Паўль Крутцэн
Паўль Джозеф Крутцэн | |
---|---|
нідэрл.: Paul Jozef Crutzen | |
Дата нараджэння | 3 снежня 1933[1][2][…] |
Месца нараджэння | Амстэрдам, Нідэрланды |
Дата смерці | 28 студзеня 2021[3] (87 гадоў) |
Месца смерці | |
Грамадзянства | |
Род дзейнасці | хімік, інжынер, выкладчык універсітэта, кліматолаг, academic administrator, метэаролаг, даследчык |
Навуковая сфера | хімія |
Месца працы | |
Альма-матар | Оксфардскі ўніверсітэт |
Навуковы кіраўнік | Bert Bolin[d] |
Вядомы як | даследчык азонавага пласта атмасферы |
Член у |
|
Узнагароды | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Паўль Джозеф Крутцэн (нідэрл.: Paul Jozef Crutzen; 3 снежня 1933, Амстэрдам, Нідэрланды — 28 студзеня 2021) — выбітны галандскі хімік, спецыяліст у хіміі атмасферы, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі (1995) за даследаванні азонавых дзірак у атмасферы. Асноўны напрамак яго даследаванняў — гэта хімія стратасферы і трапасферы і яе роля ў біягеахімічных цыклах і фарміраванні клімату. У цяперашні час працуе ў аддзеле хіміі атмасферы ў Інстытуце Макса Планка па хіміі (Майнц, Германія).
Крутцэн стаў адным з найбольш вядомых вучоных, якія вывучаюць глабальнае пацяпленне і прыцягнуў увагу да гэтай з’явы. Ён таксама з’яўляецца аўтарам тэорыі ядзернай зімы, верагоднага стану клімату Зямлі ў выпадку глабальнай ядзернай вайны. Крутцэн з’яўляецца актыўным прыхільнікам геаінжынерыі — канцэпцыі актыўнага ўмяшання ў прыроду з мэтай змены ўласцівасцей клімату, запавольваць або прадухіляць згубныя яго змены. У прыватнасці, падтрымлівае ідэю масіраванага выкіду розных аэразольных часціц (перш за ўсё двухвокісу серы) у зямную стратасферу для адлюстравання сонечнага выпраменьвання.
У 2000 годзе Крутцэн разам з Штормерам прапанавалі тэрмін «антрапацэн» для апісання сучаснай геалагічнай эпохі.
Зноскі
- ↑ Paul Crutzen // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Paul Crutzen // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ The Max Planck Institute for Chemistry mourns the loss of its former director and Nobel Laureate Paul J. Crutzen — Max Planck Institute for Chemistry, 2021. Праверана 28 студзеня 2021.
- ↑ https://nos.nl/artikel/2366382-nobelprijswinnaar-scheikunde-paul-crutzen-overleden.html
- ↑ Czech National Authority Database Праверана 12 лютага 2024.
- ↑ а б в Nobelprijswinnaar scheikunde Paul Crutzen overleden Праверана 3 лютага 2021.
- ↑ https://web.archive.org/web/20160305012502/https://www.ujf-grenoble.fr/universite/presentation/docteurs-honoris-causa/
- ↑ https://www.mpic.de/4677594/trauer-um-paul-crutzen Праверана 5 жніўня 2022.
- ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Crutzen_Paul
- ↑ https://www.lincei.it/it/content/crutzen-paul-josef
- ↑ NNDB — 2002.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Крутцэн Паўль // БЭ ў 18 тамах. Т.8, Мн., 1999, С.489
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Нарадзіліся 3 снежня
- Нарадзіліся ў 1933 годзе
- Асобы
- Нарадзіліся ў Амстэрдаме
- Памерлі 28 студзеня
- Памерлі ў 2021 годзе
- Памерлі ў Майнцы
- Выкладчыкі Утрэхцкага ўніверсітэта
- Выкладчыкі Стакгольмскага ўніверсітэта
- Члены Лонданскага каралеўскага таварыства
- Члены Леапальдзіны
- Члены Шведскай каралеўскай акадэміі навук
- Члены Папскай акадэміі навук
- Члены і члены-карэспандэнты Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
- Члены РАН
- Члены Еўрапейскай акадэміі
- Члены Нідэрландскай каралеўскай акадэміі навук
- Члены Акадэміі дэі Лінчэі
- Члены Шведскай каралеўскай акадэміі інжынерных навук
- Члены Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук
- Члены Амерыканскага філасофскага таварыства
- Камандоры ордэна Нідэрландскага льва
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі паводле алфавіта
- Вучоныя паводле алфавіта
- Вучоныя Нідэрландаў
- Лаўрэаты Нобелеўскай прэміі па хіміі
- Замежныя члены Лонданскага каралеўскага таварыства
- Замежныя члены РАН