Psikodramo

Psikodramo (de la grekaj vortoj ψυχη psiĥe „animo, psiko“, kaj δράμα drama „ago, faro“, duasence ankaŭ dramo) - germane kaj angle Psychodrama - estas metodo de grupa psikoterapio, evoluigita de la aŭstria kuracisto Jakob Levy Moreno (1890 ĝis 1974) en Vieno. Psikodramo estas unu el la artterapiaj metodoj, kiu kombinas tradiciajn teoriojn de psikoterapio, teknikojn de la kampo de psikologio kaj teoriojn rilatigantajn al procezoj kiuj uzas dramon kaj aktoradon.

Psikodramo ebligas lokalizi la fontojn de spontaneeco dum alportado de spertoj el la proksima kaj malproksima pasinteco. Provante malsamajn alternativojn, per korektaj spertoj kaj spertoj en eblaj estontaj situacioj, por alporti signifan plibonigon de memfido kaj la sento de persona valoro. Interalie, psikodramo kontribuas al grava plibonigo en la difino de persona kaj profesia identeco, kaj ankaŭ plifortigas la kapablon trakti rilatproblemojn, gepatro-infanan rilatproblemojn (en ajna aĝo), aĝaj krizoj, perfido de la korpo, funebro, perdo, disiĝoj kaj necesaj oferoj.

La metodo baziĝas sur la kredo, ke ĉiu homo havas krean potencon. Por atingi renkonton kun kreemo, homo devas malkovri la fontojn de sia spontaneeco. spontaneeco estas forto, kiu funkcias en la nuntempo kaj movas la individuon al taŭga respondo en nova situacio kaj nova respondo al malnova situacio.

En ĉi tiu kadro, interhomaj rilatoj, konfliktoj kaj emociaj problemoj estas ekzamenitaj kaj traktitaj per metodoj prenitaj el la mondo de teatro kaj dramo. La vorto "dramo" ne signifas "aktori" aŭ "spekti". Ĉi tie ĝi estas uzata en sia ĉefa signifo (en sia greka origino) - ago. Tio estas, anstataŭ solvi problemojn, kiuj ekestas inter homo kaj li mem, inter unu homo kaj alia, aŭ ene de grupo de homoj per parolado, la problemoj leviĝas efektive prezentante ilin.

La prezento de la problemo, rolludoj kaj la interŝanĝo de roloj permesas al ĉiu esti, dum la dinamiko, en sia rolo kaj eĉ "en la ŝuoj" de sia samteamano. La kapablo vidi la realon per la okuloj de la alia kaj eĉ vidi "sin mem" per la okuloj de la alia, malfermas eblecojn por kunlaboro sur amika kaj empatia bazo (kaj ne nepre utilisma), estante malfermita al alia punkto de vido, malfermiteco kiu estas bazŝtono por pli profunda konatiĝo kun la "memo".

1. La varmigo estas speco de transira etapo inter la ekstera mondo kaj la grupo, preparanta la grundon. Ĉi tio estas paŝo, kiu efektiviĝas laŭgrade ĝis la temo estas elektita. Ĉi tiu etapo estas karakterizita per malfermaj konversacioj inter la partoprenantoj, mallongaj ludoj, movadaj ekzercoj, gvidata imago. La celo de la varmigo estas krei fidon inter la partoprenantoj, kreante senton de sekureco kaj proksimeco reduktante angoron, antaŭ ol la partoprenantoj estas elmontritaj. Ĉi tiu paŝo instigas la spontaneecon de ĉiu partoprenanto. Dum la varmigo, partoprenanto povas elstari, kies temo estos adaptita al psikodramo, li estas nomita la ĉefrolulo-protagonisto.
2. La ago - la komenco de la "spektaklo" montrita sur difinita areo kiel scenejo. Ĉi tiu parto estas esence la prezento de la realo en la mikrokosma mondo de la partoprenantoj. Kelkaj partoprenantoj aktive partoprenas en la spektaklo kaj aliaj estas spektantoj. Unue, la ĉefrolulo rakontas pri si mem kaj pri la problemo, kiun la kliento havos de sia pasinteco, de la realaĵo de sia vivo aŭ de la mondo de fantazio kaj sonĝoj. La spektaklo konsistas el kelkaj situacioj kiuj kutime havos ligon inter ili, sed la protagonisto ne ĉiam konsciis pri tio ĝis ilia prezento.
3. La fino de la renkontiĝo - transiro de la mondo de la grupo al la mondo de la realo. En ĉi tiu etapo, la protagonisto bezonas kuraĝigon, protekton, akcepton kaj subtenon, tial la grupanoj dividas sian personan sperton kaj esprimas sian identigon kun li.

