kador

Brezhoneg

Etimologiezh

(1499) cadoer er C'hatolikon^[1], cadoer, cador er geriadur Gregor Rostrenn^[2].

Kar d'ar ger cadair e kembraeg. Amprestet digant al latin, cathedra, deuet eus καθέδρα en henc'hresianeg.^[3]

Anv-kadarn

kador /ˈkɑːdɔr/ benel (liester : kadorioù, keder)

Pezh arrebeuri. Doare azezenn hiniennel keinek, troadek, a dalvez da deurel e bouez, da azezañ, pe da chom en e goazez, en ur stumm aes ha diskuizhus.
- Troadañ ur gador.
- Azezañ en ur gador, war ur gador
- Sevel diwar ur gador.
- Labourat a ra en e goazez, tremen a ra an devezh war e gador atav.
- Deuit amañ ur gador din !
- Plouzañ ur gador.
- Arver hep ger-mell : Kemer kador. Reiñ kador. Peañ kador.
Azezenn ur roue, pe ur barzh en Eisteddfodoù Kembre.
Azezenn un den e karg. Kador-abad, kador-eskob.
(Dre astenn) Karg ur c'hadoriad. Kador apostol, kador bab, kador eskob. s.o. kador-gelenn.
- Gwallc'hoantaat ur gador.
- Bezañ war ar renk evit ur gador.
(Spis) En un iliz : kador-sarmon, kador-brezeg.
- Pignet eo ar beleg er gador.^[4]
- Brezhoneg bras, uhel, war don eo an doare yezh a anver brezhoneg kador ; netra da welet gant ar brezhoneg beleg.
(Savouriezh) : stignad da lakaat war wel kognoù ha tresad un ti. Tresad an ti e-unan.
(Dre verradur pe dre vousfent — o taveiñ da gador ar roue –) kador-doull, azez ar privezioù.
Monet d'ar gador : monet d'ar privezioù.
(Rouez) (Lec'hanvadurezh) Dinas, kreñvlec'h pe menez stummet evel ur gador. Bodkador" (e parrez Boneur), "Tuchenn Gador Are, "Beg ar Gador" (Morgad, Kraozon)...
(Mekanikerezh) Organ a davez da skorañ ha da heñchañ ar marbroù. S.o. Kador-gib ar c'hanolioù.

Stummoù all

kadoar, kadoer

Gerioù heñvelster

azezenn

Gerioù kevrennek

fungador
hirgador (b -ioù, hirgeder) : s.o. kador-hir.
kador-abad (b -ioù-a.) : kador veur un abati.
kador ar binijenn (b -ioù ar b.) : s.o. kador-gofes.
kador ar c'hofesour (b -ioù ar c'h.) : s.o. kador-gofes.
kador-ar-sekredoù (b) : (dre fent) kador-doull.
kador ar wirionez (b -ioù ar w.) : s.o. kador-gofes.
kador a wirionez (b -ioù a w.) : s.o. kador-gofes.
kador-bediñ (b -ioù-p.) : kador a dalvez da bediñ. HS. kador ilinek.
kador-bleg (b -ioù-p.) : kador a c'hell bezañ pleget.
kador-blionek (b -ioù-p.) : s.o. kador-bleg.
kador-bortez (b -ioù-p.) : s.o. kador-doug.
kador-bost (b -ioù-p.) : karr sachet gant kezek.
kador-brezeg (b -ioù-p.) : s.o. kador-sarmon.
kador-bron (b -ioù-p.) : s.o. kador-sarmon.
kador-dabutal (b -ioù-t.)
kador-dredan (b -ioù-t.) : kador-vrec'h ma lazher tud barnet d'ar marv e stadoù 'zo eus ar Stadoù-Unanet.
kador-doug (b -ioù-d.) : azezenn dezhi ur stumm dibar gant dornelloù a dalvez da vezañ douget gant daou zen pe vuioc'h. Goudoret pe kloz gant speurennoù e c'hell bezañ.
kador-dougen (b -ioù-d.) : s.o. kador-doug.
kador-dougerez (b -ioù-d.) : (kozh) s.o. kador-doug.
kador-doull (b -ioù-t.): azezenn doull a dalvez da gac'hat. H.S : privezioù, korn bihan, korn klet, toull kuzh, ked, gadrob, jiroù, komodite, distro, kador-ar-sekredoù... Dre skeudenn : den ne vez ket gouest da virout sekredoù. Gwelout teod toull.
kador foennek (b -ioù f.) : marc'h-koad, marc'h prad.
kador-gazeliek (b -ioù-k.) : s.o. kador-vrec'h, kador vrec'hek.
kador-gelenn (b -ioù-k.) : karg a gelenner en ur skol uhel.
kador-gib (b -ioù-k.) : pep hini eus ar pezhioù a vez a beb tu d'ur c'hanol da souten anezhañ.
kador-gloz (b -ioù-k.) : azezenn brenn (dezhi ur stumm a-ziforc'h peurvuiañ hag uhel he c'hein) a veze miret evit an dud uhel en ilizioù (a beb tu d'ar chanteler alies). (Dre astenn, azezenn miret.)
kador-gofez (b -ioù-k.) : lec'h en ilizioù ma'z aer da gofesaat. H.S. Kador ar c'hofesour, kador ar binijenn, kador ar wirionez, pe kador a wirionez e veze anvet ivez.
kador-gofezion (b -ioù-k.) : s.o. kador-gofez.

