Andes">
Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]

2 - Saludos, Despedidas

Descargar como pdf o txt
Descargar como pdf o txt
Está en la página 1de 10

Universidad Andina del Cusco

Facultad de Ciencias y Humanidades


Taller de Lengua Nativa Quechua

ALLIN KAWSANAPAQ – NORMAS DE CONVIVENCIA

Napaykuspa Allinta uyarina makita oqarina


qallarina rimanapaq

Yachaqpura Allinta
Allinta llank’ana
yanapanakuychis kawsana

Celulartaqa llank’anallapaqmi Chanin pachapi chayanayki


hap’inki.
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua
RIMANAKUNAPAQ

ama hina kaychu: panpachayuway:


por favor perdóname,
no seas así discúlpame

kaypin kashani: manan kaypichu


presente kashan: no está
presente
ñawinchay: leer uyariy: escuchar

añay, usphalay, qelqay: escriber


sulpayki: gracias

hunt’apay: seq’ey : marcar


completar

mana seq’ey \ llinphiy :


yuyaychanichu: no dibuje, pinte
entiendo

mana yachanichu: iskay iskaymanta


no sé. llank’ay : trabajen
de a dos.

Ama hina kachu t’aqa t’aqapi


hisp’ana p’ititaman llank’ay: trabajen
riymanchu en equipo.

imaynatan “carro“ qeswa simipi nikun?


¿cómo se dice “mesa” en quechua?

¿imaynatan t’ikrakun “tiyana” castilla simipi?


¿cómo se traduce “silla“en castellano?
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua

Rimaykuna.
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua

Ñawinchasunchis

NAPAYKUYKUNA
YUPAYCHAYWAN, AÑANCHAYWAN
Imaynallan: Qué tal IMA
Allillanmi: bien nomas
Imanayllan kashanki?: ¿cómo estás? Sumaqlla: que le vaya bien, suerte,
Allillanchu kashanki?: ¿estás bien? felicidades.
Allillanchu? Waleqllachu?: ¿estás Anchata kusikuni: me alegro mucho
bien, saludable? Añay – sulpay: gracias
Qhalillachu: ¿estás sano? Añaychakuyki – sulpayukuyki: te
Allillanchu kashanki?: ¿estás bien? agradezco
Allillanmi kashani: estoy bien Anchata añaychakuyki: te
Allin p’unchay: buen día agradezco mucho
Allin sukha: buena tarde Anchata sulpaykuyki: te agradezco
Allin tuta: buena noche mucho
Allin p’unchay: buen día Mana imamanta: de nada
Hinallataq qanpaqpas: de igual modo Ama hina kaychu: por favor, no
para usted. seas así.
Noqapas allillanmi kashani: yo Allinchu?: estás bien?
también estoy bien
Panpachayway: discúlpame
Qanri?: ¿y tú?
Qanpari? : ¿y el tuyo? ¿de usted?
Allillanmi kashani: estoy bien.

KACHARPARIKUNA: DESPEDIDAS

Paqarinkama: Hasta mañana


Minchhakama: hasta pasado mañana
Sukhakama: hasta la tarde
Tutakama: hasta la noche
Kutimunaykama: hasta mi vuelta
Tupananchiskama: hasta nuestro próximo encuentro
Tinkunanchiskama hasta nuestro próximo encuentro
Asniqkama: hasta más luego, hasta pronto
Huk p’unchaykama: hasta otro día
Q’aya watakama: hasta el próximo año
Ripushaniña: ya me estoy yendo
Risaq: me voy
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua
P’unchaykunaq sutin = Días de la semana

P’unchaykuna

1. Intichay p’unchay = Día domingo


2. Killachay p’unchay = Día Lunes
3. Antichay p’unchay = Día martes
4. Qoyllurchay p’unchay = Día Miércoles
5. illapachay p’unchay = Día jueves
6. Ch’askachay p’unchay = Día viernes
7. K’uychichay p’unchay = Día sábado

Tapukuykuna - kutichiykuna

Expresiones en quechua Traducción

¿Cuándo? Hayk’aq?

