„Chronik von Morea“ – Versionsunterschied

Το Χρονικό του Μορέως είναι έργο ανωνύμου χρονικογράφου του 14ου αιώνα. Αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή για τη φεουδαρχική οργάνωση του πριγκιπάτου της Αχαΐας. Υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά κείμενα, ένα έμμετρο στα ελληνικά, ένα στα γαλλικά, ένα στα ιταλικά και ένα στα αραγονικά.

Αποτελείται από 9235 ιαμβικούς δεκαπεντασύλλαβους στίχους και εξιστορεί τα γεγονότα της κατάκτησης της Πελοποννήσου από τους Φράγκους, από το 1204 (Δ' Σταυροφορία) ως το 1292. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου αναφέρεται στα γεγονότα της εποχής του Γουλιέλμου Β' Βιλλαρδουίνου (1246-1278).

Το έργο σώζεται σε τέσσερις παραλλαγές, στα ελληνικά, τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα αραγωνικά. Το ελληνικό κείμενο είναι το μόνο έμμετρο. Το γαλλικό, το ιταλικό και το αραγωνικό είναι γραμμένα σε πεζό λόγο.

Από τις διασκευές αυτές προηγήθηκαν η ελληνική και γαλλική· η ιταλική είναι μετάφραση της ελληνικής και η αραγονική στηρίζεται στο ελληνικό κυρίως και λιγότερο στο γαλλικό κείμενο. Σχετικά με το γαλλικό και το ελληνικό κείμενο δεν έχει εξακριβωθεί ακόμα ποιο προηγήθηκε.^[2][3][4][5].

Υποστηρίζεται ότι όλα τα σωζόμενα κείμενα είναι μεταγενέστερα, ενώ το πρωτότυπο κείμενο του Χρονικού του Μορέως έχει χαθεί^[1].

Οι στίχοι του ελληνικού κειμένου είναι γραμμένοι σε δημώδη γλώσσα με αρκετές λέξεις προερχόμενες από το λεξιλόγιο των Φράγκων, σε δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό μέτρο το οποίο αποκαλείται και "πολιτικός στίχος". Οι στίχοι δεν ομοικαταληκτούν^[6].

Υπάρχουν δυο παράλληλα ελληνικά κείμενα:

• Χειρόγραφο της Κοπεγχάγης 57 (Ms Havniensis 57 14th–15th century)

9219 στίχοι

• Χειρόγραφο του Παρισιού 2899 (Ms Parisinus graecus 2898 15th–16th century) στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας (Bibliothèque nationale de France)

8191 στίχοι

Ένα ακόμη χειρόγραφο το οποίο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Τουρίνου, περιέχει κείμενο παρόμοιο με αυτό του χειρογράφου της Κοπεγχάγης.

Η διαφορά ενός περίπου αιώνα μεταξύ των κειμένων της Κοπεγχάγης και του Παρισιού δείχνει σημαντικό αριθμό γλωσσολογικών διαφορών λόγω της ταχείας εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας.

Το χειρόγραφο της Κοπεγχάγης περιγράφει γεγονότα μέχρι το 1292.

• Βασιλική βιβλιοθήκη του Βελγίου (Bibliothèque royale de Belgique) No 15702

Το κείμενο αυτό είναι γνωστό με τον τίτλο: "Το βιβλίο της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης και της Αυτοκρατορίας της Ρω(ου)μανίας και της χώρας του Πριγκηπάτου του Μωρέως", αφού στην εισαγωγή του αναφέρει: "C'est le livre de la conqueste de Constantinople et de l'empire de Romanie, et dou pays de la princée de la Morée"

Υπάρχουν επίσης και άλλα αντίγραφα του Παρισινού κειμένου:

• • Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, Παρίσι, No. 2753
  • Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Βέρνης, No.509

Οι πληροφορίες στο κείμενο του χειρογράφου αυτού φτάνουν μέχρι το 1304.

• Έχει τίτλο Cronaca di Morea, και είναι περίληψη που συντάχθηκε αργότερα από τα προαναφερόμενα χειρόγραφα και περιέχει αρκετά λάθη. Έχει βασιστεί στο ελληνικό κείμενο του χειρογράφου που βρίσκεται στο Τουρίνο.

• Με τίτλο Libro de los fechos et conquistas del principado de la Morea, συντάχθηκε προς το τέλος του 14ου αιώνα (γύρω στο 1395), βασιζόμενο στο ελληνικό κείμενο και μεταγενέστερες πηγές, μετά από παραγγελία του μεγάλου Μαγίστρου Ιωάννη Φερδινάρδου ντε Ερεντία (Jean Fernandez de Heredia) των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη^[7]. Περιέχει πληροφορίες μέχρι το έτος 1393.

Εξ αιτίας του ανθελληνικού πνεύματος του έργου θεωρείται ότι ο ανώνυμος συγγραφέας ήταν γασμούλος, δηλαδή απόγονος μεικτού γάμου, με Φράγκο πατέρα και ελληνίδα μητέρα.