kador gurul (b -ioù k.) : kador olifant o doa reizhourion 'zo brient da azezañ warni, en hen Roma.
kador-hezoug (b -ioù h.) : kador vabig luskellek a c'heller dougen (hag - alies-mat- plegañ) aes.
kador-hir (b -ioù-h.) : kador ur stumm damgousket dezhi, pleg-dibleg, brec'hek hag izel peurvuiañ, a dalvez da zikuizhañ el liozh en ur stumm damastennet. HS. hirgador.
kador ilinek (b -ioù i.) : kador a dalvez da bediñ war an daoulin. H.S. kador-bediñ.
kador-lez (b -ioù-l.) : kador roue pe kador un den o ren war ul lez bennak.
kador-liorzh (b -ioù-l.) : kador blastek pe houarn peurvuiañ a arvarer kentoc'h er-maez eus an ti.
kador-red (b -ioù-r.) : kador a dalvez d'un den gloazet, nammet pe glañv da zilec'hiañ.
kador-rodaouek (b -ioù-r.) : kador vurev dezhi rodigoù evit aesaat ar fiñval en ur post labour.
kador-rodek (b -ioù-r.) : kador gant rodoù.
kador-ruilh (b -ioù-r.) : kador gant rodoù.
kador-ruilherez (b -ioù-r.) : s.o. kador-ruilh.
Kador sant Per. Kador veur ar Pab. (Ledanvadur) : Sez santel, Vatikan.
kador-sarmon (b -ioù-s.), leurenn uhel. lec'h ma bign ar beleg evit ober e damm prezeg en iliz. (Pe, gwezhave, er-maez eus an iliz : kador-sarmon diavaez.)
kador-uhel (b -ioù-u.) : kador vabig a dalvez da lakaat ar re vihañ a-uhelder evit gallout debriñ ouzh taol gant an dud gour.
kador-Vaodez (b -ioù-m.) : blotvil korftroadek (mollusca gastropoda) e anv skiantel Trivia monacha pe Trivia arctica a anver ivez hoc'hig-mor.
kador-vourell (b -ioù b.) : kador saloñs graet evit bezañ en e aez.
kador-vouret (b -ioù b.) : s.o. kador-vourell.
kador vabig (b -ioù b.) : doare kador ur stumm ispisial dezhi a-ratozh evit staliañ ur poupon warni, a c'hell bout ur gador-uhel, ur gador luskellat, ur gador vihan, un azezenn karr-tan pe un azezenn c'hoari da skouer.
kador-varn (b -ioù-b.) : (ledanvadur) s.o. lez-varn
kador-vrec'h (b -ioù-b.) : kador vrec'hek (b -ioù b.), kador gazeliek (b -ioù k.) : kador ur stumm a-ratozh dezhi (ur vrec'h a beb tu) da ziskuizhañ an divrec'h pe d'en em harpañ evit sevel hag azezañ.
kador vrec'hek (b -ioù b.) : s.o. kador-vrec'h, kador gazeliek
kador-vurev (b -ioù b.) : kador dezhi un azezenn bourellet c'hwek (hag a-wezhioù rodigoù : s.o. kador rodaouek) a dalvez da labourat aes en e goazez dirak ur burev.
skoulm kador (g -où k.) : (MERDEIÑ) doare skoulm, stumm ul lagadenn vras diredennek (na riskl ket) hag a stag ur penn-gordenn d'ur "gador" senkl. Lerenn pe gordenn fardaj a dalvez d'ar gastelerion pe d'ar galafeterion da azezenn hefiñv.
tog kador (g -où k.) : doare daez a vez staget a-uc'h d'ur gador-brezeg evit gwellaat ar c'hlevet.

Deveradoù

Troioù-lavar

Ober kadorig da unan-bennak : lakaat daou zen o divrec'h e stumm ur gador da zougen anezhañ. Dre skeudenn : rein skoazell dezhañ.
Kemeret ur gado(e)r hag aze'et war doull ho revr! (Klotadenn zo pa zistager "kadoer" / "rer", pe "kador" / "reor".)

