Genetički drift
| Dio serije o |
| Evoluciji |
|---|
 |
Genetički drift (genetičko pomjeranje, genetičko-automatski procesi, efekat slučaja, efekat Sewalla Wrighta), u novije vrijeme sve češće i usko grlo ili botleneck efekat, neadaptacijski je faktor, odnosno vanselekcijski evolucijski slučajnog favoriziranja fenotipova, koji također može značajno učestvovati u formiranju karakterističnih genskih fondova osobenih populacija živih bića.[1][2]
Ovaj faktor, bez obzira na adaptivnu vrijednost fenotipa, u nekoj od ključnih etapa formiranja genskog fonda naredne generacije, sasvim slučajno, određuje relativno učešće pojedinih gena. Njegovim djelovanjem, posebno u uvjetima reproduktivne izolacije, objašnjavaju se često drastične međupopulacijske razlike u frekvenciji određenih ”adaptivno neutralnih osobina”, koje, obično, nastaju kada:
- narednu generaciju ne reproducira sveukupna populacija nego njen manji ili veći dio.
- “igrom slučaja“ nema formiranja reproduktivnih parova suglasno zakonu vjerovatnoće, tj. njihovom relativnom učešću u populacije ili
- kada (bez uticaja selekcije), neki reproduktivni parovi imaju relativno više potomaka od ostalih, odnosno kada u genski fond naredne generacije ugrađuju veću količinu svojih gena.
- slučajnim formiranjem genskog fonda pojedinih izolata i migrirajućih grupa. One po ”principu osnivača” konstituišu genske fondove novih (sub)populacija, genetičkog sastava koji u manjoj ili većoj mjeri (ali gotovo redovno) odstupa od aktuelnog stanja u matičnoj populaciji. Ukratko, genski fond bilo kojeg izdvojenog dijela matične populacije ne može biti minijatura njene genetičke strukture.
Između ostalog, tom ”igrom slučaja” (genetičkim driftom) u zahvaćenim malim populacijama može doći do fiksiranja izuzetno visoke ili niske frekvencije određenih gena, bez obzira na njihov početni doprinos adaptivnoj vrijednosti fenotipa. S tim u vezi potrebno se podsjetiti da isti gen može biti koristan u kombinaciji sa jednim, neutralan sa drugim, a štetan u kombinaciji sa trećim genom te da njihovi efekti nisu izloženi samo prilagođavanju spoljnoj sredini nego međusobnoj interakciji.
Efekti i mjere genetičkog drifta
[uredi | uredi izvor]Pod dugotrajnimdjelovanjem genetičkog drifta, relativne frekvencije pogođenih alela fliktuiraju, ali krajnji njegov efekat je eliminacija jednog, odnosno fiksiranje drugog alela, bez obzira na njihov adaptivni značaj. Prema tome, i genetički drift i izolacija utiču na formiranje karakterističnih skupina balansiranih sistema gena, koje, u daljem konstituiranju genskog fonda populacija, mogu biti izloženi veoma heterogenim kompleksima činilaca prirodnog odabiranja, a u pravcu povećanja opće adaptiranosti uvjetima životne sredine. Međutim, već je dokazano da su mnoga svojstava većine vrste organizama, u svojoj prošllosti bila (ili su mogla biti) izložena djelovanju genetičkog drifta.
Pristupi analizi mogućih efekata genetičkog drifta obično počivaju na primjeni Wright-Fisherovog i Moranovog modela populacijske genetike. Pod pretpostavkom da je genetički drift jedina evolucijska sila koja djeluje na alel, nakon t generacija u mnogim obnavljajučim populacijama, na temelju frekvancije alela p i q, varijansa je:
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Hadžiselimović R. (2005): Bioantropologija – Biodiverzitet recentnog čovjeka. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-2-6.
- ^ Nicholas H. Barton, Derek E. G. Briggs, Jonathan A. Eisen, David B. Goldstein, Nipam H. Patel (2007). Evolution. Cold Spring Harbor Laboratory Press. str. 417. ISBN 0-87969-684-2.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
| Evolucija |  | |
|---|---|---|
| Populacijska genetika | ||
| Razviće | ||
| Evolucija taksona | ||
| Evolucija organa | ||
| Evolucija bioloških procesa | ||
| Tempo i oblici | ||
| Oblici specijacije | ||
| Srodne teme | ||
| Historija |
| |
