Hukuk

1982 Anayasasının 127. maddesinde mahalli (yerel) idarelere vazifeleri ile orantılı olarak gelir kaynakları
sağlanması hükmü düzenlenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti 1982 Anayasasından da anlaşılacağı üzere
üniter bir devlet yapısına sahip olmasından dolayı belediyelere vergilendirme yetkisi vermemiştir. Ancak
çeşitli kanunlarda da görülüğü üzere Anayasanın 127. maddesi gereği belediyelerin bazı vergi ve harçları tarh
ve tahsil yetkileri vardır. Bu mahalli idarelerin gelir kaynaklarından biri olan vergilerin ve harçların çok önemli
bir kısmı 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununda düzenlenmiştir.
Belediye Gelirleri Kanununda yer alan vergilerden biri de ilan ve reklam vergisidir. Belediye Gelirleri
Kanununda ilan ve reklam vergisinin istisnaları düzenlenmiştir. Ancak bu kanun haricinde başka kanunlarla
da istisna veya muaflıklar getirilmiştir. Bunlardan biri de 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununda düzenlenen
vakıf üniversitelerinin ilan ve reklam vergisi istisnasıdır.

Modern anlamda İsveç’te doğan ombudsmanlık kurumu Türkiye’de 14.06.2012 kabul tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu ile kabul edilmiştir. Genel olarak ombudsmanın, idarenin haksız eylem ve işlemlerine karşı bireylerin korunması, idarî yargının yükünün azaltılması, idare ve bireyler arasındaki ilişkinin geliştirilmesi, kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin korunmasında etkinlik sağlama işlevleri veya görevleri vardır.

Genel olarak ombudsmanlık kurumunun yanında bazı ülkelerde ihtisaslaşmış özel bir Vergi Ombudsmanlığı müessesesi de kurulmuştur. Genel olarak ombudsman, vatandaşları idarenin yanlış işlem, eylem ve davranışlarına karşı savunuyorsa, Vergi Ombudsmanı da mükellef haklarının korunmasında etkili işlevler görebilir. Türkiye’de vergi mevzuatının karışıklığı ve çok sık değişmesi, genel olarak vergilendirme işlemlerinin genel tebliğlerle yürütülmesi gibi bize özgü özellikler, ayrı bir vergi ombudsmanının gerekliliğini ortaya koymaktadır.

TAKDİM (Doç. Dr. Ahmet AKMAN, Konya 2020)
1869-1876 yılları arasında kitaplar halinde yürürlüğe giren Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye (Mecelle) 16 kitap ve 1851 maddeden oluş-
maktadır. Ağırlıklı olarak borçlar hukuku olmak üzere, kısmen eşya
ve yargılama hukuklarını kanunlaştırmıştır. Geçmişte görülen bazı
kanunlaştırma teşebbüsleri olmakla birlikte, ilk defa yerli ve milli bir
perspektiften ortaya konmuş, İslâm hukuku kaynaklı bir kanun kodu olduğunu ifade etmek gerekir. 1926 tarihli Medeni Kanun kabulüne kadar yürürlükte kalmış ve üzerine pek çok şerh, araştırma ve
ilmi çalışmalar yapılmış olduğunu görürüz. Farklı dillerde tercüme
ve şerhleri de yapılmakla uluslararası hukuk dünyasının bir değeri
haline geldiği söylenebilir. Zaman içerisinde bazı tadil çalışmaları-
nın oluşu hukukta var olan süreklilik içerisindeki dinamizmin bir
sonucudur. Söz konusu tarihten sonra da Osmanlı hakimiyetinden
çıkmış olmakla birlikte eski Osmanlı toprakları üzerinde kurulmuş
bulunan bazı devletlerde uzun süre yürürlük ve bilgi kaynağı olmaya devam etmiştir. Mecelle’nin alâmet-i fârikalarından birisi de hukukun genel kuralları bağlamında zikredilmeye değer ilk yüz maddesidir. Doğrudan mahkemelerde uygulama kabiliyeti olmamakla
birlikte uygulayıcı ve yorumculara hukuki bakış açısı kazandıran,
döneminde ve belki bugün de kendisine bu yönde farklılık kazandırmış bir özelliğidir. Mecelle daha sayamadığımız birçok özelliği ile
yeni birçok araştırma ve çalışmaya elbette konu olacaktır.
Bizim bu kitapla da yapmaya çalıştığımız, bu çalışmaların içerisinde yer alarak, kitap bölümlerinin ele aldığı konulara farklı ve
yeni bakış açıları kazandırmak ve farkındalık oluşturmaktır. Kitap
bölümleri itibariyle öncelikle fıkıh-hukuk bağlamında İslam hukukuna terminolojik bir pencere açmak ve bu konuda Mecelle’den ilham almak gerekmiştir. Zaruret, dürüstlük, hakkın kötüye kullanılması gibi günümüz hukuk dünyası için de önemli olan birtakım
kavramları Mecelle perspektifinden ortaya koymanın, özellikle mukayeseli hukuk alanında çalışacaklar için son derece önemli olduğunu görmüş olacağız. Mecelle’nin son dört kitabı yargılama hukuku
alanında düzenlemeler ortaya koymuştur. Bu alanda Mecelle’nin
ilkesel bazda neler ortaya koyduğunu görmek, İslâm yargılama hukukunun temel esprilerine muttali olmamızı sağlayacaktır. Bu arada
örfün bu noktadaki değeri de son derece anlamlıdır. Konu Mecelle’de “Adet muhakkemdir” şeklinde başka ilgili maddelerle birlikte
külli kâidelerde yerini almıştır. Hukukun dinamikliğinin en temel
gerekçelerinden biri de şüphesiz örftür. Yine güncel dünyamızda
yer alan kat mülkiyeti, bazı aile ve mali hukukla ilgili konularda
günümüze de söyleyeceği şeyler olacaktır. Bu çalışmayı başarı ile
sonuçlandırdığımız için, Allah’a (c.c.) hamd, Rasûlüne (s.a.) salât ve
selâm ediyoruz. Niyetlendiğimiz ikinci cildini de tamamlayacağımı-
zı ümit ediyoruz. Çalışmamızın ilim dünyamıza mütevazı bir katkı
getirmesi temennisiyle…