Gomorra operazioa

Gomorra operazioa
Mota	aerial bombing of a city (en)
Honen parte da	strategic bombing during World War II (en)
Denbora-tarte	1943ko uztailaren 24a - 1943ko abuztuaren 3a
Data	1943
Kokaleku	Hanburgo
Herrialdea	Alemania
Parte-hartzaileak	Erresuma Batua Ameriketako Estatu Batuak
Pertsona hilak	34.000
Pertsona zaurituak	125.000

Gomorra Operazioa (ingelesez: Operation Gomorrah) Bigarren Mundu Gerran barnan 1943ko uztailaren amaieran Erresuma Batuko (RAF) eta AEBetako (USAAF) hegazkineriak Hanburgo hiriaren kontra burututako ekintza armatua izan zen. Bere garaian, aireko gerraren historiako bonbardaketa kanpainarik handiena izan zen. Erasoak sir Arthur Harris britainiar hegazkin-bonbaketarien dibisioko komandante buruak agindu zituen. Bonbardaketek gutxienez 42.600 zibil hil eta 37.000tik gora zauritu zituzten Hanburgon, eta hiri gehiena suntsitu zuten.

Operazioaren izena Itun Zaharretik hartu zuten: Gomorra eta Sodoma bekatari eta gaizkileez beteriko bi hiri ziren, Jainkoak suzko eta sufrezko euri batekin suntsitzen zituenak, zeinetatik Lot (Abrahamen iloba) eta bere bi alabak bakarrik salbatzen ziren.

Aire erasoen aurretik, indar aliatuen eta Stalinen arteko akordio bat egin zuten. Stalinek berriro ekin zion gerrari, bigarren fronte bati, Alemaniatik mendebaldera. Bestalde, mendebaldeko potentziek ez zuten eraso hori lehorreko tropekin hasi nahi; trukean, Alemaniako hiriak bonbardatzeko konpromisoa hartu zuten. Azkenik, bigarren fronte hori ez zen ireki 1944ko ekainaren 6ra arte, Overlord Operazioarekin.

Radarraren aurkako kontraneurrien erabilera aitzindariak markatu zuen operazioaren hasiera. Kontraneurri horiek, bere garaian, britaniarrek window (euskaraz: «leiho») -eta gaur egun chaff- izenaz ezagunagoak ziren. Hegazkinetatik paper metalizatuzko zati ugari botatzean zetzan (hau da, "radar sekzio" (σ) altu bat zuten objektuak); bakoitzak oihartzun faltsua eragiten zuen eta ezin zuten radarra erabiltzen.

Gomorra Operazioaren barruan, Royal Air Forcek bost eraso egin zituen gauez, eta USAAFek bi eraso egunez.

Erasoak 1943ko uztailaren 24tik 25erako gauean hasi ziren, 791 bonbaketari britainiarrek Hanburgo bonbardatu zutenean. Helburua San Nikolas eliza (alemanez: St.-Nikolai-Kirche) izan zen, hiriaren erdigunean zegoena. Hala ere, bonba askok ezarritako helburutik gutxi gorabehera urrun jo zuten, eta, ondorioz, kaltetutako eremua nabarmen handiagoa izan zen. Erdialdean, baita Hoheluft, Eimsbüttel eta Altona auzoetan ere, oso azkar zabaldu ziren suteak. Ipar-mendebaldeko periferiako gune batzuk ere bonbek harrapatu zituzten. «20000 hildako inguru zenbatu zituzten aire-defentsaren arduradunek [...] Ez da egin lehen eraso handi honen zifren zenbatespen zehatzagorik».^[1]

Uztailaren 25eko arratsaldean, 40 hegazkin estatubatuarrek Hanburgoko portuan jomugak eraso zituzten. Ontzi batzuk hondoratzea lortu zuten. Gainera, bonbek inguruan dauden olio mineralak tratatzeko enpresa batzuk kaltetu zituzten. Uztailaren 26an, eguerdian, USAAFen 71 hegazkinek portuari eraso zioten berriro. Oraingoan Neuhof-eko zentral elektrikora iritsi ziren. Eguneko bi eraso horietan 150 zibil inguru hil ziren.^[2]

Gomorra Operazioko laugarren erasoa 6 mosquito britainiarrek uztailaren 26tik 27rako gauean egindako erasoaldia izan zen, eta kalte material gutxi eragin zituen.

