Jacob Gade

Jacob Gade
Rođenje	(1879-11-29) 29. novembar 1879. Vejle, Danska
Smrt	20. februar 1963(1963-02-20) (83 godine) Assens, Danska
Značajna djela	Jalousie, "Tango Tsigane"

Jacob Thune Hansen Gade (29. novembar 1869 – 20. februar 1963) bio je danski kompozitor, violinist i dirigent.^[1]

Bio je veoma značajan kompozitor, inovator u filmskoj muzici, popularni danski muzičar i ličnost koja je popularisala dansku filmsku muziku u svijetu. Za vrijeme njegovog rada kao dirigent u "Palads Cinema" Jacob Gade je ostvario uspjeh na međunarodnoj sceni, kada je napisao tango "Jalousie, Tango Tzigane" 1925. godine. Ovaj tango se svirao prvi put u Kopenhagenu na premijeri filma "Don Q, Son of Zorro", i gotovo odmah izazvao međunarodnu pažnju nakon snimka Arthura Fiedlera sa Boston "Pops Orchestra." Od tada tango se smatra jednim od najvećih "standarda" u muzičkoj historiji. Njegova djela korištena su u nekoliko holivudskih produkcija, a snimali su ih i Yehudi Menuhin i Placido Domingo, između ostalih.^[2]

Jacob Thune Hansen Gade rođen je u Vejleu 29. novembra 1869. u porodici muzičara. Njegov djed i otac išli su u obližnja sela, gdje su svirali na zabavama. Bilo je prirodno da je već u ranoj dobi on i počeo da svira kao još jedan član muzičke grupe. U 9. godini imao je prvi nastup kao trubač, čime je privukao pažnju na sebe. Samo godinu kasnije pozvan je u Kopenhagen da postane solist u orkestru Park Tivoli, poznatom zabavnom parku. Tek u 12. godini počeo je studirati violinu, prije svega sa svojim ocem, a kasnije i s nastavnicima violine. Vođen ambicijom da bude priznat, uskoro odlučuje preseliti se u glavni grad.

Počeo je komponirati narodnu muziku, polke i slične ritmove. Sanjao je da postane dirigent i pisao je valcere, do tada je bio uvjeren da je to najbolja muzika na svijetu. Počeo je da radi u malim kafićima, a 2 godine kasnije, kad je imao samo 18 godina, povezao se s ljudima koji su ga pozvali da svira operetu u Frederiksbergu, centru noćne zabave u to vrijeme.

Gade je 1900. godine objavio pjesmu pod naslovom "Sunce na zrelom grožđu (danski "Der er sollys sam Modne druer"), na tekst Lorry Finder koji je otkrio njegov muzički talent. Pjesma je bila vrlo popularna i bila je otpjevana od strane Elne From, pozorišne glumice koja je bila 10 godina starija od njega, koja mu je bila prva ljubav. Iako nisu bili u braku, s njom je imao troje djece. Razišli su se 1906, a dvije godine kasnije, u Christianiji, glavnom gradu Norveške, oženio se drugom glumicom Mimi Mikkelsen, s kojom je živio do njene smrti 1951. Pridružio se nekoliko orkestara do 1903. godine do kada je već vodio svoj vlastiti orkestar. Nije promijenio svoju muzičku orijentaciju nastavivši da komponuje plesnu muziku. Godine 1909. je ostvario priznanje za svoj rad kad je bio unajmljen da predvodi svoj orkestar u poznatom hotelu Bristol, koji se nalazi ispred glavnog trga u Kopenhagenu. 1914. godine počeo je da predvodi orkestre koji su svirali u pozorištima i najvažnijim kino dvoranama kao pratnja nijemim filmovima. Istovremeno je svirao niz koncerata kao solista, a u programu je bilo i jedno djelo od Paganinija. Jedno vrijeme je pisao valcere sa naslovima na francuskom jeziku. U to vrijeme glavni časopis u Kopenhagenu ga spominje kao kralj valcera. Njegov maloljetnički san vezan za valcer muziku se obistinio. 1919. godine otputovao je u New York City gdje se pridružio orkestrima koji su svirali u kino dvoranama, a malo kasnije je bio izabran na takmičenju da se pridruži Njujorškoj filharmoniji. U naredne dvije godine se potpuno posvetio sviranju klasične muzike. Nakon toga se vratio u Kopenhagen da predvodi orkestar u kinu "Palads" da komponuje i uređuje muziku koja se svirala za vrijeme projekcije filmova. Do tada je komponovao svoj poznati tango "Jalousie". Naslov za ovo djelo je bilo inspirisano viješću koju je pročitao u novinama da je muškarac ubio svoju ženu zbog ljubomore. Njegov "tzigane tango" "Jalousie" je bio svjetski hit. Izveden je po prvi put u ponedjeljak 14. septembra 1925. godine, na premijeri američkog filma "Don Q, Son of Zorro", u kojem su glumili Douglas Fairbanks i Mary Astor, što je stavilo Dansku na svjetsku muzičku mapu. Njegovi autorski honorari kao kompozitor bili su toliki da je tokom 1970te-ih ocijenjeno je da je pjesma "Jalousie" svirana barem jednom svake minute na nekoj od svjetskih radio stanica.

