Sparto

Ĉi tiu artikolo temas pri antikva urbo en Grekio. Por aliaj signifoj vidu la artikolon Sparto (apartigilo).

Sparto
dore: Σπάρτα
antikva urbo • poliso • eksa administra teritoria unuo • Ancient Greek archaeological site
"Junaj spartanoj ekzercantaj" de Edgar Degas
Oficiala nomo: Σπάρτα
Kromnomo: Lakedaimono
Lando	Grekio
Kontinento	Eŭropo
Duoninsulo	Balkano
Insulo	Peloponezo
Historiaj regionoj	Antikva Grekio, Helena civilizo
Montaroj	Parnon, Taygetos
Tipo de urbo	urboŝtato
Rivero	Eurotas
Situo	Sparto
- koordinatoj	37° 04′ 00″ N 22° 26′ 00″ O / 37.06667 °N, 22.43333 °O / 37.06667; 22.43333 (mapo)
Fondo	10-a jarcento a.K.
- fino	146 a.K.
- fondinto	Lakedemono
Erao	Grek-romia antikvo
Situo enkadre de Grekio
Teritorio de la antikva Sparto
Vikimedia Komunejo: Sparta

Sparto (dore Σπάρτα; atike Σπάρτη Spártē), aŭ Lakedemonio (greke Λακεδαιμονία) estis helena urbo situanta en la sudo de la duoninsulo Peloponezo de Grekio, apud la rivero Eŭrotaso. Dum la antikva epoko Sparto estis memstara urboŝtato, ĉefurbo de Lakonio, kaj unu el la plej gravaj grekaj urboŝtatoj kune kun Ateno kaj Tebo. La urbo kun aliancanoj luktis kontraŭ la konkurenca urboŝtato Ateno dum la Peloponeza milito, kiu tre influis la historion de antikva Grekio fine de la 5-a jarcento a.K..

La urbo estis fondita de la doroj post ties konkerado de Lakonio. Dum la komenco estis gravaj malkonsentoj, kiuj malhelpis taŭgan disvolvadon. Tamen, en la sepa jarcento a.K. oni enkondukis reformojn por pliforitigi ĝian militan povon. Tiuj reformoj igis Sparton la modela hoplita urbo.

Sparto estis speco de respubliko da, delonge, invadintaj militistoj subpremantaj suban kaj senrajton klason da kamparanoj, la helotoj, kiuj kultivadis la grundon, kaj havis neniun rajton. adoleskiĝantaj spartanoj eĉ havis la devon provi mortigi unu el ili por iĝi plenkreskulo.