Nico

Nico
france Nice, okcitane Nissa, itale Nizza
urbo
Fotomontaĵo
komunumo en Francio ; urbego vd
Flago	Blazono
Administrado
Statuso	Urbo
Lando	Francio
Regiono	Provenco-Alpoj-Bordo Lazura
Departemento	Alpes-Maritimes; (prefektejo)
Arondismento	Nico; (ĉefurbo)
Kantono	ĉefurbo de 14 kantonoj
Komunumaro	Communauté d'agglomération de Nice-Côte d'Azur (CANCA)
Ĝemelurboj	Szeged
INSEE kodo	06088 [+]
Poŝtkodo	06000, 06100, 06200, 06300
Kodo laŭ INSEE	06088
En TTT	Oficiala retejo [+]
Politiko
Urbestro (ekde 2016-2020)	Christian Estrosi
Demografio
Loĝantaro	348 085 (2021) [+]
Loĝdenso	4 840 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	43° 42′ N, 7° 16′ O (mapo)43.7019444444447.2683333333333Koordinatoj: 43° 42′ N, 7° 16′ O (mapo)
Alto	10 m; (de 0 m al 520 m)
Areo	71,92 km² (7 192 ha)
Horzono	UTC +1 (+2 somere)
Nico (Alpes-Maritimes)
	Situo de Nico
	Nico (Nico)
	Situo de Nico
Alia projekto
	Vikimedia Komunejo Nice [+]
	v • d • r

Nico estas ankaŭ varianto de la persona nomo Nikolao en kelkaj lingvoj.

Nico estas komunumo en Francio, ĉefurbo de la departemento Alpes-Maritimes. Ĝia aglomeraĵo havas pli ol 900 000 loĝantojn.

La franca nomo de Nico estas Nice [nis]; en la regiona okcitana lingvo kaj en la ligura lingvo la urbo nomiĝas Nissa aŭ Niça [nisa]. Ambaŭ nomoj estas sur la oficialaj ŝildoj. La nomo devenas de la helena Νικαια (= venk(ig)a) tra la latinaj formoj Nicæa/Nicaea.

Pro sia bela situo ĉe Mediteraneo (Bordo Lazura) Nico estas la dua plej grava turisma urbo de Francio (post Parizo).

Historio

Prahistorio

Oni scias ke la regiono kie nuntempe starigas sin la urbo de Nico estis loĝata por la homo de antaŭ 400.000 jaroj. Ili tiel atestas al li la trovitajn arkeologiajn restojn en Terra Amata: pintoj de sago, ostoj de bestoj kaj iu homa resto. En tiu epoko la nivelo de la maro estis pli alta, kaj la monteto de la kastelo estis insulo. Oni opinias ke la antaŭhistoriaj loĝantoj, ĉasistoj, starigis sin sur strando de ŝtonoj, ĉe la flanko de fonto de trinkebla akvo.

Antikva epoko

Antikva Nico (Nicaea) estis fondita ĉirkaŭ 2 000 jarojn de la foceoj de Marsejlo en taŭga loko por esti haveno kaj ĝi ricevis la nomon de Nikaïa en honoro al la venko kontraŭ la liguroj. (Niko (Niké) estis la nomo de la diino de la venko). La urbo transformiĝis frue en grava komerca haveno de la ligura marbordo. Kiel urbo, ĝi havis gravan rivalon en la proksima Cemenelum kiu daŭre ekzistis ĝis la tempoj de la invadoj de la lombardoj. La ruinoj de Cemenelum trovas sin en Cimiez, nuntempe unu el la kvartaloj de Nico. En la monteto de Cimiez, estas belega arkeologia areo kaj sub lia parko de olivarboj kaŝas sin granda parto de la malnova roma urbo. Nuntempe la amfiteatro utilas kiel sidejo de okazaĵoj kiel la internacia festivalo de ĵazo de Nico aŭ la festo de la majoj inter aliaj.

En la 7-a jarcento, Nico kunigis sin al la ligo de Ĝenovo formita de la urboj de Ligurio. En 729 forpelis la saracenojn sed suferis la rabadon de ĉi tiuj en 859 kaj 880 kiam ĝi estis bruligita.