Nakon "Jalousie" posvetio se isključivo komponovanju muzike. Penzionisap se živeći u seoskoj kući. Tu su između ostalog nastala njegova poznata djela "Rhapsodietta" i još jedan tango "Romanesca" koji su objavljeni u Kopenhagenu i u Parizu. Njegova zlatno doba je trajalo sve do pojave zvučnih filmova 1929. godine. Ali to nije uticalo na njega, pa je 1931. godine nakon otvaranja "Narodnog pozorišta Scala" nastavio da svira zabavnu muziku za ples. Svoju karijeru kao vođa orkestra i svirača pred publikom završio je svojom vlastitom odlukom. Ponovo se vratio u Sjedinjene Američke Države 1939. godine gdje su mu ponudili da objave njegovo cjelokupno muzičko stvaralaštvo. 8. aprila 1940. godine se vratio u Dansku koju su sljedeći dan nacisti okupirali. Izdržao je okupaciju preselivši se na ostrvu "Fiskerleje" gdje je nastavio da komponuje. Tu su nastali njegov uspješn valcer pod nazivom "Capricious" i tango muzika "El Matador", "Tango Charmeuse", "Lille Mary Anne", "Laila" i "Tango Glamour".^[3]

Jacob Gade je ostvario uspjeh na međunarodnoj sceni, kada je napisao tango "Jalousie, Tango Tzigane" 1925. godine. Jedan je od zaslužnih umjetnika da se tango od tada smatra jednim od najvećih "standarda" u muzičkoj historiji. Njegov tango "Jalousie, Tango Tzigane" se koristio u potpunosti ili djelimično u više od 100 filmova, u brojnim televizijskim serijama i na sve nove načine zvučne reprodukcije od pojave gramofonskih ploča. Ovaj tango je isprva bio instrumentalna kompozicija, ali sa njenom ogromnom popularnošću je u mnogim evropskim zemljama dodavan tekst zavisno od njihovih komercijalnih prohtjeva.

1956. godine napisao je svoju oporuku u kojoj je osnovao fondaciju pod njegovim imenom gdje bi svo njegovo cjelokupno imanje i buduće tantijeme bile temelj koji je morao biti stvoren da sponzoriše mlade talentovane muzičare. Objašnjavajući razloge za ovu odluku on je izjavio:

I dalje se sjećam finansijskih i obrazovnih poteškoća koje sam imao kad sam kao mladić stigao u Kopenhagen sa ciljem da se izdržavam praveći muziku.

Svake godine njegova fondacija drži konkurs za mlade violiniste u njegovom rodnom gradu. 8. novembra 1970. godine izdata je poštanska marka povodom stogodišnjice njegovog rođenja. Prilikom proslave dvadesete godišnjice stupanja na tron kraljice Margarete od Danske, u dvorcu "Elsinor" je u junu 1992. godine premijerno izveden poseban aranžman tango "Jelausie" ("Ljubomora") za kvintet drvenih puhačkih instrumenata.^[3]