Η πρώτη έντυπη έκδοση του Χρονικού εκδόθηκε το 1840 από τον J.A. Buchon και περιείχε το ελληνικό κείμενο από το Παρισινό χειρόγραφο^[9]

Στο βιβλίο αυτό, ο Buchon έδωσε, χωρίς να υπάρχει στο κείμενο, τον τίτλο "Βιβλίον της κουγκέστας του Μωραίως". Ο τίτλος αυτός λοιπόν είναι καθαρή επινόηση του Buchon.

Η δεύτερη έντυπη έκδοση του Χρονικού ήταν αυτή του ελληνικού κειμένου της Κοπεγχάγης που εκδόθηκε επίσης από τον Buchon το 1845^[10].

Ο John Schmitt εξέδωσε και τα δυο κείμενα της Κοπεγχάγης και του Παρισιού δίπλα-δίπλα το 1889 ^{[11] [12]}.

Το Χρονικό είναι πολύ γνωστό, παρά το γεγονός ότι περιέχει μερικές ιστορικές ανακρίβειες, γιατί είναι μια ζωντανή περιγραφή της ζωής μιας φεουδαρχικής κοινότητας καθώς επίσης και για το χαρακτήρα της γλώσσας, που αντικατοπτρίζεται στη μετάβαση από τα ελληνικά του Μεσαίωνα στη νεώτερη ελληνική γλώσσα.

Ο Polet ^[1] εξηγεί ότι επειδή ο συγγραφέας θαυμάζει τους Φράγκους και αντίθετα κατηγορεί τους Βυζαντινούς, το Χρονικό του Μορέα έχασε την ευκαιρία να γίνει μέρος της λαϊκής παράδοσης όταν οι Φράγκοι έφυγαν από την Πελοπόννησο. Αν οι Φράγκοι είχαν παραμείνει, το Χρονικό αυτό θα είχε πιθανότατα το ρόλο της διαμόρφωσης εθνικής ταυτότητας όπως και τα σύγχρόνα του έργα Άσμα του Ρολάνδου στη Γαλλία και Το τραγούδι του Σίντ στην Ισπανία.

Σημαντικός αριθμός διοικητικών νόμων και πρακτικών του Πριγκιπάτου της Αχαΐας αναφέρονται στο Χρονικό, κάνοντάς το μια σημαντική πηγή για την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα.

• Λίνου Πολίτη, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1978, σ. 33-34
• Crusaders as Conquerors: the Chronicle of Morea translated from the Greek with notes and introduction by Harold E. Lurier, Columbia University, 1964.
• Peter Topping in a review of "Crusaders as Conquerors: the Chronicle of Morea" of H.E. Lurier, Speculum, Vol. 40, No. 4 (Oct., 1965), pp. 737-742

• H.G.Beck, Ιστορία της Βυζαντινής δημώδους λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, ΑΘήνα 1988, σ.249-252
• Γ. Κεχαγιόγλου, "Δυσκολίες στο κείμενο του Χρονικού του Μορέως", Ελληνικά 27(1974)254-267
• Γ. Κεχαγιόγλου,"Συμπληρωματικά για το Χρονικόν του Μορέως",Ελληνικά 28(1975),420-425
• Π. Ζέπος, "Το δίκαιον εις το Χρονικόν του Μορέως", Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 18(1948), 202-220

1. ↑ ^{a b c} Jean-Claude Polet, Patrimoine littéraire européen, De Boeck Université, 1995, ISBN:2804120775
2. ↑ Π.Δ.Μαστροδημήτρη, Η ποίηση του νέου ελληνισμού, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 2001, σελ.125, σημ.1
3. ↑ M. Jeffreys, The Chronicle of the Morea: Priority of the Greek version, BZ 68 (1975) 304-350
4. ↑ A. Panagiotis, Study Medieval Greek, Museum Tusculanum Press, 1992, ISBN:8772891637
5. ↑ Cyril A. Mango, The Oxford History of Byzantium, Oxford University Press, 2002, ISBN:0198140983
6. ↑ William Smith, page 579 in A History of Greece, publisher R. B. Collins, 1855
7. ↑ Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη, λήμμα "Χρονικόν Μωρέως", Εκδ. Ελευθερουδάκης 1931
8. ↑ J.B. Bury, σελίδα 386, Appendix τόμου 9, Notes by the Editor, στην έκδοση (New York: Fred de Fau and Co., 1906) του βιβλίου Edward Gibbon, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (1776), ed. J.B. Bury with an Introduction by W.E.H. Lecky.
9. ↑ J.A. Buchon, Chroniques etrangères relatives aux expéditions françaises pendant le xiii siécle, 1840
10. ↑ J.A. Buchon, Recherches historiques sur la principauté française de Morée et ses hautes baronies (1845)
11. ↑ John Schmitt, Die Chronik von Morea, Munich, 1889
12. ↑ John Schmitt, The Chronicle of Morea, [To Chronikon Tou Moreōs] A history in political verse, relating the establishment of feudalism in Greece by the Franks in the thirteenth century, Methuen & Co., London, 1904

Κατηγορία:Χειρόγραφα Κατηγορία:Βυζαντινή γραμματεία Κατηγορία:Φραγκοκρατία