Еўрапейская плошча (Кіеў)

Еўрапейская плошча
Європейська площа
Агульная інфармацыя
Краіна	Украіна
Населены пункт	Кіеў
Ранейшыя назвы	Конная плошча Тэатральная плошча Царская плошча Плошча III-га Інтэрнацыяналу[1] Плошча Адольфа Гітлера (праект) Плошча Сталіна Плошча Ленінскага Камсамола
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Еўрапейская плошча (укр.: Європейська площа)  — плошча ў Шаўчэнкаўскім раёне Кіева.

Мясцовасць, дзе размешчана плошча, у XVII стагоддзі называлася Еўсейкаўскай далінай.

З XIX стагоддзя гэта месца вядома пад назвай Конная плошча, паколькі тут ўладкоўваліся конныя кірмашы. Уласна плошча сфармавалася тут у пачатку XIX стагоддзя ў дарогі, якая злучала Падол і Пячэрск.

На месцы, дзе цяпер стаіць палац мастацтваў «Украінскі дом» у 1801-1803 гадах (па іншых дадзеных - 1806) быў пабудаваны будынак першага Гарадскога тэатра, пасля чаго плошчу сталі называць Тэатральнай. Прыкладна ў той жа час прылеглыя ўчасткі былі нарэзаныя пад прыватную забудову.

Архітэктарам Андрэем Меленскім было палепшаны транспартныя зносіны паміж асобнымі часткамі горада, у прыватнасці паміж яго эканамічным цэнтрам - Падолам і Пячэркай з яго крэпасцю і Кіева-Пячэрскай лаўрай. З гэтай мэтай праз верхнюю частку Хрэшчатыка (сучасную Еўрапейскую плошчу) была пракладзена шырокая траса ад Паштовай плошчы, якая адказвала кірунку цяперашніх Уладзімірскага спуску, вуліцы Міхаіла Грушэўскага. Іншая вуліца, Хрещатыцкая, вяла ў бок сёл у пойме ракі Лыбедь.

У сярэдзіне XIX стагоддзя плошча мела прывабны выгляд. У яе цэнтры ў 1840-х гадах быў збудаваны фантан, празваны ў народзе «Іванам» у гонар грамадзянскага губернатара Кіева Івана Фундуклея, які ініцыяваў яго пабудова. Над плошчай на пагорку з паўночнага боку ўжо ўзвышаўся Аляксандраўскі касцёл.

У 1851 годзе будынак тэатра разабралі праз аварыйны стан, а замест тэатра па праекце архітэктара Аляксандра Берэцці быў пабудаваны гатэль «Еўропа». З пабудовай гатэля плошча таксама змяніла назву на Еўрапейскую.

Але гэта напаўафіцыйныя імя праіснавала нядоўга: ў 1869 годзе плошча атрымала назву Царская (руск.: Царская [Царя освободителя]), у гонар расійскага імператара Аляксандра II. На плошчы планавалася пабудаваць капліцу ў памяць аб выратаванні імператара Аляксандра II, на якога 1866 было здзейснена няўдалы замах.

Да канца XIX стагоддзя на плошчы з'явілася два значныя будынка - купецкія сход (пабудавана 1882 па праекце архітэктара Уладзіміра Мікалаева, цяпер на месцы гэтага будынка Нацыянальная філармонія Украіны) і дом Славянскага. Дом Славянскага пабудаваны на рубяжы XIX-XX стагоддзяў. у модным тады псеўдарускім стылі. Яго будаўніцтва ініцыяваў спявак і хормайстар Д. А. Агренеў. Побач быў пабудаваны драўляны павільёнчыку, вакол якога распасціралася кольца трамвайнага маршруту. Еўрапейская плошча знакамітая таксама тым, што менавіта тут ў 1892 годзе ўпершыню ў Расійскай імперыі пачалося рэгулярны рух электрычнага трамвая. Гэтая гістарычная трамвайная лінія праіснавала тут 85 гадоў. У 1977 годзе яна была разабрана. 1910 каля Еўрапейскай плошчы, у пачатку вуліцы Міхаіла Грушэўскага пабудаваны новы будынак Гарадской бібліятэкі. У наступным годзе ў азнаменаванне 50-годдзя адмены прыгоннага права на Еўрапейскай плошчы, справа ад Купецкага сходу, усталяваны помнік імператару помнік Аляксандру II са скульптурнымі групамі па баках працы італьянскага дойліда Этторэ Ксіменэса, знесены бальшавікамі ўжо праз 8 гадоў, у 1919 годзе. Фантан «Іван» быў перанесены і заменена іншым, з кветнікам вакол яго. У першыя гады савецкай улады дом Купецкага сходу ператвораны ў «Пралетарскі дом мастацтваў».

