Jan-Mari Len

Jan-Mari Len
fr. Jean-Marie Lehn
Doğum tarixi	30 sentyabr 1939(1939-09-30)[1][2][…] (85 yaş)
Elm sahəsi	Supramolekulyar kataliz
İş yerləri	Harvard Universiteti, De Frans Kolleci[3], Strasburq Universiteti
Təhsili	Harvard Universiteti
Üzvlüyü	London Kral Cəmiyyəti, Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası, Fransa Elmlər Akademiyası, Dei Linçei Akademiyası, Papa Elmlər Akademiyası, ABŞ Milli Elmlər Akademiyası (1980–), Göttingen Elmlər Akademiyası[d], Polşa Elmlər Akademiyası[d][4], Macarıstan Elmlər Akademiyası, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası, Niderland Kral İncəsənət və Elmlər Akademiyası[d], Amerika Fəlsəfə Cəmiyyəti[d][5]
Mükafatları
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Jan-Mari Len (30 sentyabr 1939^[1][2][…]) — fransız fiziki, supramolekulyar kimyanın banisi, kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı.

Fransız kimyaçısı Len 1939-cu ilin sentyabrın 30-da Rosemdə anadan olmuşdur. 1960-cı ildə Strasburq Universitetini bitirmişdir. 1960-cı ildə Fransanın Milli elmi tədqiqatlar mərkəzində işləmişdir. 1963-1964-cü illərdə R.B. Vudvordun laboratoriyasında (Harvard Universitetində) təcrübə keçmişdir. 1963-1979-cu illərdə Strasburq Universitetində (1970-ci ildən professor), 1979-cu ildən Kollec de Fransda professor işləyir.

Əsas elmi tədqiqat istiqaməti üzvi sintez və kompleks birləşmələr kimyasıdır. 1962 1967-ci illərdə Ç.C. Pedersen tərəfindən başlamış tədqiqatları genişləndirmişdir.

1970-ci ildə NMR və pH-metriya üsulları ilə bisiklik amino-kraun efirlərini öyrənmiş, sübut etmişdir ki, onlar monosiklik kraun efirlərinə nəzərən iki tərtib daha çox kompleks əmələ gətirmək qabiliyyətinə malikdir. 1972-1978-ci illərlə supermolekul adlanan Kraun efirləri komplekslərinin təkcə kationlarla yox, həmçinin anionlarla və neytral molekullarla əmələ gəlməsində həndəsi və energetik komplementarlığının əhəmiyyətli qanunauyğunluq olduğunu müəyyən etmişdir. Kraun efirlərinin onlarla əlaqələnən substrata münasibətdə katalitik rolunu göstərmiş, onları fermentativ sistemlərə bənzətmişdir.

1980-ci ildə ilk dəfə olaraq polimakrotsiklik kraun-sistemlərin ümumi sintezi üsulunu işləyib hazırlamışdır. Bu üsul həm də metal üzvi xarakterli kraun-sistemlərin sintezinə də aiddir. Proto-ATFaza və protokinaz göstərən kraunsistemlər almışdır.

1987-ci ildə “Yüksək seçicilikli struktur-spesifik qarşılıqlı təsirli molekulların tədqiqi və istifadəsinə görə” Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.