Ibrahim Rugova

Ibrahim Rugova
Arlywydd Cosofo
Yn ei swydd 4 Mwrth 2002 – 21 Ionawr 2006
Rhagflaenwyd gan	None
Dilynwyd gan	Fatmir Sejdiu
Arweinydd Cynghrair Ddemocrataidd Cosofo
Yn ei swydd 23 Rhagfyr 1989 – 21 Ionawr 2006
Rhagflaenwyd gan	New Office
Dilynwyd gan	Fatmir Sejdiu
Manylion personol
Ganwyd	(1944-12-02)2 Rhagfyr 1944 Cerrcë, Iwgoslafia, bellach Cosofo annibynnol
Bu farw	21 Ionawr 2006(2006-01-21) (61 oed) Pristina, Kosovo
Plaid wleidyddol	Cynghrair Ddemocrataidd Cosofo (1989–2006)
Priod	Fana Rugova
Plant	Mendim Rugova Ukë Rugova Teuta Rugova
Gwobrau	Arwr Cosofo
Llofnod

Roedd Ibrahim Rugova, enw cyntaf Pjetër Rugova (Cerrcë, 2 Rhagfyr, 1944 - Prishtina, 21 Ionawr, 2006), yn wleidydd a llenor o genedl Albania Cosofo. Ef oedd llywydd cyntaf Gweriniaeth Albaneg Cosofo cydnabyddedig (Republika Shqiptare a Kosovës), roedd yn un o brif arweinwyr y frwydr dros annibyniaeth Albaniaid Cosofo oddi ar yr hen Iwgoslafia. Roedd yn lladmerydd dros y dull di-drais o ennill hawliau ac annibyniaeth.

Rhoddodd bwys mawr ar etifeddiaeth hynafol tiriogaeth Dardania (teyrnas gogledd Albania yn dalaith Rufeinig, yna-Bysantaidd, bu wedyn dan reolaeth Ymerodraeth Otomanaidd, yna cymhathwyd i Iwgoslafi am y rhan fwyaf o 20g heblaw am gyfnod byr unedig gydag Albania yn ystod yr Ail Ryfel Byd) i gryfhau hunaniaeth y wlad, uno gyda Albania ac i hyrwyddo ei bolisi o gysylltiadau agosach gyda'r Gorllewin.

Diolch i'w rôl yn hanes Cosofo, enillodd Rugova y llysenw "Tad y Genedl" a "Gandhi y Balcanau", a ddyfarnwyd, ymhlith eraill, Gwobr Sakharov am rhyddid meddwl ac farwolaeth datgan "Arwr o Kosovo". Yr Albaniad arall a enillodd y ddau wobr yma oedd Adem Demaçi.

Roedd yn frodor o bentref Selo yn ardal Cerrcë. Er gwaethaf, neu, efallai oherwydd hanes o wrthdaro gwaedlyd yn ystod y 20g, roedd Rugova yn eiriolwr brwd o blaid ymgyrchu di-drais mwyn cael newid.

Pan ganwyd ef yn yr Ail Ryfel Byd, roedd y rhan fwyaf o Cosofo o dan reolaeth Mussolini ac yna Hitler ac yn rhan o'r un dirogaeth ag Albania (a elwir weithiau'n Albania Fawr). wedi'r Rhyfel ail-feddianwyd Cosofo gan Iwgoslafia a dienyddwyr ei dad, Ukë Rugova a'i dad yntai, Rrustë Rugova gan y Gomiwnyddion Tito yn Ionawr 1945. Roedd ei deulu yn aelodau o'r Kelmendi tylwyth (clan) Albanaidd.

Mynychodd Rugova ysgol uwchradd yn ninas Peć,^[1] gan raddio oddi yno yn 1967.

Bu'n fyfyriwr ym Mhrifysgol newydd-agored, Prishtina yn y Gyfadran Athroniaeth, Adran Astudiaethau Alabanaidd a cymerodd ran ym mhrotestiadau Cosofo yn 1968.^[1] Graddiodd yn 1971 ac ail-ymunodd fel myfyriwr ymchwil gan ganolbwyntio ar theori lenyddol. Fel rhan o'i astudiaethau dreiliodd ddwy flynedd (1976–1977) yn yr École Pratique des Hautes Études, Prifysgol Paris, lle bu'n astudio o dan Roland Barthes.^[1] Derbyniodd ei ddoaethuriaeth yn 1984 ar 'Cyfeiriad a Sail Beirniadaeth Lenyddol Albaneg, 1504–1983'.

