Ҡырын йөҙөүселәр

	Ҡырын йөҙөүселәр
	; Hyperia macrocephala
Фәнни классификация
Домен:	Эукариоттар
Батшалыҡ:	Хайуандар
Суб-батшалыҡ:	Эуметазойҙар
Тип/Бүлек:	Ике яҡлы - симметриялы
Ярым бүлек:	Беренсел ауыҙлылар
Рангаһыҙ:	Ҡау һалыусылар
Тип:	Быуынтыҡ аяҡлылар
Подтип:	Ҡыҫала һымаҡтар
Класс:	Юғары ҡыҫалалар
Суб-класс:	Eumalacostraca
Өҫкө отряд:	Peracarida
Отряд:	Ҡырын йөҙөүселәр
Халыҡ-ара фәнни исеме
	Amphipoda Latreille, 1817
ITIS	93294
NCBI	6821
EOL	1158

Ҡырын йөҙөүселәр (лат. Amphipoda, (рус. Бокоплавы, амфиподы, разноногие раки) — юғары ҡыҫалалар отрядында тигеҙ булмаған аяҡлы ҡыҫала һымаҡтар (Amphipoda), ҡыҫала һымаҡтар отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөштәрендә осрай торған ваҡ ҡыҫала һымаҡтар^[1].

Ҡылыҡһырлама

Кәүҙәһе 15—18 мм оҙонлоҡта, ян-яҡтан ҡыҫылған, дуға һымаҡ бөгөлгән: баштан, күкрәктән (6 йәки 7 сегмент) һәм ҡорһаҡтан (6 сегмент) тора. Күкрәк аяҡтары (уларҙың төбөндә өҫтәлмә айғолаҡ үҫентеләре бар) хәрәкәт итеү һәм тын алыу, ҡорһаҡтағы тәүге өс пар аяҡ — йөҙөү, ҡалған өс пары һикереү өсөн хеҙмәт итә. Енси диморфизм хас: ата заттар кәүҙәләренең ҙурыраҡ, мыйыҡтарының оҙонораҡ булыуы һәм күкрәк аяҡтарының тәүге ике парының формаһы менән айырыла.

Үрсеүе

Йомортҡалар инә ҡыҫалаларҙың күкрәк аяҡтары пластинкалары хасил иткән етлегеү камераларына һалына. Йомортҡаларҙан оло заттарҙан әлә ни айырылмаған йәш ҡыҫалалар сыға; күл ҡырын йөҙөүселәрe йылына 2 быуын бирә. Туҡланыуы Күпселеге бөтә нәмә менән дә туҡлана, йыртҡыстар бар.

Йәшәйеше

Dikerogammarus haemobaphes һәм Corophium curvispinum һыу ағымдарында, ҡырын йөҙөүсе бөрсә ш. уҡ мәмерйә һыуҙарында һәм инештәрендә тереклек итә, күл ҡырын йөҙөүсеһе Башҡортостандың Урал алды һәм Башҡортостандың Урал аръяғы һыу ятҡылыҡтарында осрай. Балыҡ, һыу ҡоштары өсөн аҙыҡ, өйрәк гельминтоздарын (полиморфоз, стрептокароз, тетрамероз) тыуҙырғыстарҙың аралыҡ хужаһы.