Öz
Ebû’t-Tayyib Ahmed b. el-Huseyn el-Mutenebbî el-Kindî, genellikle Hamdânî hükümdarı Seyfüddevle ile ilişkilendirilen bir Abbâsî dönemi methiyecisidir. el-Mutenebbî şairlik kariyerinin ilk dönemlerinde çeşitli hamileri övmüştür; ama bu süreç, Seyfüddevle’yle aralarındaki ilişkiye yalnızca bir girizgâh olabilecek niteliktedir. Nitekim söz konusu ilişki, şairin kariyerinin en parlak dönemini meydana getirmektedir. Seyfüddevle 337/948 senesinde Antakya’ya muzaffer olarak girdiğinde, el-Mutenebbî, Seyfüddevle’nin kuzeninin aracılığıyla, onun gelişini kutlayan bir methiye nazmetme fırsatı bulmuştur. Böylelikle 337/948 senesinin başlarında, nihayet Seyfüddevle’nin resmî şairi olacağı Hamdânî sarayına yerleşmeyi başarmıştır. el-Mutenebbî, methiye şairi olarak dokuz yıl kadar bu mecliste kalacaktır. Burada hamisi için nazmettikleri, Arap şiirinin en meşhur methiyelerindendir. Seyfüddevle’ye adanan bu övgüler, bir bütün olarak Seyfiyyât namıyla tanınmaktadır. Hamisine askerî seferlerinde eşlik eden el-Mutenebbî, savaşların detaylarını kaydetmiş ve bunları tebrik methiyelerinde betimlemiştir. el-Mutenebbî, Seyfüddevle’ye gerçekten de samimi şekilde bağlanmıştır. Onun gözünde Seyfüddevle, cesur, fedakâr ve cömert olmasının yanı sıra, İslam’ın savunucusu ve ideal bir Arap lideridir. İcra ettiği bu paha biçilmez propaganda hizmetinin karşılığında, şaire oldukça iyi bir ödeme de yapmıştır. Bu nedenle aralarındaki durum, esasen karşılıklı bir çıkar ilişkisidir. el-Mutenebbî hem saraydaki hasımlarının düşmanca komplolarının hem de kendi kibrinin kurbanı olarak, sonunda Hamdânî sarayından kaçacaktır. Bu çalışmada, el-Mutenebbî’nin Seyfiyyât’ı ve onun şiirsel üslubu bilimsel bir metotla incelenmiştir. Bunun yanı sıra, söz konusu koleksiyondan öne çıkan bir methiye, örnek olarak sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Klasik Arap Edebiyatı el-Mutenebbî Seyfiyyât Klasik Arap Şiiri Methiye
Kaynakça
- Ayyıldız, Esat. “El-Ahtal'ın Emevilere Methiyeleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 57/2 (2017), 936-960. https://doi.org/10.1501/Dtcfder_0000001545
- Ayyıldız, Esat. “Hassân b. Sâbit’in Methiyeleri”. ICHES Uluslararası İnsani Bilimler ve Eğitim Bilimleri Kongresi. ed. Meriç Eraslan. 286-298. İzmir: Asos Yayınevi, 2019.
- Blachère, R. – Pellat, Ch. “al-Mutanabbī”. The Encyclopaedia of Islam. 7/769-772. Leiden: E. J. Brill, 1993.
- Blachère, R. “Mütenebbî”. İslâm Ansiklopedisi. 8/858-862. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 1979.
- el-Bustânî, Buṭrus. Munteḳiyyâtu udebâ’i’l-ʿArab fî’l-ʿaṣri’l-ʿAbbâsî. Beyrut: Dâru Mârûn ʿAbbûd, Tarihsiz.
- el-Bustânî, Buṭrus. Udebâ’u’l-ʿArab fî’l-aʿsuri’l-ʿÂbbâsiyye: Ḥayâtuhum, âs̱âruhum, naḳdu âs̱ârihim. Kâhire: Hindâvî, 2014.
