Пратуберанец

Пратубера́нцы (ад лац.: protubero — узнімаюся) — плазменныя ўтварэнні ў кароне Сонца; больш шчыльныя і халодныя за плазму кароны.

Узнікаюць у месцах павышанай актыўнасці Сонца і выцягнуты ўздоўж сілавых ліній^[ru] магнітнага поля. На краі Сонца назіраюцца ў выглядзе святлівых воблакаў, арак, струменяў, у праекцыі на сонечны дыск — у выглядзе цёмных валокнаў.

Паводле знешняга выгляду і характару рухаў адрозніваюць:

• спакойныя пратуберанцы (даўжыня каля 200 тыс. км, таўшчыня — 6 тыс. км, вышыня над паверхняй Сонца — 40 тыс. км, тэмпература ад 6 да 15 тыс. К, працягласць існавання ад адных-двух сутак да некалькіх месяцаў);
• пратуберанцы сонечных плям (назіраецца рух іх асобных частак, час жыцця ад некалькіх мінут да некалькіх гадзін);
• эруптыўныя пратуберанцы (узнікаюць са спакойных, больш яркія, узмацняюцца ўнутраныя рухі, тэмпература ад 15 да 25 тыс. К, час жыцця ад некалькіх мінут да паўгадзіны).

Колькасць пратуберанцаў на Сонцы і іх размеркаванне па шыротах адпавядаюць 11-гадоваму цыклу сонечнай актыўнасці.

Існуе цесная сувязь паміж пратуберанцамі і формай сонечнай кароны.

• Пратуберанцы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 25—26. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
• Протуберанцы / Лившиц М. А. // Физика космоса: Маленькая энциклопедия / Редкол.: Р. А. Сюняев (Гл. ред.) и др. — 2-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1986. — С. 519—521. — 783 с. — 70 000 экз.
• Протуберанцы — артыкул з Фізічнай энцыклапедыі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пратуберанец