Guerrilla Girls

Guerrilla Girls artista-talde feminista bat da, arte munduko sexismoaren eta arrazakeriaren kontra borrokatzen duena. ^[1] Taldea New Yorken sortu zen, 1985ean, artearen munduan nagusi zen genero eta arraza desparekotasuna salatzeko helburuaz. Talde honen izena haiek erabiltzen zituzten gerrilla prozeduretatik dator, komunikabide prozedurak bezala ulertuta^[2].

Helburu horri begira, beren lehendabiziko jarduera izan zen hirian kartelak ipintzea eta agerraldi publiko batzuk egitea New Yorkeko museo eta arte-galerietan hainbat gizarte-talde baztertuta zeudela salatzeko, baina anonimoki; izan ere, beren agerraldi guztietan gorila-maskarak eramaten zituzten (ingelesez, gorila eta gerrilla hitzak nahiko ahoskera antzekoa baitute) eta hildako emakume artisten izenak erabiltzen dituzte ezizen bezala. Haien arabera, euren nortasuna ezkutatzen dute beren helburua garrantzitsuagoa delako euren nortasuna baino: "Nagusiki, fokua gure helburuetan jartzea nahi dugu, ez gure nortasunean edota gutako bakoitzaren artelanetan."^[3]

Taldearen aldarrikapen guztiak feminismoaren barruan kokatuta daude, baina feminismoa bera berrasmatzeko asmoa dutelarik; izan ere, haien eslogan nagusienetako bat « reinventing the f word » da, feminismo hitza, alegia, hitza bera tabu antzeko zerbait bihurtuta balego bezala (baina, hitz joko bat dago hemen, ingelesez "f word" batez ere "fuck" hitzarekin erabiltzen baita). Hasteko, beren feminismoaren mugak zabaldu nahi dituzte, hainbat teoriko feministak ukitu ez dituzten arazo batzuez interesatzeko. Adibidez, antikolonialismoak eta antiarrazakeriak pisu handia dute haien planteamenduetan, eta aukera bat dira beren feminismoarentzat generoari, koloreari eta klaseari buruzko eta haien arteko elkarreraginari buruzko gogoeta ere egiteko.

Bestalde, feminismoa berrasmatze horretan, Guerrilla Girls taldea umoreaz baliatzen da, ez bakarrik feminista amorratu eta zorrotzaren estereotipoaren kontra borrokatzeko, baina baita ikuslea erakartzeko ere. Hor, paper garrantzitsua jokatzen dute beti janzten dituzten gorila-maskarek; adibidez, «Do women have to be naked to get into the Met. Museum» ("Biluzik egon behar al dute emakumeek Metropolitan Museoan egon ahal izateko?") kartelean, maskarak desdramatizatu eta irria pizten du, umorearentzat oso egokia ez dirudien mezua emateko.

1985.ean, manifestazio batean bildu ziren, taldea sortu baino urte bat lehenago. MoMA^[4] museoak egindako erakusketaren kontra manifestatzen ari ziren, bertan agertzen ziren (gizonezko) artististak momentuko garrantzitsuenak zirela esateagatik, eta baita ere emakumezko artistarik ez egoteagartik. Honen ostean, arazo honi buruz atentzioa deitzeko zerbait egin behar zutela pentzatu zuten.^[5] Egin zuten lehenengo lana Nueva York hiritik kartelak zintzilikatzea izan zen, non generoen arteko desoreka eta arrazismoa artearen munduan salatzen zuten.^[6] Denbora joan ahala, haien aktibismoa, kultura popularra, genero estereotipoak eta arte munduaren korrupzioa, zinemagintzara eta Hollywoodera hedatu zuten.

