Language Arts & Discipline">
Leccion N°5 Quechua
Leccion N°5 Quechua
Leccion N°5 Quechua
LECCION N°5
CONTENIDO
4. EJERCICIOS – ORACIONES/PREGUNTAS
VOCABULARIO - VERBOS
Apamuy: Traer Upyay: Beber/tomar Ruway: Hacer Tarpuy: Sembrar
Takay: Tocar /golpear Rantiy: Comprar Yachakuy: Qillqay: Escribir
aprender/estudiar
Munay: Querer Wayk’uy: Cocinar Qhaway: Mirar Ranqhay: Vender
T’aqsay: Lavar ropa Mayllay: Lavar las Ñawiriy: Leer Puñuy: Dormir
manos- el rostro
EL SUFIJO «TA» COMO COMPLEMENTO DEL OBJETO –OBSERVE Y TRADUZCA LAS
SIGUIENTES ORACIONES
EL SUFIJO “TA”
- Waway yakuta upyan Indica la persona, animal o
cosa donde recae la acción
Mi hijo toma agua
del verbo. El sufijo -ta
dentro de la oración
quechua es el marcador del
- Susana p’achata mayupi t’aqsan
complemento directo. En
Susana lava ropa en el rio una oración siempre
utilizaremos el sufijo -TA,
sin importar si el objeto
- Carlos wawqin juk wasita munan. directo es animado o
inanimadoSu hermano de
- Ñuqayku misk’ita munayku Carlos quiere una casa .
Nosotros queremos dulces
Munani – quiero
munaNki- tu quieres
Tata Silverio t’uruta wasinpi ruwan munaN- quiere
Don Silverio hace barro en su casa Yku
Nchik
Nkichik
Jaqay qharikuna llamt’ata apamunku Nku
Aquellos hombres traen leña
OBSERVA EL SIGUIENTE CUADRO –MUNAY- querer
Ñuqa chay p’achata munani Yo quiero esa ropa
Qam yakuta munanki Tu quieres agua
Pay ch’uspata munan Ella quiere una cartera/ una bolsa
Ñuqayku juk wasita munayku Nosotros queremos una casa
Ñuqanchik yachakuyta munanchik Nosotros queremos aprender
Qamkuna juk jamp’arata Ustedes quieren una mesa
munankichik
Paykuna llamk’ayta munanku Ellos quieren trabajar
Elabore oraciones empleando los sufijos «PI» y «TA»
1. Ñuqa – kaypi - puñuy- munay Ñuqa kaypi puñuyta munani- Yo quiero dormir aquí
2. Pay – lawa - mikhuy - munay Pay lawata mikhuyta munan- EL quiere comer sopa
3. Ñuqa –misk’i - rantiy - munay Ñuqa misk’ita rantiyta munani- Yo quiero comprar dulces
1. 42 + 32 = ………………………………………………..
2. 20 – 8 = ……………………………………………………..
3. 50 – 15 = ………………………………………………………
Iskay wawas
4. 14 + 22 = …………………………………………………………. - Iskay wawa
5. 31+14 = ………………………………………………………………….
6. 18+30= …………………………………………………………………..
Warmiykiri, machkha watayuq kachkan? Payqa (30) kimsa chunka watayuq kan
Tu esposa, cuantos años tiene?