RAFen bigarren eraso garrantzitsua 1943ko uztailaren 27ko gauean gertatu zen, 739 bonbaketarik parte hartu zutelarik. Bonbardaketa hiriaren erdiguneko ekialdean kokatutako auzoetan zentratu zen. Erasoak eragindako suteak eta gau hartan Hansako hirian zeuden baldintza meteorologiko arraroak su-ekaitz baten ondorio izan ziren. Lurraren arrasean sortu ziren haize urakanatuek sua pizten lagundu zuten. Rothensburgsort, Hammerbrook eta Borgfelde auzoak ia erabat suntsituta geratu ziren. Hamm, Eilbek, Hohenfelde, Barmbek eta Wandsbeken ere kalte handiak izan ziren. 30.000 zibil inguru hil ziren eraso honetan.

Britainiarren hirugarren eraso handia 1943ko uztailaren 29tik 30erako gauekoa izan zen, non 726 aparatuk parte hartu zuten. Helburua Barmbek, Uhlenhorst eta Winterhude auzoak izan ziren. Suteak handiak izan arren, ez zen su-ekaitzik izan, nahiz eta Barmbek Hammerbrook bezain jendetsu eta hiritartua izan. Biktimen kopurua zalantzazkoa da, baina iturri batek 1.000 hildako inguru zenbatu ditu.^[3]

Gomorra Operazioaren zazpigarren eta azken erasorako (abuztuaren 2tik 3rako gaua), RAFek 740 bonbaketari erabili zituen, eta Hanburgon zehar hegan egin zuten ekaitz bortitz baten erdian. Klima-baldintzak zirela eta, erasoa ia ez zen bereizi. Hainbat sute handi izan ziren (Hanburgoko operakoa, adibidez), baina horietako bat ere ez zen azkar hedatu.

• Malte Thießen: La memoria dell'"Operazione Gomorra". Amburgo, la cultura della memoria e l'identità cittadina. Annali dell'Istituto storico italo-germanico in Trento, 32 (2006), S. 365 - 377. ISBN 978-88-15-11990-2 (Italieraz)
• Lowe, Keith (2007). Inferno: The Devastation of Hamburg, 1943. Viking. ISBN 0-670-91557-2 (Ingelesez)
• Friedrich, Jörg (2006). The Fire: The bombing of Germany, 1940-1945. New York: Columbia University Press. ISBN 0-231-13380-4 (Ingelesez)
• Nossack, Hans (2004). The End: Hamburg 1943. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-59556-0 (Ingelesez)
• Sebald, Winfried (2003). On the Natural History of Destruction. New York: Random House. ISBN 0-375-50484-2 (Ingelesez)
• Hans Brunswig: Feuersturm über Hamburg, ISBN 3-613-02367-9 (Alemanez)
• Ursula Büttner: "Gomorrha" und die Folgen. Der Bombenkrieg. Forschungsstelle für Zeitgeschichte in Hamburg (ed.): Hamburg im "Dritten Reich", Göttingen 2005, 613 - 631. orr. ISBN 3-89244-903-1 (Alemanez)
• Joachim Szodrzynski: Die "Heimatfront" zwischen Stalingrad und Kriegsende. Forschungsstelle für Zeitgeschichte in Hamburg (ed.): Hamburg im "Dritten Reich", Göttingen 2005, 633 - 685. orr. ISBN 3-89244-903-1 (Alemanez)
• Malte Thießen: Eingebrannt ins Gedächtnis. Hamburgs Gedenken an Luftkrieg und Kriegsende 1943 bis 2005, Munich 2007. ISBN 978-3-937904-55-9 (Alemanez)
• Malte Thießen: Gedenken an "Operation Gomorrha". Hamburgs Erinnerungskultur und städtische Identität. Dietmar Süß (ed.): Deutschland im Luftkrieg. Geschichte und Erinnerung, Munich 2007, ISBN 3-486-58084-1, 121 - 133. orr. (Alemanez)