Adolf Hitler
|
|
Adolf Hitler (ganet d'an 20 a viz Ebrel 1889 e Braunau am Inn, Aostria ha marvet dre emlazh d'an 30 a viz Ebrel 1945 e Berlin) a oa ul livour kartennoù-post dianavezet deuet da vezañ ur politikour aostrian-alaman, penn an NSDAP (alamaneg: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, strollad nazi), kañseller (adalek miz Genver 1933) ha prezidant (adalek 1934) Alamagn ha "Führer" (d.l.e. sturier) an Trede Reich nazi.
| Reizh pe jener | paotr  |
|---|---|
| Bro ar geodedouriezh | Cisleithania, Aostria, talvoud ebet, Republik Weimar, Trede Reich |
| Lealded | Impalaeriezh alaman, Trede Reich |
| Anv e yezh-vamm an den | Adolf Hitler |
| Anv-bihan | Adolf |
| Anv-familh | Hitler |
| Moranv | Böhmischer Gefreiter, Onkel Wolf, Wolf |
| Deiziad ganedigezh | 20 Ebr 1889 |
| Lec'h ganedigezh | Braunau am Inn |
| Deiziad badeziant | 22 Ebr 1889 |
| Deiziad ar marv | 30 Ebr 1945 |
| Lec'h ar marv | Führerbunker |
| Doare mervel | Emlazh |
| Abeg ar marv | shot to the head |
| Lec'h douaridigezh | talvoud dianav |
| Tad | Alois Hitler |
| Mamm | Klara Pölzl |
| Pried | Eva Braun |
| Kompagnun(ez) | Maria Reiter, Eva Braun, Geli Raubal |
| Familh | Hitler family |
| Paeron pe maeron | Johanna Pölzl |
| Den heverk | Benito Mussolini, Jozef Stalin, Eva Braun, Albert Speer |
| Yezh vamm | alamaneg |
| Yezhoù komzet pe skrivet | Austrian German, alamaneg |
| Yezh implijet dre skrid | alamaneg |
| Place of detention | Landsberg Prison |
| Kondaonet evit | treitouriezh uhel |
| Micher | politiker |
| Karg | Reich Chancellor, Reichsstatthalter, president of Germany, member of the Reichstag of the Weimar Republic, member of the Reichstag of Nazi Germany |
| Bet war ar studi e | Lambach Abbey, Bundesrealgymnasium Linz Fadingerstraße |
| Deroù ar prantad labour | 1914 |
| Dibenn ar prantad labour | 30 Ebr 1945 |
| Strollad politikel | German Workers' Party, Strollad Broadel Sokialour al Labourerien Alaman |
| Bet war ar renk da vezañ dilennet | 1936 German parliamentary election and referendum, 1932 German presidential election, 1933 German federal election |
| Lifestyle | vegetarianism |
| Relijion | talvoud dianav, Positive Christianity |
| Vehicle normally used | Mercedes-Benz 770 |
| Liv an daoulagad | glas |
| Liv ar blev | blev rous |
| Kleñved | kleñved Parkinson, Kleñved Naplez |
| Has pet | Blondi |
| Partner in business or sport | Jozef Stalin |
| Perzhiad e | Aktion T4, Loskaberzh, Beer Hall Putsch, Munich agreement |
| Grad milourel | Gefreiter, Gefreiter |
| Commander of (DEPRECATED) | Wehrmacht |
| Skour lu | Imperial German Army, Wehrmacht, Bavarian Army, troadegiezh, Reichswehr |
| Unvez milourel | Q1796056 |
| Oberenn heverk | Mein Kampf |
| Ideologiezh politikel | Naziegezh, Enepyuzevegezh, white supremacy, enep-komunouriezh, Anti-Romanyism |
| Darvoud-alc'hwez | Eil Brezel-bed |
| Bet kinniget evit | Priz Nobel ar Peoc'h |
| Efed | Eil Brezel-bed |
| Deskrivet en URL | https://stadtlexikon.karlsruhe.de/index.php/De:Lexikon:bio-0043 |
| Deskrivet dre | Time Magazine |
| Dedennet gant | art collection |
| Dileuriad ar gwirioù a aozer | reproduction right not represented by CISAC member |
| Oberennoù zo en dastumad | Liemers Museum, NIOD Institute for War, Holocaust and Genocide Studies, Museon-Omniversum |
| Rummad tost | Category:Works about Adolf Hitler, Category:Works by Adolf Hitler, Category:Personal staff of Adolf Hitler |
| Statud e wirioù aozer | Ar gwirioù aozer ne dalvezont ket ken |
| Facial hair | toothbrush moustache |
| Teuliad arzour e | Frick Art Research Library |
| Roll elfennoù | list of streets named after Adolf Hitler, Adolf Hitler's adjutants |
Hervez ar pezh a lenner en e levr Mein Kampf (skrivet gantañ asambles gant Rudolf Hess en toull-bac'h e 1924) e oa anat dezhañ e oa tonket da vezañ (Vorsehung) sturier ar bobl alaman, ha se zo kaoz e stagas d'ober war-dro politikerezh goude fin ar brezel bed kentañ, e dibenn ar bloavezh 1918. Dre ma oa helavar ha ma ouie ober brud e tastumas kalz a dud en-dro dezhañ buan a-walc'h.