Mezepoko

Dum la mezepoko, Nico intervenis en la plimulto de la militoj kaj katastrofoj kiuj okazis en Italio. Kiel aliancita de Tretas estis malamikino de Ĝenovo. Dum la 13-a kaj 14-a jarcentoj apartenis en pluraj okazoj al la grafoj de Provenco. En 1388 la komunumo de Nico metis sin sub la protekto de la grafoj de Savojo. Alvenis al esti la sola haveno de la graflando de Savojo en la Mediteranea, kun la apuda urbo de Villefranche-sur-Mer.

De la mezepoko al la 18-a jarcento

La mara forto de Nico iris sin pliigante iom post iom, liaj fortikaĵoj estis pligrandigitaj kaj liaj ŝoseoj plibonigitaj. En la batalo inter Karlo la 1-a de Hispanio kaj Francisko la 1-a de Francio, Nico suferis la paŝon de la malsamaj armeoj kun la konsekvenco de rabadoj, pestos kaj malsato dum pluraj jaroj. Fine la Papo Paŭlo 3-a faris subskribi klopoditan pacon inter ambaŭ monarkoj, kiu kunvenis sin en la urbo kaj ili subskribis la Paŭzo de Nico. La paco daŭris dek jarojn. En 1543 Nico estis atakita de la fortoj de Francisko la 1-a kaj la turka pirato Barbarroja kaj en la venko estis lin permesita al Barbarroja prirabi la urbon kaj preni 2 500 de liaj loĝantoj kiel sklavoj. La pesto reaperis en la jaroj 1550 kaj 1580. En 1600, la urbo estis prenita de la hugenoto duko de Kuiru, kiu malfermis la havenojn de Nico kaj ĝi proklamis liberecon de komerco en la urbo, komencante periodo de prospero. En 1642, la hispanoj estis forpelitaj de Nico. En 1696, la urbo estis transdonita denove al la dukoj de Savojo geedziĝinte la filinon de la duko kun nepo de Ludoviko la 14-a (Francio). Iom poste, Ludoviko 14-a faris sieĝi la urbon en 1705 kaj post lia konkero malkonstruis sin liaj fortikaĵoj.

Moderna epoko

La 14-an de julio 2016 dum granda homamaso ĵus finspektis artfajraĵon okaze de la nacia tago de Francio, en la Promenejo de la Angloj, homo stiris kamionon tra la homamaso por 2 kilometroj, mortigante almenaŭ 80 personojn kaj vundante plurajn dekojn. Polico mortpafis la atakinton.

La 2020 tri homoj estis murditaj en ĉe preĝejo de Notre-Dame. La atakinto ponardis du virinojn kaj viron, post kio preskaŭ fortranĉis kapon de unu el la mortigitaj virinoj. Tion faris enmigrinto el Tunizio kadre de islamistaj protestoj kontraŭ publikigo de karikaturoj je la profeto Mohamedo.

Transporto

Inter Nico kaj la proksimaj urboj, la plej bona transportilo estas la trajno inter Cannes kaj Menton. Kun granda ofteco, trajno ĉiu 15 minutoj. La erodata trafiko en la aŭtovojoj kaj grandaj avenuoj estas ofte tre malfacila, kaj estas kompanio de kolektiva transporto kun pli ol 100 linioj de busoj, unu el tramo kaj kvar de trajno. Koncerne al la aera transporto, la urbo kaj la tuta regiono de la Blua Marbordo, inkludante Monako, al kiu povas sin alveni de la flughaveno en helikoptero. Estas utilitaj de la Internacia Flughaveno Niza Blua Marbordo, al kiu, krom naciaj flugoj, alvenas flugoj de granda parto de Eŭropo, Usono, Afriko kaj Mezoriento.

Politiko

Nico estas urbo de tradicio konservativa sur la politika plano. Ekde la Dua mondmilito, ŝi voĉdonas plejofte dekstre. En la prezidentaj elektoj de 2007, la urbo tiel portis la kandidaton UMP Nicolas Sarkozy antaŭ lia homologa socialisto Ségolène Royal kun respektive 65.34 % kontraŭ 34.66 % de la voĉdonoj dum la dua vico. Dum la leĝdonaj elektoj de 2007, la kvar distriktoj kiujn kalkulas la urbo estis sukcesintaj de la kandidatoj de la prezidenta plimulto (UMP aŭ Nova Centro). Ekde la jaroj 1980 ĝis hodiaŭ, lin Nacia Fronto (FN) realigis tre gravajn rezultojn.