Ĉi tiu strukturo estas ripetita dum la terapia procezo.

• Protagonisto estas la heroo de la psikodramo, la paciento kiu prezentas kaj rolas la diversajn situaciojn al la resto de la grupo. Por ke li povu fari terapian laboron, gravas, ke la protagonisto sentas sin komforta kaj fidu la faciliganton kaj la grupon.
• La grupo estas la aro de partoprenantoj en psikodramo. Komence de la terapia kunsido kaj je la fino, tempo estas dediĉita al la grupo, al la interhomaj rilatoj de la partoprenantoj, kun la celo konstrui fidon kaj subtenan etoson inter la grupanoj.
• Faciliganto ĉiam estos kvalifikita kaj profesia persono, kies tasko estas organizi la psikodramon. La faciliganto agas kiel produktanto, kiu respondecas pri la ekzekuto de la teknikoj kaj konduto de la psikodramo, krome, agas kiel terapiisto, kies rolo estas kuraĝigi la spontaneecon de la ĉefrolulo kaj ĉirkaŭi lin en sekura etoso. La faciliganto ne agas kiel juĝisto, lia rolo estas helpi la konduton de la grupo, sugesti metodojn de agado, interpreti la enhavon prezentitan de la ĉefrolulo kaj mezuri sociajn rilatojn (sociometriisto). La terapiisto funkcias sur du niveloj: la grupo kaj la individuo. Unuflanke, li kontrolas la rilatojn de la grupo kaj kreas sekuran medion, kiu permesos la dialogon inter la partoprenantoj. Aliflanke, helpas la personan evoluon de la individuo per komprenado de la roloj kaj scenoj kiujn li partoprenas kaj ilian signifon.
• Scenejo estas la persona kaj libera spaco de la ĉefrolulo, en kiu li kreas sian propran mondon por esprimi siajn subpremitajn sentojn, aferojn, kiuj ne estis diritaj en la reala situacio. La psikodramo estas kreita sur scenejo.
• Helpanta egoo estas alia partoprenanto aŭ pluraj partoprenantoj el la grupo, kiuj reprezentas ĝin. Ilia rolo estas enkorpigi la homojn en la realeco de tiu protagonisto. Ilia celo estas helpi la protagoniston en la prezento de la psikodramo kaj subteni lin. Pro interŝanĝo de roloj kreiĝas unuiĝo en la grupo kaj streĉiĝas la rilatoj inter ili.

Vidu ankaŭ Spontaneity theory of child development

La teorio de spontanea evoluo kreita de Yaakov Levi Moreno priskribas la evoluajn etaĝojn de bebo. La teorio estas unika ĉar ĝi klarigas la evoluon de la bebo kaj la malsamajn stadiojn kiujn ĝi trairas, laŭ sia kapablo sperti sin rilate al aliaj en ĉiu stadio. Bazante sin sur la supozo kiu estis por Moreno bazo por la teorio: ke la realigo de la plena evolua potencialo estas rilata al maksimuma spontaneeco dum la procezo.

