Fañch al Lae : diforc'h etre ar stummoù

Endalc’h diverket Danvez ouzhpennet

Inline

Stumm red eus an 2 Gwe 2024 da 16:24

Fañch-Mari al Lae (anv gallek ofisiel : François-Marie Le Lay), ganet e Lokireg d'ar 24 a viz Eost 1859 e Lokireg, ha marvet e Lokireg ivez d'ar 25 a viz Mae 1937, a oa ur skrivagner brezhonek, brudet dreist-holl abalamour d'e romant Bilzig’’ hag e savas meur a varzhoneg ivez.

E vuhez

Mab e oa da Vari Janed Kokin, hag e dad, Yann-Vari al Lae, a oa martolod. Fañch-Mari al Lae a oa kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Gant skoazell medisin Lokireg e c’hellas mont da studiañe Kloerdi bihan Pontekroaz daou pe dri bloaz ha tapout ur post evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise Château-Gontier. Goude ar vachelouriezh e tapas un aotreegezh e 1881. E 1884 ez eas da gelenner da lise Pondivi, e-lec’h ma chomas betek mont war e leve e 1924. Ur c’henseurt da Emil Masson, ur sokialour brudet, e voe eno.

E 1912 e voe doktorelaet war al Lizhiri e Skol-veur Roazhon gant div dezenn e galleg : « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de Séglien au XVIIIe siècle ». Met, pa voe tizhet gant ur gwall gleñved, ne gendalc'has ket gant e studioù skol-veur.

Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg evit ar gelaouenn lennegel, L'Hermine, eus 1895 da 1904. Ur wezh ma voe aet wa e leve e tistroas da Lokireg eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas Bilzig a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ. Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar Goursez.

Dilennet e voe maer republikan Lokireg e 1928 hag e sevenas ar c’harg-se betek 1936.

Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e Lokireg.

E romant Bilzig

Pennad pennañ: Bilzig

Stil lennegel

Diouzh lenn Bilzig’’ e weler e plije dezhañ sevel dialogoù ken ez eus kalz a eskemmoù, hogos e pep pajenn. Ne zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre Lokireg ha Perroz-Gireg en XVII^vet kantved war a seblant.

Oberennoù

Romantoù

brezhoneg

Bilzig, Embannadurioù Buhez Breiz, Kemper, 1925, 183 p.
Bilzig, Brest, Emgleo Breiz, 1963. Eil embannadur kresket. Adembannet e 2013 ((ISBN 9782359740639))
Bilzig’’, rakger gant Jean-Christophe Cassard, kentskrid gant Frañsez Favereau, Skol Vreizh, 2003, 353 p. (ISBN 2911447778). Trede embannadur divyezhek prientet gant Bernez Kabon asambles gant un droidigezh e galleg savet gantañ.

galleg

Attendez la fin du cours, Pantin, le Temps des cerises, 1999. (ISBN 2841092259)

Barzhonegoù

Gwerc'hes Arvor, L'Hermine, 1895, pajenn 117
Va Rozenn, Buhez Breiz,
Ar Morvran, Mouez ar Vro, niv. 69, 1920
Du eo an de ha du eo an noz, L'Hermine, Ebrel 1904/11

Kanaouennoù

Kanaouenn Mari Morgan
Bleuennik ar garante
Va bleuennik a zo maro
Melkoni
Diou Sonig : An diou c'hoar- Al lilienn
An alc'houeder
Ginaouek

...ha meur a hini all

Studiadennoù

La Fête de La Trinité-Porhoët vers la fin du XVIIe siècle, 1903.
Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, tezenn, 1911.
Le Paysan et sa terre sous la seigneurie de Coetanfao, paroisse de Séglien, au XVIIIe siècle, adtezenn, 1911 Texte en ligne
Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle, essai sur l'organisation municipale en Bretagne, Pariz : Le Livre d'histoire, 2006.

Levrlennadur

Lukian Raoul, ‘’Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien’’, Embannadurioù Al Liamm, 1992. Pennad : Le Lay, François-Marie.
Bernez an Nail & Jacqueline Le Nail, Dictionnaire des romanciers de Bretagne, Speied, Keltia Graphic, 2000. (ISBN 2913953018). Pennad : François Le Lay (Fañch al Lae), renket diouzh Le Lay
Marc Gontard (renerezh), Dictionnaire des écrivains bretons du XXe siècle’', Roazhon, PUR, 2002. (ISBN 286847702X). Pennad : Al Lae, Fañch

