Мікалай Радзівіл (1470—1521)

Мікалай Радзівіл
лац. Mikałaj Radzivił
	Мікалай Радзівіл
	; Герб Трубы
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	1470[…]
Памёр	1521 або студзень 1522
Род	Радзівілы
Бацькі	Мікалай Радзівіл «Стары»; Соф’я з Манівідаў
Жонка	Альжбета з Саковічаў
Дзеці	Мікалай, Соф'я, Станіслаў, Ян, Алена, Альжбета
Дзейнасьць	афіцэр

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Мікалай Радзівіл.

Мікалай Радзівіл (мянушка «amor Poloniae»; каля 1470 — 1521) — дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Крайчы (1488—1493), падчашы (1493—1505) і маршалак вялікі літоўскі (1505), ваявода троцкі (1505—1510) і віленскі (з 1510), канцлер вялікі літоўскі (з 1510)^[6]. Заснавальнік гонядзка-мядзельскай лініі роду Радзівілаў.

Меў шматлікія маёнткі на тэрыторыі сучаснай Летувы (Шырвінты, Кейданы, Упнікі, Солы^[6] ды іншыя), на Падляшшы (Гонядзь, Райгорад, Кнышын), Хоўхлу і Хаценчыцы каля Маладэчна, трымаў Бабруйскую воласьць. Быў старостам бельскім. Князь Сьвятой Рымскай імпэрыі на Гонядзі і Мядзелі (1518).

Імя

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Миколай Миколаевич Радивилович (19 кастрычніка 1503 году)^[7].

Біяграфія


Мікалай III Радзівіл і яго жонка Альжбета з Саковічаў. Г. Ляйбовіч, 1758 г.

З шляхецкага роду Радзівілаў гербу Трубы, сын Мікалая «Старога», ваяводы віленскага і канцлера вялікага літоўскага, і Соф’і з Манівідаў. Меў братоў Яна, кашталяна троцкага, Войцеха, біскупа віленскага, Юрыя, гетмана вялікага літоўскага, і сястру Ганну, жонку Конрада III Рудога, апошнюю ўдзельную мазавецкую княгіню^[8].

Браў удзел у маскоўска-літоўскіх войнах 1500—1503, 1507—1508 і 1512—1522 гадоў, у бітве пры Ведрашы 1500 году, Клецкай бітве 1506 году з татарамі.

У 1488 годзе атрымаў урад крайчага, у 1493 годзе — падчашага, у 1505 годзе — маршалка вялікага літоўскага. Таго ж году стаў ваяводам троцкім, з 1510 году — ваяводам віленскім і адначасна канцлерам вялікім літоўскім. У 1515 годзе ўзначальваў пасольства Вялікага Княства Літоўскага на зьезьдзе Ягелонаў і Габсбургаў у Пожані (Браціславе) і Вене. Змагаўся за ўладу з Альбэртам Гаштольдам, быў адным з выдаўцоў першага Статуту Вялікага Княства Літоўскага (1529).

У 1518 годзе атрымаў ад імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі Максіміляна I тытул князя «на Гонядзі і Мядзелі».

Ажаніўся з Альжбетай, дачкой ваяводы троцкага Багдана Саковіча. У шлюбе нарадзіліся дзеці^[6]:

Ян (1492—1542), падчашы вялікі літоўскі і староста генэральны жамойцкі
Мікалай (каля 1492 — 1529/1530), біскуп жамойцкі
Станіслаў (пам. 1531)
Соф’я, жонка Яна Забярэзінскага, намесьніка гарадзенскага і ваўкавыскага
Алена, жонка князя Юрыя Алелькавіча
Альжбета, жонка князя Януша Гальшанскага-Дубровіцкага, ваяводы троцкага

Памёр у канцы кастрычніка або ў пачатку лістапада 1521 году. Спачыў у Віленскай катэдры^[9].

Галерэя

Іканаграфія Мікалая Радзівіла
Невядомы мастак, 1646—53 гг.
Зь Нясьвіскай партрэтнай галерэі, 1733—37 гг.
З фрэскі касьцёла Сьвятога Юрыя ў Вільні, XVIII ст.
М. Старкман, 1857 г.

У картцы да артыкула прыводзіцца партрэт XVII ст. пэндзля невядомага мастака, які цяпер захоўваецца ў Летувіскім мастацкім музэі.

Крыніцы

^ ^а ^б Pas L. v. Prince Mikalojus 'Amor Poloniae' Radvila // Genealogics (анг.) — 2003.
^ Nikolaus von Radziwill // CERL Thesaurus (анг.) — Consortium of European Research Libraries.
^ Nikolaus Fürst von Radziwill // Deutsche Biographie (ням.) — München BSB, Historische Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, 2001.
^ https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/mikolaj-radziwill-h-traby-kanclerz
^ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Kraków: 1885. — С. 73, 160.
^ ^а ^б ^в ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 493.
^ Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 152.
^ Рудзкі Э. Барбара Радзівілянка — другая жонка Жыгімонта Аўгуста / Пераклад з: Edward Rudzki. Polskie Krolowie. Zony Piastow i Jagiellonow. — W-wa, 1985 // «Спадчына» № 5, 1994. — Эл. рэсурс www.pawet.net Праверана 8 кастрычніка 2010 г.
^ Błaszczyk G. Radziwiłł Mikołaj h. Trąby (ok. 1470–1521) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. — Tom XXX/2, zeszyt 125. S. 319.

Літаратура

Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

[_f1b1d3d074b5e6f0-1] а ^б Pas L. v. Prince Mikalojus 'Amor Poloniae' Radvila // Genealogics (анг.) — 2003.

[_03c47af76b729b9c-2] Nikolaus von Radziwill // CERL Thesaurus (анг.) — Consortium of European Research Libraries.

[_798e3301d4bf8622-3] Nikolaus Fürst von Radziwill // Deutsche Biographie (ням.) — München BSB, Historische Kommission bei der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, 2001.

[_c67e44603faeb68f-4] ttps://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/mikolaj-radziwill-h-traby-kanclerz

[_8a99ac423dfe71ed-5] Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 (пол.) / пад рэд. J. Wolff — Kraków: 1885. — С. 73, 160.

[evkl-6] а ^б ^в ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 493.

[7] Archiwum książąt Lubartowiczów Sanguszków w Sławucie. T. 1, 1366—1506. — Lwów, 1887. S. 152.

[pawet-8] Рудзкі Э. Барбара Радзівілянка — другая жонка Жыгімонта Аўгуста / Пераклад з: Edward Rudzki. Polskie Krolowie. Zony Piastow i Jagiellonow. — W-wa, 1985 // «Спадчына» № 5, 1994. — Эл. рэсурс www.pawet.net Праверана 8 кастрычніка 2010 г.

[9] Błaszczyk G. Radziwiłł Mikołaj h. Trąby (ok. 1470–1521) // Polski Słownik Biograficzny. — Wrocław — Warszawa — Kraków — Gdańsk — Łódź : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. — Tom XXX/2, zeszyt 125. S. 319.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]