- Desûḳî, Abdülaziz. Ebû’ṭ-Ṭayyib el-Mutenebbî: Şâʿiru’l-ʿurûbe ve ḥakîmu’d-dehr. Beyrut: el-Mu’essesetu’lʿArabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2006.
- Durmuş, İsmail. “Mütenebbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/195-200. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Gabrieli, Francesco. “La Vita di al-Mutanabbī”. Rivista Degli Studi Orientali 11 (1926), 27–68.
- García, Dwight. “Towards a Better Understanding of al-Mutanabbī's Poem on the Battle of al-Hadath”. Journal of Arabic Literature 10/1 (1979), 1-25.
- Gökkaya, Şirin. el-Mütenebbî’nin Şiirlerinde Yaşam Felsefesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
- el-Ḫarâşî, Süleyman b. Sâlih. Naẓarât şerʿiyye fî Dîvâni’l-Mutenebbî. Riyad: Dâru ʿUlûmi’s-Sunne, H. 1421.
- Hazer, Dursun. “el-Mutenebbî’nin Şiirinde Humma Tasvîri”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/4 (2003), 17-36.
- Ḥuseyn, Taha. Maʿa’l-Mutenebbî. Kâhire: Hindâvî, 2014.
- İbn Ḫallikân, Ebû’l-ʿAbbâs Şemsettin Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. Vefeyâtu’l-aʿyân ve enbâ’i’z-zamân. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Ṣâdir, 1397/1978.
- Kılıçlı, Mustafa. “Ebû Firâs el-Hamdânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/125-126. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Kraemer, Joel L. Humanism in the Renaissance of Islam: The Cultural Revival During the Buyid Age. Leiden-New York-Köln: E. J. Brill, 1992.
- Larkin, Margaret. “The Poetics of Cultural Identity: Al-Mutanabbī among the Būyids”. Islamic Cultures, Islamic Contexts. ed. Behnam Sadeghi vd. 387-410. Leiden-Boston: Brill, 2015.
- Larkin, Margaret. al-Mutanabbi. Oxford: Oneworld, 2008.
- Meisami, J. S. “al-Mutanabbî”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 2/558-560. Londra-New York: Routledge, 1998.
- Məmmədova, Əfsanə. Əl-Mütənəbbi Dünyası: Poeziya və Hikmət. Bakü: MBM, 2011.
- al-Mutanabbī. Poems of Al-Mutanabbi: A Selection with Introduction, Translations and Notes by A. J. Arberry. haz. A.J. Arberry. Cambidge: Cambridge University Press, 1967.
- el-Mutenebbî. Dîvânu’l-Mutenebbî. Beyrut: Dâru Beyrût, 1403/1973.
- Nâcî, İbrâhîm. “Arap Şiirinin Önde Gelen İki Şairi; el-Maʿarrî ve el-Mutenebbî’nin Mukâyesesi”. çev. Osman Düzgün. Nüsha 12/35 (2012), 131-144.
- Özdemir, Abdurrahman. “el-Mütenebbî’nin Şiirinde Maraş”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2006), 159-185.
- Özdemir, Sevim. “el-Mutenebbî Dîvânından, et-Teşbîhu’l-Belîğ - Sanatına Örnekler”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2004), 61-78.
- Özdemir, Sevim. “Şiirle Kazanç Yoluna Zuheyr b. Ebî Sulmâ ile el-Mutenebbî’nin Yaklaşımı”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2009), 193-206.
- Qasimova, Aida. Ərəb Ədəbiyyatı: V-XIII Əsrlər. Bakü: Qasımova A.Ş., 2019.
- eṣ-Ṣâḥib Ebû’l-Ḳâsım İsmâîl b. ʿAbbâd. el-Keşf ʿan mesâvi’i şiʿri’l-Mutenebbî. thk. Muhammed Hasan Âl-i Yâsîn. Bağdat: Mektebetu’n-Nahḍa, 1385/1965.
- es̱-S̱eʿâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmail. Ebû’ṭ-Ṭayyib el-Mutenebbî ve mâ lehu ve mâ ʿaleyhi. thk. Muhammed Muhittin Abdülhamit. Kâhire: Mektebetu’l-Ḥuseyn et-Ticâriyye, Tarihsiz.