@@ Linenn 1: / Linenn 1: @@
-Bez' ez eo '''Fañch-Mari al Lae''', '''François-Marie Le Lay''' e galleg, ur romantour brezhonek brudet abalamour d'e levr ''[[Bilzig]]''.
+'''Fañch-Mari al Lae''' (anv gallek ofisiel : ''François-Marie Le Lay''), ganet e [[Lokireg]] d'ar [[24 a viz Eost]] [[1859]] e [[Lokireg]], ha marvet e [[Lokireg]] ivez d'ar [[25 a viz Mae]] [[1937]], a oa ur skrivagner brezhonek, brudet dreist-holl abalamour d'e romant ''[[Bilzig]]’’ hag e savas meur a varzhoneg ivez.
-===E vuhez===
+==E vuhez==
+Mab e oa da Vari Janed Kokin, hag e dad, Yann-Vari al Lae, a oa [[martolod]]. Fañch-Mari al Lae a oa kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Gant skoazell medisin Lokireg e c’hellas mont da studiañe [[Kloerdi bihan Pontekroaz]] daou pe dri bloaz ha tapout ur post evezhier skolaj a-raok mont da gelenner war an istor e lise [[Château-Gontier]]. Goude ar vachelouriezh e tapas un aotreegezh e 1881.  E 1884 ez eas da gelenner da lise [[Pondivi]], e-lec’h ma chomas betek mont war e leve e 1924. Ur c’henseurt da [[Emil Masson]], ur sokialour brudet, e voe eno.
-Ganet eo '''Fañch-Mari al Lae''' d'an [[24 a viz Eost]] [[1859]] e [[Lokireg]], ha marvet eo e [[Lokireg]] d'ar [[25 a viz Mae]] [[1937]]. Brudet eo abalamour d'ar barzhonegoù ha romantoù en deus savet.
+E 1912 e voe doktorelaet war al Lizhiri e [[Skol-veur Roazhon]] gant div dezenn e galleg : « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de [[Seglian|Séglien]] au XVIIIe siècle ». Met, pa voe tizhet gant ur gwall gleñved, ne gendalc'has ket gant e studioù skol-veur.
-Anvet e oa e vamm Mari Janed, Marie-Jeanne Kokin, hag e dad Yann-Vari Al Lae a oa martolod. Fañch-Mari Al Lae a zo kroget ivez gant ar vicher a vartolod da 12 vloaz. Dont a reas da vezañ evezhier skolaj a-raok dont da vezañ kelenner war an istor e lise Château-Gontier. E 1884 ez eas da gelenner da lise [[Pondivi]].
+Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg  evit ar gelaouenn lennegel, [[L'Hermine]], eus 1895 da 1904. Ur wezh ma voe aet wa e leve e tistroas da Lokireg eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas ''Bilzig'' a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ. Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar [[Goursez Vreizh|Goursez]].
-E 1912 e voe doktorelaet war al lizhiri e [[Roazhon]] gant div zezenn e galleg « Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIIe siècle » ha « le paysan et la terre sous la seigneurie de Coatanfao, paroisse de Séglien au XVIIIe siècle ». Met, bez' en devo ur gwall gleñved ha na gendalc'ho ket gant e studioù skol-veur.
+Dilennet e voe maer republikan Lokireg e 1928 hag e sevenas ar c’harg-se betek 1936.
-Neuze e krogas da skrivañ. Barzhonegoù a skrivas e galleg hag e brezhoneg([[L'Hermine]]) eus 1895 da 1904. Kemer a reas e leve e 1924. Distreiñ a reas da vevañ war e leve d'e barrez c'henidik gant Lokiregiz, eus 1928 da 1936. Neuze e skrivas kalzik e galleg hag e brezhoneg, ha sevel a reas ''Bilzig'' a zo marteze ar romant gwellañ bet embannet e brezhoneg d'ar c'houlz-se ha sur unan eus ar re goantañ.
+Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e [[Lokireg]].
-Barner a voe evit kenstrivadeg-skol ar brezhoneg prientet gant ar [[Goursez]].
+==E romant ''Bilzig''==
-Mervel a reas e 1937 en ti e-lec'h ma voe ganet e Lokireg.
+:[[Restr:Loupe.svg|20px]]''Pennad pennañ: [[Bilzig]]''
+==Stil lennegel==
-===Mennozhioù===
-Gallout a reomp lavarout goude bezafi lennet BILZIG ganimp, e plij dezhafi an dialogoù. Bez' ez eus kalz a eskemmoù, marteze pep pajenn ez eus un eskemm. Na zeskriv ket kalz a lêrc'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù. E istorioù a dremen alies dre Lannuon, Plistin, (Bro-Dreger), Montroulez...
