Hawaii
|
C'l artìcul chè 'l è scrit in
Miranduléś |
Gl’Hawaii (a s lèś /həˈwaɪ.iː/ o /həˈwaɪʔiː/ in ingléś, scólta'l chè) i èṅ un grup 'd ìśuli ch'i s càt'n in dal mèś d'l Ucéan Pasìfic in dal cuntinènt dl'Uceàgna. Insém i s èṅ unìdi a i Stat Unî cuma stat in dal 1959. Gl'ìśuli più impurtànti, in mèś a dimóndi atri più cichi, i èṅ òt: Niihau, Kauai, Oahu, Molokai, Lanai, Kahoolawe, Maui e l'Ìśula 'd Hawaii, la più granda. Ólt'r a 'l ingléś chè a s dascór anc 'l Hawajàṅ.
Gl’Hawaii i mùcian sù da piò 'd un migliòṅ e quàtar 'd abitànt par na superfìsi ad 28.311 km². Al stat 'l è divìś in sinc cuntèi.
La sò capitàl la s cata in dl'ìśula 'd Oahu e l'è Honolulu méntar gl'atri sità ch'i pàs'n i trénta-mila abitànt i èṅ Hilo, Kailua, Waipahu e Kaneohe. Insém a 'l Ariśòna 'l è 'l ùnic stat federàł in du a n s dróa minga 'l óra legàł.
Al sò mòt 'l è „Ua Mau ke Ea o ka ʻĀina i ka Pono“ ch'in dla léngua dal pòst a vōl dir “La vita dla tèra la và avànti in dla giustìsia” mént'r al sò scutmàj ufisiàł 'l è Al stat d'l Aloha parchè là, par far ciào a la gint, a s diś pròpria Aloha ch'a vōl dir paś e afèt.
La sò ecunumìa la ciàpa dimóndi da 'l turìśum esénd-ag là 'n clima trupicàł, un mâr bèl, di vulcàṅ da studiàr e 'n paradìś p'r i surfìsta. In dal 2003, tgnénd adrē a i dat dal guèr'n americàṅ, gl’Hawaii i gh'aṅ abû siē migliòṅ e quàt'r ad turìsta, dimóndi giapunéś, cinéś e cureaṅ, ch'i gh'aṅ lasâ da piò ad déś migliàrd ad dòlar. L'agricultùra la prudùś l'ànanas, la cana da sùcar e 'l cafè. Gl’Hawaii i èṅ impurtànti anc da 'l punt ad vista militàr parchè chè di suldâ e dal baśi d'l eśèrcit a gh 'n è dimóndi. La stasiòṅ navàla 'd Pearl Harbor la s cata pròpria chè, su l'ìśula 'd Oahu. Al stat federàł al gh dà anc di fónd par cal mutìṿ chè.
Òṅ di sò balét fulclurìstic 'l è la Hula (a s lèś /ˈhuːlə/) un bal pulineśiàṅ ch'a s fà cantànd na canta ciamàda mele. Tut i an da cal bandi chè a gh'è na manifestasiòṅ ciamàda Merrie Monarch Festival c'n un cuncōrs ad bal.
Al sò guvernadōr, da 'l 2014, 'l è David Ige dal partî demucràtic. Cal stat chè 'l à sèmpar vutâ p'r i demucràtic a gl'elesiòṅ p'r elèś'r al presidènt di Stat Unî a part i an 1972 e 1984. Tant par dir Barack Obama, ch'l è nâ chè, 'l à ciapâ al 71,85% di vōt in dal 2008 e 'l 70,55% in dal 2012.