La urbo karakterizas sin per la ĉeesto de partio aŭtonomisma intimulo de la ekstrema dekstra, Nissa Rebela, kiu atingis proksimume 3 % dum la lastaj urbaj elektoj. Ekzistas same alia partio aŭtonomisma, la Ligue pour la Restauration des Libertés Niçoises (LRLN), animita de la historiisto Alain Roullier.

Kulturo

La Nica Ĵazo Festivalo, okazinta ĉiujare ekde la 25a de Februaro 1948 en Nico, ĉe la Lazura Marbordo, estas "la unua ĵaza festivalo de internacia gravo."^[1] Je la inaŭgura festivalo, Louis Armstrong and his All Stars estis la ĉefaj allogaĵoj. Dum tiu unua okazigo Suzy Delair kantis la unuan fojon la kanton C'est si bon ĉe kabaredo kie Louis Armstrong finis sian vesperon.^[2]^[3] Laŭlonge de la jaroj, multaj artistoj, kiaj Lionel Hampton, Dizzy Gillespie, Ray Charles, Ella Fitzgerald,^[4] Helen Humes,^[5] Herbie Hancock, kaj Miles Davis,^[6] regule aperis ĉe la festivalo.

La Nica salato (france Salade niçoise kaj okcitane salada nissarda), estas salato el Nico. Ĝi estas tradicie farita el tomatoj, boligitaj ovoj, nizaj olivoj, anĉovoj, kaj olivoleo.

Flora Parado

Sporto

La stadiono Allianz Riviera estas la plej granda stadiono en la urbo Nico: ĝi povas gastigi pli ol 35 000 spektantojn dum futbalaj aŭ rugbeaj maĉoj. La stadiono konstruiĝis inter la jaroj 2011 kaj 2013, kaj estis inaŭgurita la 22-an de septembro 2013.

Famaj personoj el Nico

Jean-Marie Gustave Le Clézio
Yves Klein
hungara botanikisto grafo István Ambrózy-Migazzi naskiĝis en Nico
hungara verkisto László Lakatos mortis en Nico

Esperanto-movado

Estas gastiganto de Pasporta Servo tie. Krome en Nico interalie havas sian praktikejon de ĝenerala medicino la esperantisto kaj kuracisto Éric Bernard Coffinet.

Edukado

EDHEC Business School
EPITECH
ISEFAC Bachelor

Vidu ankaŭ

Notoj

↑ Axelrod, Alan. (1999) The Complete Idiot's Guide to Jazz. Alpha, p. 23. ISBN 978-0-02-862731-1.
↑ Shepherd, John. (2003) Media, Industry and Society. Continuum International, p. 281. ISBN 978-0-8264-6321-0.
↑ Larkin, Colin. (1995) The Guinness Encyclopedia of Popular Music. Guinness, p. 3034. ISBN 978-1-56159-176-3.
↑ Nicholson, Stuart. (1993) Ella Fitzgerald: a biography of the first lady of jazz. Da Capo, p. 213. ISBN 978-0-306-80642-1.
↑ Smith, Jessie Carney. (1996) Notable Black American women. Verlag für die Deutsche Wirtschaft. ISBN 978-0-8103-9177-2.
↑ Cole, George. (2005) The Last Miles: The Music of Miles Davis, 1980-1991. U of Michigan P, p. 407. ISBN 978-0-472-11501-3.

Eksteraj ligiloj

Nico en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Nico en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Nico en Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)
Nico en Vikivojaĝo (Turisma gvidilo)

Bibliotekoj

[1] Axelrod, Alan. (1999) The Complete Idiot's Guide to Jazz. Alpha, p. 23. ISBN 978-0-02-862731-1.

[2] Shepherd, John. (2003) Media, Industry and Society. Continuum International, p. 281. ISBN 978-0-8264-6321-0.

[3] Larkin, Colin. (1995) The Guinness Encyclopedia of Popular Music. Guinness, p. 3034. ISBN 978-1-56159-176-3.

[4] Nicholson, Stuart. (1993) Ella Fitzgerald: a biography of the first lady of jazz. Da Capo, p. 213. ISBN 978-0-306-80642-1.

[5] Smith, Jessie Carney. (1996) Notable Black American women. Verlag für die Deutsche Wirtschaft. ISBN 978-0-8103-9177-2.

[6] Cole, George. (2005) The Last Miles: The Music of Miles Davis, 1980-1991. U of Michigan P, p. 407. ISBN 978-0-472-11501-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]