tud
Brezhoneg
Etimologiezh
- Testeniekaet en henvrezhoneg (tut).
- Meneget er C'hatolikon (tut).
- Da geñveriañ gant ar gerioù tud en kembraeg, tus en kerneveureg, tuath en iwerzhoneg, teuta, touta en galianeg.
- Gwelet Teutates, doue galian.
Anv-kadarn
tud /ˈtyːt/; adliester : tudoù.
- Furm lies an anv-kadarn den.
- Kemmadur dre vlotaat atav goude ar ger-mell:An dud, an dud-mañ, an dud-se, an dud all, an dud vras.
- Feiz an dud-se a zo birvidik abaoe m'eo tremenet dreizi daou abostol bras Breizh-Izel. — (Klaoda ar Prad, Marvailhou ar Vretoned e-tal an tan, Sant-Brieg, 1907, p. 2.)
- Kerlaban. — Petra 'n diaoul a c'hoarvez gant an dud-mañ ? [...]. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 22.)
- Yun a veve pell diouzh an dud. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 14.)
- An dud vras: an dud ha n'int ket bugale.
- Tad ha mamm (goude ur ger-perc'hennañ pe dirak ur renadenn-anv).
- Kerlaban. — N'eo ket an aoun rag ar maro, rag archerien, rag bourrevien eo am laka da dec'het, met ne garfen ket e vefe krouget eun den eveldon, rak an dra-ze a vije eun dismegans evit va zud ! — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 39.)
- He zud a veze bepred liv ar baourentez en o c'herc'henn daoust dezho labourat en-dro d'al lin e Milin Rospezh, met bez' e oant gwellañ lonkerien ar barrouz... — (Ernest ar Barzhig, Minna ha danevelloù all..., Mouladurioù Hor Yezh, 1988, p. 49.)
- Erwanig a oa o chom a-us da vilin ar Wern e-barzh un ti bihan degouezhet gantañ eus perzh e dud. — (Fañch Peru, Kañfarded Milin ar Wern, Skol Vreizh, 2008, p. 13.)
- Koskor
- Herve. — Ya ! eun nebeud urziou am eus da rei d'am zud ha n'ho pezo nemet dizrei d'an ti-ma ! — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 14.)
- tud zo
- Hep kemmadur en anv-gwan da-heul (e-maez ar reolenn ordinal)
- ... tud melen èl ma ouiit. ETEB 1982-83/138
Deveradoù
Gerioù kevrennek
Troioù-lavar
Krennlavaroù
- E bro an dud kamm e kred pep den kerzhout eeun.
- Lezel ar chas tagnous da harzal
Hag an dud sot da gaozeal. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 64.) - Forz tud ha fall sikour. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 303.)
- Soubenn al laezh pa vez re sall
A lavar an dud, zo ur meuz fall. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Troisième Partie, 1974, p. 308.)