dira Hombres de maíz (1949) izenburuko eleberrian. Helburu sozialak eta politikoak nagusi dira beste zenbait lanetan, hala nola, Viento fuerte (1950), El papa verde (1954) eta Los ojos de los enterrados (1955) eleberriek osatzen duten trilogian; hiru horietan kolonialismo ekonomikoak ekarritako gaitzak salatzen ditu. Beste obra batzuk: Weekend en Guatemala (1956), Mulata de tal (1963). Poesia ere landu zuen, inspirazioa bere herrialdeko gaietatik hartuz: Sien de alondra (1949), Ejercicios poéticos en forma de soneto sobre temas de Horacio (1951), Torotumbo (1966).

1966an Parisen Guatemalako enbaxadore zela, Lenin Bake Saria jaso zuen, eta hurrengo urtean, 1967an, Literaturako Nobel Saria.

Idazlanak

Leyendas de Guatemala, 1930;
El señor Presidente, 1946;
Hombres de maíz, 1949;
Viento fuerte, 1950;
El Papa verde, 1954;
Los ojos de los enterrados, 1960;
El alhajadito, 1961;
El espejo de Lida Sal, 1967;
Mulata de tal, 1963;
Malandrón, 1969;
Viernes de Dolores, 1972.

Ikus, gainera

Miguel Ángel Asturias Guatemalako Literatura Sari Nazionala.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ José ELÍAS: Guatemala ‘olvida’ a Miguel Ángel Asturias Cultura.elpais.com

Kanpo estekak

Euskarari ekarriak: Miguel Angel Asturias Ekarriak.armiarma.eus
Miguel Angel Asturias Literaturaguatemalteca.org

Datuak: Q75603
Multimedia: Miguel Ángel Asturias / Q75603

[1] José ELÍAS: Guatemala ‘olvida’ a Miguel Ángel Asturias Cultura.elpais.com

[1]

i e a Literaturako Nobel Saridunak
1901–1925	Sully Prudhomme (1901) • Theodor Mommsen (1902) • Bjørnstjerne Bjørnson (1903) • Frédéric Mistral / José Echegaray (1904) • Henryk Sienkiewicz (1905) • Giosuè Carducci (1906) • Rudyard Kipling (1907) • Rudolf Eucken (1908) • Selma Lagerlöf (1909) • Paul Heyse (1910) • Maurice Maeterlinck (1911) • Gerhart Hauptmann (1912) • Rabindranath Tagore (1913) • Romain Rolland (1915) • Verner von Heidenstam (1916) • Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) • Carl Spitteler (1919) • Knut Hamsun (1920) • Anatole France (1921) • Jacinto Benavente (1922)• W. B. Yeats (1923) • Władysław Reymont (1924) • George Bernard Shaw (1925)
1926–1950	Grazia Deledda (1926) • Henri Bergson (1927) • Sigrid Undset (1928) • Thomas Mann (1929) • Sinclair Lewis (1930) • Erik Axel Karlfeldt (1931) • John Galsworthy (1932) • Ivan Bunin (1933) • Luigi Pirandello (1934) • Eugene O'Neill (1936) • Roger Martin du Gard (1937) • Pearl S. Buck (1938) • Frans Eemil Sillanpää (1939) • Johannes Vilhelm Jensen (1944) • Gabriela Mistral (1945) • Hermann Hesse (1946) • André Gide (1947) • T. S. Eliot (1948) • William Faulkner (1949) • Bertrand Russell (1950)
1951–1975	Pär Lagerkvist (1951) • François Mauriac (1952) • Winston Churchill (1953) • Ernest Hemingway (1954) • Halldór Laxness (1955) • Juan Ramón Jiménez (1956) • Albert Camus (1957) • Boris Pasternak (1958) • Salvatore Quasimodo (1959) • Saint-John Perse (1960) • Ivo Andritx (1961) • John Steinbeck (1962) • Giorgos Seferis (1963) • Jean-Paul Sartre (sariari uko egin zion) (1964) • Mikhail Xolokhov (1965) • Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) • Miguel Ángel Asturias (1967) • Yasunari Kawabata (1968) • Samuel Beckett (1969) • Aleksandr Solzhenitsin (1970) • Pablo Neruda (1971) • Heinrich Böll (1972) • Patrick White (1973) • Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) • Eugenio Montale (1975)
1976–2000	Saul Bellow (1976) • Vicente Aleixandre (1977) • Isaac Bashevis Singer (1978) • Odysseas Elytis (1979) • Czesław Miłosz (1980) • Elias Canetti (1981) • Gabriel García Márquez (1982) • William Golding (1983) • Jaroslav Seifert (1984) • Claude Simon (1985) • Wole Soyinka (1986) • Joseph Brodsky (1987) • Nagib Mahfuz (1988) • Camilo José Cela (1989) • Octavio Paz (1990) • Nadine Gordimer (1991) • Derek Walcott (1992) • Toni Morrison (1993)• Kenzaburō Ōe (1994) • Seamus Heaney (1995) • Wisława Szymborska (1996) • Dario Fo (1997) • José Saramago (1998)• Günter Grass (1999) • Gao Xingjian (2000)
2001–egun	V. S. Naipaul (2001) • Imre Kertész (2002) • J. M. Coetzee (2003) • Elfriede Jelinek (2004) • Harold Pinter (2005) • Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) • J. M. G. Le Clézio (2008) • Herta Müller (2009) • Mario Vargas Llosa (2010) • Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) • Alice Munro (2013) • Patrick Modiano (2014) • Svetlana Aleksievitx (2015) • Bob Dylan (2016) • Kazuo Ishiguro (2017) • Olga Tokarczuk (2018) • Peter Handke (2019) • Louise Glück (2020) • Abdulrazak Gurnah (2021) • Annie Ernaux (2022) • Jon Fosse (2023) • Han Kang (2024)
1: Ez zuten eman