Troidigezhioù

azezenn geinek divrec'h

afrikaans : stoel ^(af)
alamaneg : Stuhl ^(de)
albaneg : karrige ^(sq)
arabeg : كُرْسِيّ ^(ar) (kúrsiy)
armenieg : աթոռ ^(hy)
daneg : stol ^(da)
esperanteg : seĝo ^(eo)
faeroeg : stólur ^(fo)
finneg : tuoli ^(fi)
frizeg : stoel ^(fy)
galizeg : cadeira ^(gl)
galleg : chaise ^(fr)
gresianeg : καρέκλα ^(el) (karekla)
hensaozneg : stol ^(ang)
hungareg : szék ^(hu)
ido : stulo ^(io)
islandeg : stóll ^(is)

italianeg : sedia ^(it)
iwerzhoneg : cathaoir ^(ga)
japaneg : 椅子 ^(ja)
katalaneg : cadira ^(ca)
kembraeg : cadair ^(cy)
kerneveureg : kader ^(kw)
konkani : khursi
latin : sedes ^(la)
latveg : krēsls ^(lv)
lituaneg : kėdė ^(lt)
malayseg : kursi ^(ms)
mayaeg Yucatán : k'anche'
nederlandeg : stoel ^(nl) , zetel ^(nl)
norvegeg : stol ^(no)
okitaneg : cadièra ^(oc)
papiamento : stul
perseg : صندلی ^(fa) (sandali)

poloneg : krzesło ^(pl)
portugaleg : cadeira ^(pt)
roumaneg : scaun ^(ro)
rusianeg : стул ^(ru) (stoul)
sámi an Norzh : stuollu
saozneg : chair ^(en) ; seat ^(en)
sinaeg : 椅子 ^(zh) (yǐzi)
skoseg : cathair ^(gd)
sranan : sturu
spagnoleg : silla ^(es)
svedeg : stol ^(sv)
swahili : kiti ^(sw)
tagalog : sílya ^(tl) , úpuan ^(tl)
tchekeg : židle ^(cs)
turkeg : sandalye ^(tr)
zouloueg : isihlalo ^(zu)

kador roue (2)

alamaneg : Thron ^(de)
bosneg : presto ^(bs)
esperanteg : trono ^(eo)
estoneg : troon ^(et)
finneg : valtaistuin ^(fi)
galizeg : trono ^(gl)
galleg : trône ^(fr)
hebraeg : כס ^(he) (kés), כִּיסֵּא מַלְכוּת ^(he) (kisé malkhút)
henc'hresianeg : ϑρόνος ^(grc) (thronos)
henhebraeg : כִּסֵּא
hensaozneg : ġifstōl ^(ang)
indonezeg : tahta ^(id) , singgasana ^(id)

interlingua : throno ^(ia)
italianeg : trono ^(it)
japaneg : 王座 ^(ja) (おうざ, ōza), 玉座 ^(ja) (ぎょくざ, gyokuza), 王位 ^(ja) (おうい, ōi)
katalaneg : tron ^(ca) , setial ^(ca)
kroateg : presto ^(hr)
kurdeg : text ^(ku)
latin : thronus ^(la)
malayseg : geta ^(ms)
nederlandeg : troon ^(nl)
okitaneg : tròne ^(oc)
perseg : سریر ^(fa) (sarir)
poloneg : tron ^(pl)

portugaleg : trono ^(pt)
roumaneg : tron ^(ro)
rusianeg : трон ^(ru) (tron)
saozneg : throne ^(en)
serbeg :
- kirilek : престо ^(sr)
- latin : presto ^(sr)
sloveneg : prestol ^(sl)
spagnoleg : trono ^(es)
svedeg : tron ^(sv)
tchekeg : trůn ^(cs)
turkeg : taht ^(tr)

(3)

galizeg : cátedra ^(gl)
galleg : chaire ^(fr)
henc'hresianeg : καθέδρα ^(grc) (kathedra)
hensaozneg : setl ^(ang)

italianeg : cattedra ^(it)
katalaneg : càtedra ^(ca)
latin : cathedra ^(la)
okitaneg : cadièra ^(oc)

portugaleg : cátedra ^(pt)
roumaneg : catedră ^(ro)
rusianeg : престол ^(ru) (prestól), стол ^(ru) (stol)
spagnoleg : cátedra ^(es)

mekanikerezh

alamaneg : Lager ^(de)
belaruseg : падшыпнік ^(be)
esperanteg : lagro ^(eo)
galleg : palier ^(fr)

hungareg : csapágy ^(hu)
nederlandeg : lager ^(nl)
perseg : یاتاقان ^(fa)

rusianeg : подшипник ^(ru)
saozneg : bearing ^(en)
svedeg : lager ^(sv)

Daveoù

Roll an daveoù :

^[1] : Ar c'hCatholicon
^[2] : Geriadur Gregor Rostrenenn
^[3] : Lexique Étymologique des termes les plus usuels du Breton Moderne, p. 49.
^[4] : Ar Gonideg, Dictionnaire celto-breton ou breton-français, 1821, p. 63.