Τζένα

Τζένα; Ζώνα
	; Πανοραμική εικόνα της Τζένας, φωτογραφημένη από την ελληνική πλευρά Τζένα; Ζώνα
Ύψος	2.182 μέτρα
Κορυφή	Τζένα
Γεωγραφικά στοιχεία
Χώρες	Ελλάδα,; Βόρεια Μακεδονία
Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Μακεδονία

Η Τζένα ή Ζώνα^[1] (σλαβομακεδονικά: Кожуф - Κοζούφ‎‎) είναι βουνό που βρίσκεται στα σύνορα της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας. Συνδέεται στα δυτικά με τον Βόρα (με την κορυφή Πίνοβο) και νοτιοανατολικά με το Πάικο. Η κορυφή της έχει υψόμετρο 2.182 μέτρα. Το ελληνικό τμήμα του βουνού βρίσκεται στο νομό Πέλλας. Από την πλευρά της Βόρειας Μακεδονίας υπάρχει εγκαταλελειμμένο χιονοδρομικό κέντρο^[2]. Το SCI Όρος Τζένα με κωδικό GR 1240002 είναι μια προστατευόμενη περιοχή Natura 2000, η οποία έχει έκταση 125.769 στρεμμάτων και ανήκει στην περιοχή ευθύνης του Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών «Βόρα-Πάικου-Βερμίου», όπως αυτό έχει οριστεί με την ΚΥΑ ΑΑΑ/2017^[3].

Η Τζένα είναι ένα από τα πιο όμορφα αλλά και λιγότερο περπατημένα σχετικά άγνωστα βουνά της Βόρειας Ελλάδας. Στην κορυφογραμμή του βουνού βρίσκεται η συνοριακή γραμμή της Ελλάδας με την Βόρεια Μακεδονία, στην ελληνική επικράτεια ανήκει περίπου το 1/3 της έκτασης της. Ψηλότερη κορυφή της Τζένας είναι η Μεγάλη Τζένα ή αλλιώς Πόρτες με υψόμετρο 2.182 μέτρα, ακριβώς πάνω στη μεθοριακή γραμμή. Από το βουνό κατεβαίνουν πολλά ρέματα με σημαντικότερα της Τζένας, το Καθαρό, την Ασβεσταριά και τον Αχυρώνα. Στο βουνό διακρίνεται ένα σχετικά ήπιο ανάγλυφο το οποίο περιλαμβάνει πολλά φαράγγια, ρέματα, καταρράκτες, μεγάλες σάρες, πυκνά δάση καθώς και μία μεγάλη αλπική ζώνη. Φημισμένο είναι το φαράγγι της Μικρής Τζένας ή το φαράγγι της Νότιας, μέσα από το οποίο περνάει ένα από τα ωραιότερα ορεινά μονοπάτια της χώρας μας. Στη Τζένα υπάρχει ένα από ομορφότερα και πιο πυκνά δάση οξιάς της Βόρειας Ελλάδας. Τη χλωρίδα του βουνού αποτελούν περισσότερα από 1.200 είδη εκ των οποίων τα πιο σπάνια συναντώνται στα ψηλότερα σημεία του βουνο^[4]. Ανήκει στη ζώνη του Αξιού και πάνω από το 50% της περιοχής είναι δασική γη, ο βοσκότοπος πλέον κατέχει ένα μικρό ποσοστό. Η κύρια χρήση γης είναι η υλοτομία (η διαχείριση των δασών) και η κτηνοτροφία στο βουνό η οποία πλέον σχεδόν δεν υπάρχει. Η περιοχή λόγω της ιδιαίτερης θέσης στα βόρεια σύνορα και της στρατιωτικής σημασίας διατηρείται σε ικανοποιητικά επίπεδα και όλες οι δραστηριότητες συνεχίζονται κανονικά. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει διανοίξεις νέων δρόμων με αποτέλεσμα την εντατικοποίηση της υλοτομίας και της λαθραίας υλοτομίας σύμφωνα με τη δασική διαχείριση (δασαρχείο). Η ανάπτυξη δρόμων στο βουνό αυξάνει την πίεση και στη λαθροθηρία και εξαφανίζει τον μικρό πληθυσμό των προστατευόμενων αιγάγρων (αγριοκάτσικο). Από το παράνομο κυνήγι, τη δηλητηρίαση και την έλλειψη τροφής υποφέρουν και τα μεγάλα προστατευόμενα αρπακτικά πτηνά (ειδικά οι γύπες)^[5].