Betlemi pilləkəni
| Betlemi pilləkəni | |
|---|---|
| gürc. ბეთლემის კიბე | |
 Tbilisi şəhərində Betlemi pilləkəninin yerləşdiyi küçənin görünüşü Ermakovun çəkdiyi foto, 1881-1916-cı illər | |
| Ölkə |
 Gürcüstan |
| Şəhər |
 Tbilisi |
| Yerləşir | Qədim Tbilisi |
| Tikilmə tarixi | XIX əsr |
| Vəziyyəti | əla |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Betlemi pilləkəni (gürc. ბეთლემის კიბე) — Gürcüstanın paytaxtı Tbilisinin tarixi mənzərəli yerlərindən biri.[1] Qədim Tbilisidə tövsiyə olunan turizm marşrutuna daxildir.[2] Pexainski və ya Vifliyem nərdivanları kimi də adları vardır.[3]
Adını Zemo Betlemi kilsəsi və Qızlar üçün monastırdan almışdır. Belə ki, Lado Asatiani küçəsindən (Beqlar Axospireli küçəsindən Qudiaşvili meydanına yolun davamı kimi) hər iki dini ibadətgaha yol gedir. Betlemi pilləkəninin 120 pilləsi vardır.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vilayət memarı T.Belyin layihəsinə görə 1850-ci ildə Tiflis Ticarət Cəmiyyəti hesabına inşa edilmişdir. Əvvəllər bu pilləkənin yerində kiçik çığır keçirdi. İlkin layihədə pilləkənlərin sütunun dayandığı damın bütün uzunluğu boyunca üst-üstə düşməsi planlaşdırılırdı, lakin sonradan bu layihə həyata keçirilmədi.[4] Həmçinin ilkin layihəyə görə, pilləkənlərin üzərinin dam ilə örtülməsi nəzərdə tutulurdu, lakin şəhər üçün bu pilləkəni pulsuz tikən Tiflis ustaları (sexlər, emalatxanalar) bu fikri qəbul etmədilər və onu lazımsız saydılar. Tiflis şəhər rəhbərliyi sonda Tiflis sənətkarlarının qərarı ilə razılaşmağa məcbur oldu.
Pilləkənin tikintisini yerli sənətkarlar həyata keçirmişdirlər. Onun tikintisində buna görə yerli daşdan istifadə olunmuşdur. Plləkənin nərdivanlarının sayı 120 ədəddir. Pilləkən özü hündürlüyün formasına uyğun olaraq, bir neçə yerdə döngəyə malikdir. Tikildiyi illərdən bu günümüzə qədər pilləkən bir neçə dəfə təmir olunmuşdur. Pilləkənin ətrafında müxtəlif tikililər, xüsusən yaşayəş evləri yerləşir. Hazırda pilləkən Tbilisi şəhər turist marşurutuna daxildir.
Plləkən tikildikdən sonra o pilləkənin sonunda olan Zemo Betlemi kilsəsinin şərəfinə Betlemi pilləkəni adını almışdır. Betlemi yəhudi dilində olduğundan, bəzən pilləkənə idiş dilində Vifliyem nərdivanlarıda deyilirdi. Lakin sonradan bir neçə dəfə onun adı dəyişmişdir. Gürcüstan SSR dövründə piləkənə müxtəlif adlar verilmişdir. 1923-cü ilə qədər, Petxainski yüksəlişi kimi şəhərin baş planında əksini tapmışdır. 1923–1940-cı illərdə Məşədi Əzizbəyovun şərəfinə Əzizbəyov küçəsinin adı ilə adlandırılmışdı.[4] Yalnız 1990-cı ildə pilləkənin əvvəlki adı özünə qaytarılmışdır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ "ТОП-23 достопримечательности Тбилиси за 1–2 дня". 2018-05-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-19.
- ↑ Сергей Анисимов Кавказский край. Путеводитель. ГИЗ: М-Л. 1927
- ↑ "Петхаинская лестница (Бетлемская улица-лестница)". 2021-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-19.
- ↑ 1 2 "Лестница Бетлеми (Петхаинский подъем)". 2018-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-19.
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Свириденко О. Н. Тбилиси за неделю. Путеводитель. — С. Петербург: Своё издательство, 2015. 174 с. ISBN 977-5-4386-0854-7
- Артём Синцов Грузия пешком. Самые интересные прогулки по Грузии. Москва: Издательство "Эксмо", 2018. 256 с. ISBN 978-5-04-090136-4