- Selahattin, Goran. el-Mütenebbi'nin Şiirinde Medh. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
- es-Seyyid, Fuat Sâlih. Muʿcemu’l-elḳâb ve’l-esmâ’i’l-musteʿâra fî’t-târîḫi’l-ʿArabî ve’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 1990.
- Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1967-2015.
- eş-Şîrâvî, Yusuf Ahmed. Aṭlasu’l-Mutenebbî: Esfâruhu min şiʿrihi ve ḥayâtihi. Beyrut: el-Mu’essesetu’l-ʿArabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2004.
- el-ʿUteybî, Ḍayfu’l-lah Hilâl. el-Mutenebbî fî’d-dirâsâti’l-edebiyyeti’l-ḥadîs̱e fî Mıṣr. Kâhire: Dâru Ġarîb, 2007.
- el-Vâḥidî, Ebû’l-Ḥasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. Şerḥu’l-Vâḥidî li-Dîvâni’l-Mutenebbî. haz. Yasin el-Eyyûbî - Ḳuṣay el-Ḥuseyn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Râ’idi’l-ʿArabî, 1419/1999.
- Yaltkaya, Şerafeddin. “Mutenebbî’den Önce Şiir (I)”. sad. Musa Yıldız – Nurettin Ceviz. Nüsha 5/17 (2005), 95-122.
- Yaltkaya, Şerafeddin. “Mutenebbî’den Önce Şiir (II)”. sad. Musa Yıldız – Nurettin Ceviz. Nüsha 5/18 (2005), 55-82.
- Yanık, Nevzat H. Arap Şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2010.
- Yılmaz, Nurullah. III. Abbâsi Asrında Edebî Çevre (334-447/945-1055). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
- ez-Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.
Öz
Abū al-Tayyib Ahmad ibn al-Husayn al-Mutanabbī al-Kindī was a famous ʿAbbāsid panegyrist, associated with the Hamdānid ruler Abū al-Hasan Sayf al-Dawla. al-Mutanabbī eulogized various patrons during the early part of his poetic career. But it was just a prelude to al-Mutanabbī’s relationship with Sayf al-Dawla, which must be considered the prime of his career. When Sayf al-Dawla made a triumphal visit to Antioch in 337/ 948, al-Mutanabbī, thanks to the intercession of Sayf al-Dawla’s cousin, had the opportunity to compose a panegyric celebrating his entry. Finally, he succeeded in establishing himself at the Hamdānid court in Aleppo, where he became the poet laureate of Sayf al-Dawla at the beginning of 337/948. al-Mutanabbī remained in that court some nine years as his panegyrist. He composed for his patron what have become some of the most famous Arabic panegyrics. These panegyrics of Sayf al-Dawla are known collectively as Sayfiyyāt. al-Mutanabbī, who accompanied his patron on his military expeditions, recorded the details of the battles and described them in celebratory panegyrics. al-Mutanabbī was sincerely attached to Sayf al-Dawla, who was in his eyes the personification of the ideal Arab leader and a champion of Islam, audacious, altruistic and benevolent. In return for this priceless propaganda he provided, the poet was well paid. Thus this was inherently a relationship of mutual interest. And finally, al-Mutanabbī fled the Hamdanid court, a victim of both the hostile conspiracy of his enemies at court and his own arrogance. In this study, the Sayfiyyāt of al-Mutanabbī and his poetical style are examined with a scientific method. In addition to this, a prominent panegyric of this collection is given as an example.
Anahtar Kelimeler
Classical Arabic Literature al-Mutanabbī Sayfiyyāt Classical Arabic Poetry Panegyric
Kaynakça
- Ayyıldız, Esat. “El-Ahtal'ın Emevilere Methiyeleri”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 57/2 (2017), 936-960. https://doi.org/10.1501/Dtcfder_0000001545
- Ayyıldız, Esat. “Hassân b. Sâbit’in Methiyeleri”. ICHES Uluslararası İnsani Bilimler ve Eğitim Bilimleri Kongresi. ed. Meriç Eraslan. 286-298. İzmir: Asos Yayınevi, 2019.