-¿Cuándo cantarás? - Hayk’aqmi takinki?

-El día domingo -Intichay p’unchaypin

-¿Cuándo cantaste? - Hayk’aqmi takiranki?

-El día miércoles -Qoyllurchay p’unchaypin

-¿Qué día es hoy? -Ima p’unchaymi kunan?

-Hoy día es lunes -Kunanqa killachay p’unchaymi

-¿Qué día es mañana? -Ima p’unchaymi paqarin?

-Mañana es viernes -Paqarinqa ch’askachay p’unchaymi

-¿Qué día descansas? -Ima p’unchaypi samanki?

-El día sábado -K’uychichay p’unchaypi

-Antichay p’unchaypi llank’ankichu?


-¿Trabajarás el día martes?
-Manan antichay p’unchaypiqa
-No trabajare el día martes
llank’asaqchu

-¿Qué harás el día jueves? Imata ruwanki Illapachay p’unchaypi?

-El día jueves iré a jugar -Illapachay p’unchaypiqa pukllaq risaq


Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua

WATAQ KILLANKUNA= MESES DEL AÑO

• Mes de Enero: Kamay Raymi killa/ huch’uy poqoy killa


• Mes de Febrero: Hatun Poqoy killa
• Mes de Marzo: Pawqar Waray killa
• Mes de Abril: Ayriway killa
• Mes de Mayo: Aymuray killa
• Mes de Junio: Inti raymi killa
• Mes de Julio: Anta situwa killa
• Mes de Agosto: Qhapaq situwa killa / Chakra yapuy killa
• Mes de Setiembre: Unu raymi killa / Tarpuy killa
• Mes de Octubre: Qoya raymi killa
• Mes de Noviembre: Ayamarq’ay Killa
• Mes de Diciembre: Qhapaq raymi killa

Tapukuykuna - kutichiykuna

Expresiones en quechua Traducción

¿Cuándo? Hayk’aq?
¿Qué? ima?

¿En qué mes es tu cumpleaños? Ima killapin hatun p’unchayniki?


Ima killapin raymichakuyninki?
En el mes de setiembre
Unu Raymi killapi

¿En qué mes estamos? Ima killapi kashanchis?

Estamos en el mes de agosto Qhapaq situwa killapin kashanchis

¿Qué mes es el día del Cusco? Ima killapin Qosqoq p’unchaynin?

En el mes de junio Inti Raymi killapin


Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua

YUPAYKUNA = NÚMEROS

1 huk
2 iskay
3 kinsa
4 tawa
5 pisqa
6 soqta
7 qanchis
8 pusaq
9 isqon / esqon
10 chunka
100 pachaq
1000 waranqa

Tapukuykuna - kutichiykuna

Expresiones en quechua Traducción

¿Cuándo? Hayk’aq?
¿Qué? ima?
¿Cuánto? Hayk´a?

¿Qué fecha es tus cumpleaños? Hayk’aqmi hatun p’unchayniyki?


Ima p’unchaypin raymichakuyninki?
El 14 de setiembre
Chunka tawayuq p’unchaypi, unu Raymi killapi

¿Qué fecha es hoy? Ima yupaymi kunan?

Día 14 Chunka tawayuq p’unchaymi

¿Qué hora es? Ima pachañan?

Son las 9:20 hr. Isqon pacha, iskay chunka tuypiñan

Ima yupayniyuqmi celularniyki?


¿Cuál es tú número telefónico?
Isqon pachaq pusaq chunka tawayuq chunka
Es 984-12-34-56 iskayniyuq kinsa chunka tawayuq pisqa
chunka soqtayuq.
Universidad Andina del Cusco
Facultad de Ciencias y Humanidades
Taller de Lengua Nativa Quechua

Alfabeto Quechua =Qeswa simi seq’ellunpakuna utaq achaqala

También podría gustarte