Bu Rugova yn newyddiadurwr yn ystod yr 1970au, gan olygu papur newydd i fyfyriwr, Bota e Re ('Byd Newydd') a'r cylchgrawn Dituria ('Gwybodaeth'). Bu hefyd yn gweithio yn y Sefydliad Astudiaethau Albaniaidd yn Pristina, lle daeth yn brif-olygydd ei gyfnodolyn, Gjurmime albanologjike ('Ymchwil Albanaidd'). Ymunodd yn ffurfiol â Phlaid Gomiwnyddol Iwgoslaf yn ystod y cyfnod hwn;^[1] fel mewn llawer o wladwriaethau comiwnyddol eraill, roedd aelodaeth y pleidiau yn hanfodol i unrhyw un a oedd am ddatblygu eu gyrfaoedd. Llwyddodd Rugova i wneud enw drosto'i hun, gan gyhoeddi nifer o weithiau ar theori llenyddol, beirniadaeth a hanes yn ogystal â'i farddoniaeth ei hun. Enillodd ei gynnyrch iddo gydnabyddiaeth fel aelod blaenllaw o intelligentsia Albania Kosovo ac yn 1988 fe'i hetholwyd yn gadeirydd Undeb yr Ysgrifenwyr Kosovo (KWU).

Yng ngwanwyn 1989, yn sgil galwadau cryf dros hawliau ieithyddol, cymdeithasol a gwleidyddol o du Albanaid brodorol talaith Cosofo o'r hen Iwogslafia, penderfynodd Slobodan Milošević, llywydd gweriniaeth Serbia o fewn Iwgoslafia (roedd Cosofo yn dalaith o fewn Serbia) leihau annibyniaeth Cosofo. Yn y cyfnod hwn sefydlodd Rugova Blaid Annibyniaeth Cosofo er mwyn cynrychioli'r Albanaid oedd yn fwyafrif llethol o'r dalaith. Bwriad y blaid oedd darparu gwasanaethau ac uno gydag Albania.

Yn 2002, dair blynedd ar ôl Rhyfel Annibyniaeth Cosofo, a mwy na thri mis wedi'r etholiad cyffredinol gyntaf, daeth Rugova yn llywydd cyntaf Kosovo, yn ogystal â sylfaenydd ac arweinydd plaid "Cyngrhair Ddemocrataidd Cosofo" (LDK, prif blaid Cosofo).

Roedd Rugova yn un o brif ladmeryddion a chysylltiad Albanaid Cosofo gyda llwyodraethau'r Gorllewin yn ystod yr 1990au a daeth ei arfer o wisgo sgarff yn adnabyddus. Ond daeth ei lwybr di-drais at ennill pwer o dan pwysau mawr wrth i'r ddegawd fynd yn ei flaen o du gweithredoedd a phoblogrwydd Byddin Rhyddid Cosofo (Albaneg: UÇK, Saesneg: KLA) wrth i'r ddegawd fynd yn ei flaen a dim golwg o Serbia'n gollwng gafael ar dalaith Cosofo. Ar gyfer ei gweithredu diplomyddol, a gydnabyddir gan lywodraethau'r Gorllewin, ei anrhydeddu yn 1998 gyda'r wobr am ryddid meddwl a enwyd ar ôl Andrei Sakharov. Yn 2003, mewn cyfweliad â Corriere della Sera, datgelodd ei ymagwedd at Gristnogaeth.^[2]

Mae'n farw ar y noson 21 Ionawr 2006 o ganser yr ysgyfaint a oedd wedi cael diagnosis ym mis Medi 2005 (roedd yn ysmygwr trwm). Cafodd ei gladdu heb ddefodau crefyddol, er gwaethaf sibrydion iddo gael ei fedyddio'n Gristion yn gyfrinachol er mwyn osgoi creu problemau gwleidyddol mewn gwlad a ddaeth yn fwyafrif o Fwslimaidd ers cyfnod yr Ymerodraeth Twrcaidd. yn ôl ei "gyffeswr" Albaneg, y Parch Lush Gjergji, dywedodd mewn cyfweliad fod Rugova wedi cwrdd cyn ei farw â'r Cardinal Angelo Scola, a gofynnodd y sacramentau.^[3]. Dywedwyd i Rugova, trwy fedydd, newid ei enw o'r Ibrahim Mwslemaidd i'r enw Critionogol, Pjetër.

Digwyddodd ei farwolaeth yn fuan wedi dechrau'r trafodaethau yn Fienna rhwng y Serbiaid a'r Albaniaid ar statws wleiyddol Cosofo, a weinyddwyd ar y pryd gan y Cenhedloedd Unedig ers mis Mehefin 1999. Gohiriwyd y cyfarfodydd am gyfnod fel parch i'w gof.

• Anrhydedd Albanaidd 2006, Gorchymyn y Faner Genedlaethol - rhuban ar gyfer gwisg gyffredin Gorchymyn y Faner Genedlaethol

• Plaid Cynghrair Ddemocrataidd Cosofo, LDK Archifwyd 2010-11-02 yn y Peiriant Wayback

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3} Vreme 767: Vera Didanović: Ibrahim Rugova: Umeren političar, ekstreman cilj^{[dolen farw]}
2. ↑ Francesco Battistini: "Rugova, il Kosovo e la conversione: 'Simpatia per il cristianesimo'", Corriere della Sera, 27 novembre 2003
3. ↑ Francesco Battistini: " Reverendo Gjergji e il segreto del battesimo: 'È morto abbracciando il Cristo'", Corriere della sera, 22 gennaio 2006