Rade Šerbedžija

Rade Šerbedžija
Šerbedžija 2007.
Rođenje	(1946-07-27) 27. juli 1946 (78 godina) Bunić, Udbina, FNR Jugoslavija
Zanimanje	Glumac pjesnik muzičar
Godine aktivnosti	1967–
Supružnik/ci	Ivanka Cerovac (1969–1987) Lenka Udovički (1991–trenutno)
Djeca	5

Rade Šerbedžija je hrvatski filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar srpskog porijekla. Smatra se jednim od najboljih glumaca iz bivše Jugoslavije, pojavljujući se u više od 40 igranih filmova ostvarujući dvije pobjede na filmskim festivalima u Puli gdje je osvojio prestižnu Zlatnu Arenu za najboljeg glumca.

Pored filma, Šerbedžija je bio i istaknuti pozorišni glumac koji je je najbolje u bivšoj Jugoslaviji glumio ulogu Hamleta Williama Shakespearea. Učešćem u filmu Pred doždot (bos. Prije kiše) 1994. godine privukao je međunarodnu pažnju kad je nominovan za Oskara. Ovaj film je ostvario deset nagrada na filmskom festivalu u Veneciji iste godine, uključujući i veliku nagradu Zlatnog lava kao i nagradu kritike festivala za najboljeg glumca. Također je ostvario zapaženu ulogu u režiserskom prvencu Angeline Jolie U zemlji krvi i meda.^[1] Trenutno živi u Londonu.^[2]

Rođen je u mjestu Bunić kod Udbine u Hrvatskoj. U braku je s Lenkom Udovički, s kojom ima kćeri Ninu, Milicu Almu, Vanju i Luciju te sina Danila.

Diplomirao je 1969. na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu, nakon čega je ubrzo angažiran u zagrebačkom Dramskom teatru "Gavella". Nakon toga naizmjenično radi kao slobodni umjetnik, s angažmanom u Hrvatskom narodnom pozorištu u Zagrebu te ponovo u "Gavelli". Nadaren, izuzetne glumačke tehnike, glumac i racija i temperamenta, sugestivan, vrsne dikcije, s lahkoćom izvodeći i fizički najteže scene, pokazao se podjednako uvjerljiv u ulogama klasičnog (npr. Shakespeareovi Hamlet i Rikard III) i modernog repertoara (npr. Ibsenov Peer Gynt) – u raznim žanrovima, i u pozitivnim i u negativnim likovima. Dobitnik je mnogih priznanja (triput nagrađen na Sterijinom pozorju, Nagrada "Vladimir Nazor", Nagrada "Dubravko Dujšin", Nagrada "Orlando" na Dubrovačkim ljetnim igrama). Na filmu debitira sporednom ulogom u Iluziji (1967) Krste Papića, dok prvu glavnu – mladića na životnoj prekretnici – tumači u Gravitaciji ili fantastičnoj mladosti činovnika Borisa Horvata (1968) Branka Ivande.

Otad sve češće nastupa u glavnim ulogama dobijajući popularnost i ulazeći u krug najrespektiranijih jugoslavenskih glumaca, u filmovima raspona od ratnih drama do savremene tematike. Tako su početkom 1970-ih zapažene njegove uloge komunističkog aktivista dezorijentiranog u privatnom životu u Crvenom klasju (1970) Ž. Pavlovića i seoskog mladića suočenog s nepravdom u Predstavi "Hamleta" u selu Mrduša Donja (1973) Krste Papića. U to vrijeme ističe se i u filmovima koji kritički oslikavaju jugoslavensku savremenost: kao kompozitor kod koga prevladava karijerizam (što potvrđuje njegovu sposobnost karakterizacije moralno ambivalentnih osoba) u filmu Bravo maestro (1978) Rajka Grlića (Zlatna arena u Puli) i u naslovnoj ulozi u Novinaru (1979) Fadila Hadžića.

Najuspješnija filmska godina za Šerbedžiju vjerovatno je bila 1986. kada sa dvije uloge u filmovima dobija titulu najuspješnijeg na Pulskom festivalu: revolucionara koji se ne snalazi u poratnom vremenu u Večernjim zvonima Lordana Zafranovića (Zlatna arena) i radnika ogorčenog siromaštvom i životnim nedaćama u Snu o ruži Ž. Tadića (Velika povelja u Nišu). Velikog radnog potencijala, s uspjehom glumi i na televiziji: u TV-serijama U registraturi, Nikola Tesla (u naslovnoj ulozi), Prosjaci i sinovi i Bombaški proces (kao Josip Broz Tito). Godine 1982. dobio je godišnju nagradu australijske televizije Sammy za glavnu ulogu u australijskoj ekranizaciji drame Oslobođenje Skoplja D. Jovanovića. Objavio je 2 zbirke pjesama: Promjenljivi i Crno, crveno. Bio je predavač scenskog govora i glume na Akademiji za pozorište, film i televiziju u Zagrebu te izvanredni profesor glume na Akademiji umetnosti u Novom Sadu.

Godine 1992. odlazi u svijet, gdje se također probio kao sjajan glumac. Unatoč tome što je već glumio u 80-ak filmova distribuiranih uglavnom na području bivše Jugoslavije, u svjetske vode probio se filmom "Hanna's War" (1988) te filmom "Before the Rain" (1994) Milče Mančevskog. Godine 1996. glumio je oca izbjeglice u filmu "Belma" te novozelandskog imigranta u filmu "Broken English". Potom su uslijedile uloge u vodećim holivudskim filmskim ostvarenjima Svemirski kauboji, Nemoguća misija 2, Moćni Joe Young, Zdrpi i briši itd.

Poznat je i po čitanju poezije te pozorišnim predstavama. Pokrenuo je i novi teatar "Ullysses" u Puli, koji je premijeru doživio predstavom Kralj Lear na Brijunima pod režiserskom palicom njegove supruge Lenke.

Radio je s mnogim velikim imenima, kao što su Vanessa Redgrave, Phillip Noyce ili Tom Cruise. Radio je i sa slavnim Stanleyom Kubrickom te Clintom Eastwoodom, no je ostao dosljedan sebi izjavama kako su "dobri režiseri jednako dobri svugdje na svijetu, a glumci se prepoznaju već pri prvom pogledu" sjećajući se glumaca s naših prostora kao što su Inge Apelt ili Miodrag Krivokapić. Uz porodicu Šovagović, Šerbedžija je sa svojom djecom iz prvog braka, Danilom koji studira film u Americi i Lucijom, dobitnicom Zlatne arene za ulogu u filmu Polagana predaja, na dobrom putu da ostvari još jedno uspješno "porodično filmsko ostvarenje" na ovim prostorima. Prije 15 godina Rade Šerbedžija je osnovao "Kazalište Ulysses" koje radi i danas. Od 11. jula do 22 avgusta svake godine u organizaciji ovog pozorišta na Brijunima i u Puli održavaju se pozorišne predstave i muzički koncerti sa učesnicima iz svih krajeva bivše Jugoslavije.^[3]

Commons ima datoteke na temu: Rade Šerbedžija

• Rade Šerbedžija na IMDb-ju