+Diouzh lenn ''Bilzig’’ e weler e plije dezhañ sevel dialogoù ken ez eus kalz a eskemmoù, hogos e pep pajenn. Ne zeskriv ket kalz a lec'hioù. Lakaat a ra un toullad barzhonegoù e-kreiz an istor. E istorioù a dremen alies etre [[Lokireg]] ha [[Perroz-Gireg]] en {{XVIIvet kantved}} war a seblant.
-. Oberennoù
+==Oberennoù==
-Romantoù
+===Romantoù===
-•	Bilzig emb. Buhez Breiz- Moulerezh ar Gwazioù, Kemper 1925
+;brezhoneg
-•	Eil emb. Emgleo Breiz, Brest, 1963 (hiroc'h)
+*''[[Bilzig]]'', Embannadurioù [[Buhez Breiz]], Kemper, 1925, 183 p.
-•	trede emb.Skol Vreizh
+*''Bilzig'', Brest, [[Emgleo Breiz]], 1963. Eil embannadur kresket. Adembannet e 2013 ({{ISBN|9782359740639}})
-Barzhonegoù
+*''Bilzig’’, rakger gant [[Jean-Christophe Cassard]], kentskrid gant [[Frañsez Favereau]], [[Skol Vreizh]], 2003, 353 p. {{ISBN|2911447778}}. Trede embannadur divyezhek prientet gant [[Bernez Kabon]] asambles gant un droidigezh e galleg savet gantañ.
-•	Gweches Arvor
+;galleg
-•	Va Rozenn
+*  ''Attendez la fin du cours'', Pantin, le Temps des cerises, 1999. {{ISBN|2841092259}}
-•	Ar Morvan
+===Barzhonegoù===
-•	Kanaouenn Mari Morgan
+*''Gwerc'hes Arvor'', L'Hermine, 1895, pajenn 117
-•	Bleuennik ar garante
+*''Va Rozenn'', [[Buhez Breiz]],
-•	Va bleuennik a zo maro
+*''Ar Morvran'', Mouez ar Vro, niv. 69, 1920
-•	Melkoni
+*''Du eo an de ha du eo an noz'', L'Hermine, Ebrel 1904/11
-•	Diou Sonig: An diou c'hoar- Al lilienn
+===Kanaouennoù===
-•	An alc'houeder
+*''Kanaouenn Mari Morgan''
-•	Ginaouek
+*''Bleuennik ar garante''
-•	BILZIG
+*''Va bleuennik a zo maro''
-hag coeur a hini all ...
+*''Melkoni''
-. BILZIG
+*''Diou Sonig : An diou c'hoar- Al lilienn''
-BILZIG a zo ur mousig hag emzivad. BILZIG a zo normalamant « Ifig ».
+*''An alc'houeder''
-E-barzh BILZIG ez eus kali a dialog. Ne lak ket fi na oa met ô, eru evit ur, fazioù evel: buhe,anehafi , kentafi, pôtr, penôs, ... Bez' ez eus gêrioù a skriv evel e klev ar gêrioù-man. Tremen a ra an istor etre Plistin, Sant -Eflamm, Perroz-Guirrec, Montroulez, Plouberin, Lannuon, Toull-ar-c'hirri... An hini kentafi a zo bet embannet e min Mezeven 1925 gant AR GOAZIOU e Kemper(édition de la revue « Buhez Breizh »). Ober a ra 183 pajenn.
+*''Ginaouek''
-BILZIG a zo ur romani evit deskadurezh ar yaouankiz. Lakaet en deus barzhonegoù e-barzh an istor.
+...ha meur a hini all
-. Lennadurezh
+=== Studiadennoù ===
-kavet eo bet ur pennad diwar « Bilzig »en « Annales de Bretagne » e 1958: Pierre TREPOS en em goulenn ma ez e vo ar pennad tri eus « Bilzig »
+*''La Fête de [[An Drinded-Porc'hoed|La Trinité-Porhoët]] vers la fin du XVIIe siècle'', 1903.
+*''Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle'', essai sur l'organisation municipale en Bretagne, tezenn, 1911.
+*''Le Paysan et sa terre sous la seigneurie de Coetanfao, paroisse de Séglien, au XVIIIe siècle'', adtezenn, 1911 <small>[https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k5662075f.pdf Texte en ligne]</small>
+*''Histoire de la ville et communauté de Pontivy au XVIIe siècle'', essai sur l'organisation municipale en Bretagne, Pariz : Le Livre d'histoire, 2006.
+== Levrlennadur ==
+* [[Lukian Raoul]], ‘’Geriadur ar skrivagnerien hag ar yezhourien’’, Embannadurioù Al Liamm, 1992. Pennad : Le Lay, François-Marie.
+* [[Bernez an Nail]] & Jacqueline Le Nail, ''Dictionnaire des romanciers de Bretagne'', Speied, Keltia Graphic, 2000. {{ISBN|2913953018}}. Pennad : François Le Lay (Fañch al Lae), renket diouzh Le Lay
+* Marc Gontard (renerezh), ''Dictionnaire des écrivains bretons du XXe siècle’', Roazhon, [[PUR]], 2002. {{ISBN|286847702X}}. Pennad : Al Lae, Fañch
+{{DEFAULTSORT:Lae, Fanch al}}
+[[Rummad:Skrivagnerien Breizh]]
+[[Rummad:Skrivagnerien vrezhonek]]
+[[Rummad:Ganedigezhioù 1859]]
+[[Rummad:Marvioù 1937]]