- Blachère, R. – Pellat, Ch. “al-Mutanabbī”. The Encyclopaedia of Islam. 7/769-772. Leiden: E. J. Brill, 1993.
- Blachère, R. “Mütenebbî”. İslâm Ansiklopedisi. 8/858-862. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 1979.
- el-Bustânî, Buṭrus. Munteḳiyyâtu udebâ’i’l-ʿArab fî’l-ʿaṣri’l-ʿAbbâsî. Beyrut: Dâru Mârûn ʿAbbûd, Tarihsiz.
- el-Bustânî, Buṭrus. Udebâ’u’l-ʿArab fî’l-aʿsuri’l-ʿÂbbâsiyye: Ḥayâtuhum, âs̱âruhum, naḳdu âs̱ârihim. Kâhire: Hindâvî, 2014.
- Desûḳî, Abdülaziz. Ebû’ṭ-Ṭayyib el-Mutenebbî: Şâʿiru’l-ʿurûbe ve ḥakîmu’d-dehr. Beyrut: el-Mu’essesetu’lʿArabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2006.
- Durmuş, İsmail. “Mütenebbî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/195-200. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Gabrieli, Francesco. “La Vita di al-Mutanabbī”. Rivista Degli Studi Orientali 11 (1926), 27–68.
- García, Dwight. “Towards a Better Understanding of al-Mutanabbī's Poem on the Battle of al-Hadath”. Journal of Arabic Literature 10/1 (1979), 1-25.
- Gökkaya, Şirin. el-Mütenebbî’nin Şiirlerinde Yaşam Felsefesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
- el-Ḫarâşî, Süleyman b. Sâlih. Naẓarât şerʿiyye fî Dîvâni’l-Mutenebbî. Riyad: Dâru ʿUlûmi’s-Sunne, H. 1421.
- Hazer, Dursun. “el-Mutenebbî’nin Şiirinde Humma Tasvîri”. Gazi Üniversitesi Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/4 (2003), 17-36.
- Ḥuseyn, Taha. Maʿa’l-Mutenebbî. Kâhire: Hindâvî, 2014.
- İbn Ḫallikân, Ebû’l-ʿAbbâs Şemsettin Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. Vefeyâtu’l-aʿyân ve enbâ’i’z-zamân. thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Ṣâdir, 1397/1978.
- Kılıçlı, Mustafa. “Ebû Firâs el-Hamdânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/125-126. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
- Kraemer, Joel L. Humanism in the Renaissance of Islam: The Cultural Revival During the Buyid Age. Leiden-New York-Köln: E. J. Brill, 1992.
- Larkin, Margaret. “The Poetics of Cultural Identity: Al-Mutanabbī among the Būyids”. Islamic Cultures, Islamic Contexts. ed. Behnam Sadeghi vd. 387-410. Leiden-Boston: Brill, 2015.
- Larkin, Margaret. al-Mutanabbi. Oxford: Oneworld, 2008.
- Meisami, J. S. “al-Mutanabbî”. Encyclopedia of Arabic Literature. ed. Julie Scott Meisami - Paul Starkey. 2/558-560. Londra-New York: Routledge, 1998.
- Məmmədova, Əfsanə. Əl-Mütənəbbi Dünyası: Poeziya və Hikmət. Bakü: MBM, 2011.
- al-Mutanabbī. Poems of Al-Mutanabbi: A Selection with Introduction, Translations and Notes by A. J. Arberry. haz. A.J. Arberry. Cambidge: Cambridge University Press, 1967.
- el-Mutenebbî. Dîvânu’l-Mutenebbî. Beyrut: Dâru Beyrût, 1403/1973.
- Nâcî, İbrâhîm. “Arap Şiirinin Önde Gelen İki Şairi; el-Maʿarrî ve el-Mutenebbî’nin Mukâyesesi”. çev. Osman Düzgün. Nüsha 12/35 (2012), 131-144.