Taldeko lehen partaideak beti eraman izan zuten gorila^[7] maskara eta, batzuetan, gonamotzak eta sare mediak. Haien aburuz, euren inguruko inork (familia, lagunak, senar-emazteak) ez zuen beren identitatea ezagutzen, haien ile-apaintzaileak salbu, zioten txantxetan. Kideen identiateaz gain, haien kopuru zehatza ere ez da ezagutzen,

Guerrilla Girls taldeak pegatinak, kartelak eta ilustrazioak egiten dituzte, eta manifestazioak eta bilera publikoak antolatzen dituzte gizarteko desparekotasunei buruzko beren gogoeta ezagutzera emateko.^[8]. Bestalde, artistekin ere lan egiten dute, arazo hauei buruz hitz egitera animatzeko, gizarte-arazo horien kontrako borrokan.^[9].

Hasieran, haien kartelak New York inguruan bakarrik jartzen zituzten; baina, laster, arte munduko erakundeetara hasi ziren joaten, New Yorkeko MET delakora, adibidez, bertan ikusgai zeuden gizonezko eta emakumezko artisten kopuruen desberdintasuna nabarmentzeko. Horrela, 1989an, METen jasotako datuetan oinarriturik, beren kartelik ospetsuena plazaratu zuten: «Do women have to be naked to get into the Met. Museum»; izan ere, taldeak jakinarazitako datuen arabera, museo horretako arte modernoko atalean ikusgai zeuden artelanetatik %5 baino gutxiago ziren emakumezko artisten ekoizpenak; eta, bestetik, artelanetan ikusgai zeuden gorputz biluzien %85 emakumezkoenak ziren^[10]. Geroztik, hainbat erakundetatik jaso zituzten euren lan eta ikerketak ezagutzera emateko eskariak, besteak beste Istanbulgo Arte Modernoaren Museotik^[11] edo Parisko Pompidou Zentrotik.

Gainera, Guerrilla Girls taldeak hainbat liburu ere argitaratu dituzte arte munduko desparekotasunei buruz eta mundu horretan emakumeek duten paperari buruz. Haien lehen liburua 1995ean plazaratu zen, Confessions of the Guerilla Girls. Geroago, 1998an, The Guerilla Girls Bedside Companion to History of Western Art, eta 2003an Bitches, Bimbos and Ballbreakers. Museoetan umeentzat egon ohi diren liburuen parodia moduko bat atera zuten 2004an The Guerrilla Girl's Museum Activity Book izenburuarekin, museoetako bildumetan topatzen dituzten alderdi gatazkatsuak bistaratzeko asmoz.

• Boucher, Melanie. Guerrilla Girls: Disturbing the Peace. Montreal: Galerie de l'UQAM, 2010. ISBN 2-920325-32-9
• Brand, Peg. "Feminist Art Epistemologies: Understanding Feminist Art." Hypatia. 3 (2007): 166–89.
• Guerrilla Girls. Bitches, Bimbos, and Ballbreakers: The Guerrilla Girls' Illustrated Guide to Female Stereotypes. Londres: Penguin, 2003. ISBN 978-0-14-200101-1
• Guerrilla Girls. Confessions of the Guerrilla Girls. How a Bunch of Masked Avengers Fight Sexism and Racism in the Art World with Facts, Humor and Fake Fur. Nueva York: HarperCollins, 1995. ISBN 0-04-440947-8
• Guerrilla Girls. The Guerrilla Girls' Bedside Companion to the History of Western Art. Londres: Penguin, 1998. ISBN 978-0-14-025997-1
• Janson, HW. Apes and Ape-Lore in the Middle Ages and the Renaissance. Londres: Warburg Institute, University of London, 1952.
• Raidiza, Kristen. "An Interview with the Guerrilla Girls, Dyke Action Machine DAM!, and the Toxic Titties." NWSA Journal. 1 (2007): 39–48. <http://www.jstor.org/stable/431723>. Consultado 27.2.2013.
• Schechter, Joel. Satiric Impersonations: From Aristophanes to the Guerrilla Girls. Carbondale: Southern Illinois University Press, 1994. ISBN 978-0-8093-1868-1