La teorio priskribas la sanan procezon, kiun la bebo devas travivi por poste fariĝi plenkreskulo, kun kohezia memo kaj la kapablo empati kun aliaj. Persono, kiu renkontas iun specon de senigo en unu el la stadioj, povas disvolvi bezonon, dependecon aŭ obsedon por alia persono aŭ objekto ĉiufoje. La posteuloj de Moreno pridubis tiun evoluan procezon, kaj ligis ĝin al la renkontiĝo kaj la psikodramaj teknikoj, kun la vido ke la partoprenanto en la grupo bezonas similajn kondiĉojn por permesi al li kreski en sia privata evoluprocezo. Do la diversaj stadioj en la teorio estas ankaŭ dividitaj laŭ tiuj intervenoj, kiuj antaŭenigas ĝin en la etapo en kiu ĝi troviĝas: naskiĝo - kiel la varmiga stadio, la duobligo, la apero, la "helpanta egoo" kaj la stadio de rolinterŝanĝo.

Fidante je iloj de la mondo de klasika psikodramo, formiĝis frakcio de psikodramo, kiu uzas psikodramajn rimedojn por individua traktado. Fakte, en ĉi tiu formo ne estas publiko sed la moderiganto estas tiu, kiu "rolas" malsamajn rolulojn aŭ servas kiel duoblo de la ĉefrolulo. La grupa tavolo en ĉi tiu metodo ne ekzistas, sed la individua tavolo estas plifortigita kaj ĝia influo estas potenca. Ĉar la atento de la kontrolisto estas donita tute al unu persono, la laboro estas pli kontrolita kaj estas pli bona kapablo adapti la procezon al la individua karaktero de la paciento.

La metodo psikodramo ekestis kiel "terapio en la grupo kun la grupo por la grupo" el la spontanea teatro kaj estis la historie unua formo de grupa psikoterapio. La "paciento" aŭ "kliento", kiu havas la peton ricevi terapian helpon, konsideriĝas ĉefa aktoro en psikodrama teatraĵo, kiu okzazas ĉi-tie kaj nun, kaj sur imagita scenejo surscenigas sian propran terapiindan temon. Kiel membro de la grupo la ĉefa aktoro kun la permeso de la grupo ricevas la eblecon, prilabori propran temon aŭ temon de la grupa interago kun la subteno de "reĝisoro" kaj de elektitaj pliaj aktoroj, kiuj konsideriĝas "helpaj mi-oj". La spektantoj permesas esti emocie tuŝataj per la ludo de la ĉefa aktoro, subtene de la "reĝisoro" mem povas engaĝiĝi en la teatraĵon kaj finfine kiel ĉiuj ĉeestantoj bonvole kaj se necese kritike komentas la ludon. La spertoj de psikodramaj grupoj montris, ke ankaŭ spektantoj kiuj ne aŭ apenaŭ integriĝis aktore en la "psika teatraĵo", foje sentis tre fortan emocian tuŝiĝon.

Celo de la psikodramo estas la aktivigo kaj integrigo de spontaneeco kaj kreivo. Krea spontanea ago realiĝas, se la ĉefa aktoro por nova aŭ jam konata situacio trovas novan kaj taŭgan reagon.
(Moreno, 1959, origine germanlingve en la verko "Gruppenpsychotherapie und Psychodrama", p. 34).

La celo de tre forta emocia tuŝiĝo, kiu eble per sia skuo povas havi liberigan aŭ sanigan efikon, ankaŭ estas celata por la proceso de engrupa interrilatado. Helpe de la grupo la ĉefa aktoro povu liberiĝi de fiksiĝintaj strukturoj de socia rolo.

Ofte okazas, ke lernitaj sociaj roloj ne (plu) helpas al konkreta individuo aŭ individuaj sociaj situacioj. Ju pli la natura kreivo blokiĝas pro malspontaneeco, des pli la individuo devas alkroĉiĝi al fiksaj rolaj modeloj, kiuj povas tute maltaŭgi en la konkreta vivosituacio.

Teknikoj de la terapia modelo psikodramo nepre nur utiliĝu fare de specife trejnitaj psikoterapiistoj, kiuj kapablas sekure reagi al la kirlitaj emocioj de la kunaktoroj kaj sukcesas eviti nekontrolatajn emociajn eksplodojn.

• germania faka asocio pri psikodramo^{[rompita ligilo]}
• pliaj germanlingvaj informoj