Bibliotekoj Carnegie

Carnegie bibliotekoj estas reto de publikaj bibliotekoj konstruita helpe de mono donacita fare de skota-usona negocisto kaj filantropo Andrew Carnegie. Totalo de 2 509 Carnegie bibliotekoj estis konstruita inter 1883 kaj 1929, inkluzivanta iujn apartenantajn al publika kaj universitata biblioteko sistemoj. El tiuj, 1,689 estis konstruita en Usono, 660 en Britio kaj Irlando, 125 en Kanado kaj aliaj en Aŭstralio, Sud-Afriko, Nov-Zelando, Serbio, Belgio, Francio, la Karibo (Barbado (1903), Sankta Lucio  (1916), Dominiko  (1905), Sankta Vincento  (1906), Trinidado (1914)  kaj Gujano (1906)), Maŭricio, Malajzio kaj Fiĝioj.

Unue, Carnegie bibliotekoj estis preskaŭ ekskluzive en lokoj kun kiuj li havis propran konekton—nome lia naskiĝloko en Skotlando kaj la Pittsburgh, Pensilvania areo, lia adoptita hejmurbon. Komence en la mezo de 1899, Carnegie multe pliigita financanta al bibliotekoj ekster ĉi tiuj areoj.

Je la tempo la lasta gratifiko estis farita en 1919, estis jam establitaj 3,500 bibliotekoj en Usono, preskaŭ duono de ili konataj kiel Carnegie bibliotekoj. La 7-an de novembro 1917, la programo estis finita ĉar Usono eniris la Unuan Mondmiliton. La Fondaĵo daŭre funkciis dum pluraj jaroj, apogante la starigon de bibliotekoj por kiuj subvencio jam estis pagita.

La persona sperto de Carnegie kiel enmigrinto, kiu poste iĝis riĉa, plifortikigis sian kredon je socio bazita sur merito, kie iu ajn kiu laboris forte povis sukcesi. Tiu ĉi konvinko estis grava elemento de lia filozofio.  Liaj bibliotekoj estis la plej konata esprimo de ĉi tiu homama celo.

Preskaŭ ĉiuj la bibliotekoj de Carnegie estis konstruitaj laŭ "la Carnegie-formulo", kiu postulis financajn engaĝiĝojn por prizorgado kaj operacio de la urb(et)o ricevanta la donacon. Carnegie postulis publikan subtenon prefere ol donado ĉar, kiel li skribis: "Subvenciita institucio povas fariĝi predo. La publiko ĉesas interesiĝi pri ĝi, aŭ prefere neniam interesiĝas pri ĝi. La regulo estas malobservita, kiu devigas la ricevantojn helpi sin. Ĉio estis farita por la komunumo anstataŭ ke ĝi estas nur helpita por helpi sin." ^[1] La Carnegie-formulo postulis ke lokaj administracioj:

• pruvu la bezonon de publika biblioteko;
• provizu la konstruejon;
• pagu personaron kaj prizorgu la bibliotekon;
• uzu publikajn financojn por funkciigi la bibliotekon, ne nur uzu privatajn donacojn;
• ĉiujare disponigi dek procentojn de la kosto de konstruado de la biblioteko por subteni ĝian operacion;
• provizu senpagan servon al ĉiuj.