E 1919 e lakaas e anv en DAP, a zeuas da vezañ an Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ur pennadig war-lerc'h.
Diwar e urzh eo e voe kroget an Eil Brezel Bed dre dagañ Polonia d'ar 1añ a viz Gwengolo 1939 ha drouklazhet 11 milion bennak a dud (en o zouez 6 milion a yuzevien) e kampoù-diouennañ savet gant an SSed war dachenn Polonia dreist-holl ha gant an Einsatzgruppen gwallvrudet. Kiriek eo ivez da varv 30 milion bennak a dud all lazhet e-kerzh ar brezel kroget gantañ.
E vuhez
kemmañAdolf Hitler a zo bet ganet d’an 20 a viz Even 1889 en ostaleri Gasthof zum Pommer, Vorstadt Nr. 219, e Braunau am Inn, ur gêr vihan eus Aostria-Uhel e-kichen harz Alamagn-Aostria. Pevare eo eus ur familh 6 bugel Alois Hitler an tad ha Klara Pölzl ar vamm. An darn vrasañ eus ar vugale a varv d’un oad izel; e c’hoar vras Paula († 1960) a zo an hini nemeti a chomo bev. Alois Hitler, tad Adolf, a oa maltouter. Ganet ar 7 a viz Even 1837, Alois a gemer da gentañ anv familh e vamm, Maria Anna Schicklgruber met d’ar 6 a viz Even 1876 e kemer anv e dad “Hitler”. Desavet eo Adolf en un doare strizh gant e dad, kozh a-walc’h, war e leve e 1895. An 3 a viz Genver 1903 e varv e dad, heuliet an 21 a viz Kerzu 1907 gant e vamm hag a varv diwar krign-bev ar bronn. Lisead na fall na mat da vare e skoliata e lise Realschule Linz, nac’hañ a ra Hitler heuliañ hent e dad. Deuet da vezañ emzivad, bevañ a ra gant ur yalc’had vihan. C’hwitañ a ra div wech e arnodenn evit mont da akademiezh arzoù-kaer Vienna e 1907 hag an 8 a viz Here 1908. Plijout a ra dezhañ sonerezh Richard Wagner ha plijout a ra dezhañ lenn ivez. Ober a ra leun a dammoù labourioù disheñvel, en ur vevañ er baourentez e-pad 5 bloaz. Diwezhatoc’h e skrivo e barzh Mein Kampf : « E-pad 5 bloavezh ‘m eus ranket, e-giz darbarer er penn-kentañ, ha livour bihan goude-se, gounit va boued ha ma gopr a oa re zister evidon da zebriñ." E-kerzh e vloavezhioù tremenet e Vienna eo e krogo Hitler da vezañ gouennelour, memes ma 'z eo dibosupl gouzout da beseurt mare resis eo ez eo kroget da grediñ en ideologiezh-se.
| En e raok: Paul von Hindenburg |
(Prezidant Alamagn) "Führer" Eost 1934 – Ebrel 1945 |
War e lerc'h: Karl Dönitz |
| En e raok: Kurt von Schleicher |
Kañseller Alamagn Genver 1933 – Ebrel 1945 |
War e lerc'h: Joseph Goebbels |
Levrlennadur
kemmañ- (fr) Joachim C. Fest : Hitler (2 levrenn). Paris : Gallimard, 1973.
- (en) Thomas Weber, Hitler's First War. Oxford : Oxford University Press, 2011(ISBN 978-0-19-922638-2) — Hervez an oberour ne voe ket Hitler kaporal gwech ebet ha ne gemeras ket perzh en emgannoù. Ne rae nemet kas lizheroù d'ar jeneraled, dek kilometr a-drek al linennoù.