Vienneg

Ar vienneg (Weanerisch ['vɛɐnɐriʃ] e vienneg, Wienerisch en alamaneg standard) eo rannyezh Vienna (Aostria). Renket e vez e-touesk ar yezhoù aostriek-bavarek. Komzet e vez ar vienneg gant war-dro 600 000 a dud e-barzh hag en-dro da Vienna. Levezonet eo bet gant meur a yezh all, dreist-holl an tchekeg, ar yidicheg hag an hungareg.

• N'eus ket eus an dro-c'henel. Implijet e vez an dro-da-biv en he lec'h.
• Monoftongadur <ai, ei> /aɪ/ -> [a:, ɛ:], <au> /au/ -> [ɔ:], <eu> /ɔɪ/ -> [ɛ:]
• Hiraet e vez ar vogalennoù e silabennoù taol-mouezhiet, d. sk. [hɑ̃:nd] ("dorn").
• /p, b/ a vez distaget evel [b], /t, d/ evel [d].
• /s/ e penn ar ger a vez distaget [s] ha n'eo ket [z].
• Friet e vez ar vogalennoù hir dirak /n/.
• alam. <il, iel> /i(:)l/ -> vienn. [y:], <eul> /ɔɪl/ -> /œ:/, d. sk. alam. <Eule> ['ɔɪlə] -> vienneg <Euln> [œ:n]
• N'eus ket eus ar vogalenn /ə/; distaget e vez /e/ dibouezmouezh evel [ɛ].
• Kalz gerioù a zo bet amprestet digant ar yidicheg...
  Beisl [bɛ:zl] ("tavarn") < yid. bajs ("ti")
  Hawara ['ha:vɐrɐ] ("kamarad") < yid. chavver
  Masl [ma:zl] ("chañs") < yid. mazel
  

• ...digant an tchekeg...
  Pfrnak ("fri bras") < tch. frňák ("fri")

• ...digant an italianeg...
  Gspusi ['kʃbu:zi]("mestrez") < ita. sposa
  Gstanzl['kʃdã:ndsl] ("poz") < ita. stanza

• ...ha digant an hungareg.
  Maschekseitn ['maʃɛk,sɛ:tn] ("tu all") < hun. másik

Levezonet eo bet kevreadurezh ha morfologiezh ar vienneg gant ar yezhoù slavek:

• Stankoc'h eo ar stummoù emober eget en alamaneg standard.
  si schbüün [si 'ʃby:n] (~"en em c'hoari") e-lec'h alam. spielen ("c'hoari"). Kv. poloneg bawić się.
  
• Arvez perfektivel ar verboù a zo oberiek c'hoazh ha n'eo ket bet fosilizet evel en alamaneg standard. Stummet e vez gant ar prefiks der- [dɐ].
  derzahrn [dɐ'tsa:n] ("dont a benn da zougen")

• Johann Nepomuk Nestroy
• Hans Carl Artmann
• de:Wolfgang Teuschl

• D'ehre! ['de:rɛ], "Enoret on" = "Demat deoc'h!"
• Griaß gott! [grɪɐs.'gɔt] pe Griaß Eana! ['grɪɐs.ɛɐnɐ], "Demat deoc'h!"
• Seavas! ['sɛɐvas], [sɛɐs], "Salud dit!"
• Prost! [pro:st], "Yec'hed mat!"
• Tschuidign.. ['tʃuɪdɪgŋ], "Digarez(it)..."
• A seidl / a kriagl [a 'sɛ:dl] / [a 'krɪɐgl], "Ur banne bier" (kriagl: 0.5l / seidl: 0.33l)
• bittschee ['bɪtʃe:], "Mar plij"
• daunkschee ['dɑ̃ŋkʃe:], "Trugarez"
• Kennan Se bretonisch? ['kɛnan sɛ brɛ'to:nɪʃ], "Ha komz a rit brezhoneg?"
• Mia san aus da Bretagn. [miɐ ,san ɔ:s da brɛ'tan] / Mia san bretonen. [miɐ ,san brɛ'to:nɛn] , "Breizhiz omp."
• Wiederschaun! ['vi:dɐʃɔ̃:n] pe Baba! [ba'ba:] pe Ciao! [tʃɔ:], "Kenavo"

• Sprechen Sie Wienerisch? ("Ha komz a rit vienneg?")

 Aostria