У сакавіку 1919 года бальшавікі далі плошчы назву імя III Інтэрнацыянала, у гонар Камуністычнага Інтэрнацыяналу. Падчас выбухаў і пажару на Хрэшчатыку ў канцы верасня 1941 "Славянскі дом» знішчаны. На яго месцы ў 1960-х гадах пабудаваны гатэль «Дняпро».

Падчас акупацыі Кіева немцамі падчас другой сусветнай вайны ў 1941-1943 гадах плошча планавалася перайменаваць у гонар Адольфа Гітлера^[2].

Свой сучасны выгляд плошча набыла пасля вайны. У 1944 годзе яна атрымала назву плошчу Сталіна, у гонар Іосіфа Сталіна. Неўзабаве на месцы разбуранага помніка Аляксандру II быў збудаваны часовы помнік Сталіну, дэмантаваны ў канцы 1950-х гадоў, пасля XX з'езда КПСС.

У 1961 годзе атрымала назву перайменавана плошчу Ленінскага Камсамола, у гонар Камуністычнага саюза моладзі. Чарговыя змены плошчу зведала ў 1970-х гадах. Быў разбураны былы гатэля «Еўрапейскі» і пашкоджаны схіл Уладзімірскай горкі, каб на гэтым месцы пабудаваць памяшканне для музея У. І. Леніна. Цяпер у гэтым будынку месціцца палац мастацтваў «Украінскі дом».

З 1996 года плошча мае сучаснае назву ў гонар гатэля «Еўропа». Тут праходзілі палітычныя дэманстрацыі, пратэсты, мітынгі. Цяпер яна з'яўляецца адным з культурна-гістарычных цэнтраў горада. Тут размешчаны: Украінскі дом, дзе рэгулярна праходзяць розныя выставы, гасцініца «Днепр», Нацыянальная філармонія Украіны, дзіцячы лялечны тэатр, Нацыянальная парламенцкая бібліятэка Украіны, цэнтральны офіс УНІАН і інш.

Значэнне і непаўторнасць плошчы ва ўсе часы шмат у чым вызначалі жывапісныя паркі, размешчаныя на прылеглых схілах Дняпра. Першы з іх, памерам у 20 гектараў, быў закладзены ў 1741 годзе. Сем гадоў сышло на тое, каб у ім з'явіліся алеі і пешаходныя дарожкі. З часам, за кошт упарадкавання схілаў, парк разросся да 50 гектараў. У 30-х гадах XIX стагоддзя на пагорках паблізу плошчы закладзены парк.

Фантан «Іван» на плошчы (пачатак XX стагоддзя)	Від на Хрэшчатык з Еўрапейскай плошчы (пачатак XX стагоддзя)	Плошча ў 1905 году	Украінскі дом і Сабор Святога Аляксандра

1. ↑ http://www.mashke.org/kievtram/history/schemes/1936-routes/
2. ↑ Себта Т. Тапанімічныя перайменавання ў акупаваным Кіеве // Кіеў і кіяўляне. Матэрыялы штогадовай навукова-практычнай канферэнцыі (Музей гісторыі горада Кіева). — К.: Кый, 2010. — Вып. 10. — С. 195–213.