- Özdemir, Abdurrahman. “el-Mütenebbî’nin Şiirinde Maraş”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2006), 159-185.
- Özdemir, Sevim. “el-Mutenebbî Dîvânından, et-Teşbîhu’l-Belîğ - Sanatına Örnekler”. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2004), 61-78.
- Özdemir, Sevim. “Şiirle Kazanç Yoluna Zuheyr b. Ebî Sulmâ ile el-Mutenebbî’nin Yaklaşımı”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 (2009), 193-206.
- Qasimova, Aida. Ərəb Ədəbiyyatı: V-XIII Əsrlər. Bakü: Qasımova A.Ş., 2019.
- eṣ-Ṣâḥib Ebû’l-Ḳâsım İsmâîl b. ʿAbbâd. el-Keşf ʿan mesâvi’i şiʿri’l-Mutenebbî. thk. Muhammed Hasan Âl-i Yâsîn. Bağdat: Mektebetu’n-Nahḍa, 1385/1965.
- es̱-S̱eʿâlibî, Ebû Mansûr Abdülmelik b. Muhammed b. İsmail. Ebû’ṭ-Ṭayyib el-Mutenebbî ve mâ lehu ve mâ ʿaleyhi. thk. Muhammed Muhittin Abdülhamit. Kâhire: Mektebetu’l-Ḥuseyn et-Ticâriyye, Tarihsiz.
- Selahattin, Goran. el-Mütenebbi'nin Şiirinde Medh. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
- es-Seyyid, Fuat Sâlih. Muʿcemu’l-elḳâb ve’l-esmâ’i’l-musteʿâra fî’t-târîḫi’l-ʿArabî ve’l-İslâmî. Beyrut: Dâru’l-ʿİlm li’l-Melâyîn, 1990.
- Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1967-2015.
- eş-Şîrâvî, Yusuf Ahmed. Aṭlasu’l-Mutenebbî: Esfâruhu min şiʿrihi ve ḥayâtihi. Beyrut: el-Mu’essesetu’l-ʿArabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2004.
- el-ʿUteybî, Ḍayfu’l-lah Hilâl. el-Mutenebbî fî’d-dirâsâti’l-edebiyyeti’l-ḥadîs̱e fî Mıṣr. Kâhire: Dâru Ġarîb, 2007.
- el-Vâḥidî, Ebû’l-Ḥasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. Şerḥu’l-Vâḥidî li-Dîvâni’l-Mutenebbî. haz. Yasin el-Eyyûbî - Ḳuṣay el-Ḥuseyn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Râ’idi’l-ʿArabî, 1419/1999.
- Yaltkaya, Şerafeddin. “Mutenebbî’den Önce Şiir (I)”. sad. Musa Yıldız – Nurettin Ceviz. Nüsha 5/17 (2005), 95-122.
- Yaltkaya, Şerafeddin. “Mutenebbî’den Önce Şiir (II)”. sad. Musa Yıldız – Nurettin Ceviz. Nüsha 5/18 (2005), 55-82.
- Yanık, Nevzat H. Arap Şiirinde Tasvir. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2010.
- Yılmaz, Nurullah. III. Abbâsi Asrında Edebî Çevre (334-447/945-1055). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1995.
- ez-Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Aralık 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 13 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 7 Sayı: 2 |
Cited By
Mütenebbî’nin el-Muğîs b. Bişr el- ‘İclî’ye Yazdığı Kasîde-i Bâiyyesi’nin Arap Şiirinin Klasik Kaside Yapısı Çerçevesinde Tahlili
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1413589
Mütenebbî’nin İhşîdî Hükümdarı Ebü’l-Misk Kâfûr’a Şiirleri: Bir Methiye ve Bir Hicviye Örneğinde
Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi
https://doi.org/10.32330/nusha.930116
Klasik Arap Şiirinde Methiyenin Gelişimi
Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi
https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1177622
BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi Creative Commons Atıf-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY NC ND) ile lisanslanmıştır