Arı qaş səhləbi
| Arı qaş səhləbi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Arı qaş səhləbi |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
Arı qaş səhləbi (lat. Ophrys apifera) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin ofris cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU D2. Azərbaycanın nadir, endemik növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çoxillik ot bitkisidir. Gövdəsi 20-30 sm hündürlükdədir. Soğanaqları şarvari və ya xırda ellipsvaridir. Yarpaqları iti, uzunsov, lansetvaridir. Çiçək yanlığı lansetvari, yumurtalıqdan uzundur. Çiçək yanlığının kənar yarpaqları uzunsov, küt, parlaq və ya açıq-çəhrayı rəngli, 5 damarlıdır. Daxili yarpaqları yaşılımtıl-çəhrayı çalarlı, məxmərvari tüklü 3 damarlıdır. Dodaqcıq enli, oval, məxmərvari 3 dilimlidir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Çiçəkləməsi aprel-may aylarına təsadüf edir. Aşağı dağ qurşağında meşə talalarında yayılmışdır.
Yayılması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Böyük Qafqazın qərbi (Şəki rayonu Kiş kəndi), Lənkəranın dağlıq hissəsi. BQ qərbi hissəsinin rayonlarında aşağı dağ qurşağında yayılmışdır. Meşə talalarında bitir. Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.
Sayı və tendensiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yeganə lokaliteti müşahidə olunur, azalma tendensiyası davam edir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
[redaktə | mənbəni redaktə et]Antropogen amillər (dekorativ əhəmiyyətinə görə əhali tərəfindən intensiv toplanılması, otarma və tapdalanma), xüsusi yaşayış mühitinə təkləbkar olması.
Mühafizə tədbirləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Yayıldığı ərazilərın nəzarətə götürulməsi və mütəmadi monitorinqlərin aparılması təklif olunur.
Sinonimləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Arachnites apiferus (Huds.) Hoffm.
- Ophrys albiflora Spruner ex Boiss.
- Ophrys apifera var. almaracensis Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano
- Ophrys apifera f. almaracensis (Pérez-Chisc., Durán Oliva & Gil Llano) P.Delforge
- Ophrys apifera var. aurita (Moggr.) Gremli
- Ophrys apifera f. aurita (Moggr.) Soó
- Ophrys apifera subsp. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) K.Richt.
- Ophrys apifera var. austriaca (Wiesb. ex Dichtl) Beck
- Ophrys apifera var. basiliensis S.Schwegler & Matthies
- Ophrys apifera f. basiliensis (S.Schwegler & Matthies) P.Delforge
- Ophrys apifera var. belgarum Turner Ettl.
- Ophrys apifera f. belgarum (Turner Ettl.) P.Delforge
- Ophrys apifera var. bicolor E.Nelson
- Ophrys apifera f. bicolor (E.Nelson) P.D.Sell
- Ophrys apifera subsp. botteronii (Chodat) Hegi
- Ophrys apifera var. botteronii (Chodat) Brand
- Ophrys apifera f. botteronii (Chodat) P.D.Sell
- Ophrys apifera var. brevilabellata Kreutz, R.Selig & Zelesny
- Ophrys apifera f. brevilabellata (Kreutz, R.Selig & Zelesny) P.Delforge
- Ophrys apifera var. chlorantha (Hegetschw.) Nyman
- Ophrys apifera subsp. chlorantha (Hegetschw.) Arcang.
- Ophrys apifera f. chodatii Wilczek
- Ophrys apifera var. cordatitepala Chodat
- Ophrys apifera var. curviflora A.Soulié
- Ophrys apifera f. curviflora (A.Soulié) P.Delforge
- Ophrys apifera var. filitepala Chodat
- Ophrys apifera var. flavescens Rosbach
- Ophrys apifera f. flavescens (Rosbach) P.D.Sell
- Ophrys apifera var. friburgensis Freyhold
- Ophrys apifera subsp. friburgensis (Freyhold) P.Fourn.
- Ophrys apifera f. friburgensis (Freyhold) P.Delforge
- Ophrys apifera var. fulvofusca M.P.Grasso & Scrugli
- Ophrys apifera f. fulvofusca (M.P.Grasso & Scrugli) P.Delforge
- Ophrys apifera var. immaculata Bréb.
- Ophrys apifera subsp. jurana Ruppert
- Ophrys apifera var. laetitiae Klaver
- Ophrys apifera var. muteliae Mutel
- Ophrys apifera subsp. muteliae (Mutel) K.Richt.
- Ophrys apifera var. olimpiadae Ugr. ex E.G.Camus
- Ophrys apifera var. patinata U.Grabner & Kreutz
- Ophrys apifera f. pauciflora A.Terracc.
- Ophrys apifera var. purpurea (Tausch) Nyman
- Ophrys apifera subsp. purpurea (Tausch) K.Richt.
- Ophrys apifera var. saraepontana (Ruppert) H.Baumgartner bis & Kreutz
- Ophrys apifera var. speciosa Nyman
- Ophrys apifera var. subterrostrunca Brot.
- Ophrys apifera var. tilaventina Nonis & Liverani [Invalid]
- Ophrys apifera var. trollii (Hegetschw.) Rchb.f.
- Ophrys apifera f. trollii (Hegetschw.) P.D.Sell
- Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) K.Richt.
- Ophrys apifera subsp. trollii (Hegetschw.) O. Bolòs
- Ophrys aquisgranensis Kaltenb.
- Ophrys arachnites Mill.
- Ophrys asilifera Vayr.
- Ophrys austriaca Wiesb. ex Dichtl
- Ophrys bicolor O.Nägeli [Illegitimate]
- Ophrys botteronii Chodat
- Ophrys chlorantha Hegetschw.
- Ophrys epeirophora Peter
- Ophrys friburgensis (Freyhold) O.Nägeli
- Ophrys holoserica (Burm.f.) Greuter
- Ophrys immaculata (Bréb.) O.Nägeli
- Ophrys integra Sacc.
- Ophrys jurana (Ruppert) Neuberger
- Ophrys mangini Tallon
- Ophrys oestrifera M.Bieb.
- Ophrys picta var. oestrifera (M.Bieb.) Bory & Chaub.
- Ophrys purpurea Tausch
- Ophrys ripaensis Porta
- Ophrys rostrata Ten.
- Ophrys saraepontana Ruppert
- Ophrys scolopax subsp. oestrifera (M.Bieb.) Soó
- Ophrys scolopax var. oestrifera (M.Bieb.) Rchb.f.
- Ophrys trollii Hegetschw.
- Orchis apifera (Huds.) Salisb.
- Orchis holoserica Burm.f.
- Orchis oestrifera (M.Bieb.) M.Bieb.