Ankara
 | Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
| Paytaxt | |
| Ankara | |
|---|---|
| Ankara | |
 | |
| 39°56′09″ şm. e. 32°50′19″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Başçı | Mansur Yavaş[1] |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 938 ± 1 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəsmi dili | |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +90 312 |
| Poçt indeksi | 06000–06999 |
| Nəqliyyat kodu | 06 |
| Digər | |
| ankara.bel.tr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ankara (türk. Ankara) — Türkiyə Respublikasının paytaxtı. İstanbuldan sonra ölkənin ən böyük ikinci şəhəridir.
Etimologiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ankara şəhərinin adı tarix boyu dəyişmişdir. Şəhər, frigiyalılar, qalatiyalılar və qədim romalılar (Antik, Helenistik ve Bizans dövrlərində) tərəfindən mənası gəmi lövbəri olan Ἄγκυρα [Anqira] olaraq adlandırıldı; bu ad latın əlifbası ilə qərb mənbələrində Ankyra və Ancyra olaraq yazılmışdır. Ankara şəhəri, ərəb mənbələrində "Bəldəyi-əl Səlasil", "Məmuriyə" və "Mə'muriyə-i Səlasə" olaraq yazılmışdır. Qədim yunan dilində "Anküra" olaraq tələffüz edilən şəhər adı ərəblər tərəfindən qorunub saxlanılmışdı. Böyük Səlcuq İmperiyasının Anadoluya gəlməsindən sonra bu ad "Anqara" və "Əngürü", qərb dillərində isə "Anqora" (Angora) olaraq dəyişmişdir. "Əngürü" (Engürü) adı, ərəb şəkilçisiylə "Əngüriyyə" olmuşdur. Ankaranı suverenliyi altında saxlayan dövlətlər tərəfindən zərb edilən sikkələrdə istifadə olunan rəsmi ad, Böyük Səlcuq İmperiyasında "Ankara", Elxanilər Dövlətində "Əngürü" və "Əngüriyyə", Osmanlı İmperiyasında isə "Əngürü" və "Anqara" olmuşdur. Şəhərin adı Osmanlı İmperiyası dövründə, XVI əsrdən etibarən rəsmi olaraq Anqara (آنقره) olmasına baxmayaraq, xalq arasında "Əngürü", qərb ölkələrində isə "Anqora" adlarından istifadə edilirdi. Türkiyə Respublikasının öz müstəqilliyini əldə etməsindən sonra digər adların istifadəsi sona çatmış, Ankara adı isə universallaşdırmışdır.
Digər etimologiyaya görə isə Ankara sözü iki sözün birləşməsindən An Kara əmələ gəlir. Bunun mənası isə Türk dilində Ən qara deməkdir.
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ankarada aşkar edilmiş ən qədim tarixi əsərlər qədim daş dövrünə aiddir. Bu dövrə aid müxtəlif əsərlərə Qavurkale, Ergazi, Lodumlu ve Maltəpədə rast gəlmək olar. Bunlardan başqa, Ankaranın Polatlı rayonunda e.ə aid olan 3000-ə qədər olan yaşayış yerləri tapılmışdır.
Muzeylər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
İdman
[redaktə | mənbəni redaktə et]Futbol
[redaktə | mənbəni redaktə et]İlin Super Liqasında iki komandası var: "Gənclərbirliyi" və "Osmanlıspor".[4] İlin komandalarından "Ankaragücü MKE" və "Gənclərbirliyi" 19.209 nəfərlik Ankara 19 may stadionunu[5], "Osmanlıspor" isə 20 min nəfərlik Osmanlı stadionunu istifadə edir.[6] "Ankaragücü MKE", "Hacəttəpəspor", "Keçirörengücü", "Buqsaşspor" II liqada yer alır.
Basketbol
[redaktə | mənbəni redaktə et]
İl mərkəzi İstanbulda təşkil edilən 1959 Avropa Basketbol Çempionatından sonra 2001-ci ildə Türkiyədə təşkil edilən ikinci Avropa Basketbol Çempionatına ev sahibliyi etmişdir.[7] Bu çempionatda Türkiyə milli basketbol komandası Yuqoslaviyadan sonra ikinci yerdə olmuşdur.[8] İldə olan basketbol komandaları Türkiyə Basketbol Liqasında "TED Ankara kollecləri" və "Türk Telekom", Türkiyə Qadınlar Basketbol Liqasında "Çankaya Universiteti İdman Kulubu"-dur. Bu komandalardan biri olan "Türk Telekom", üç dəfə Prezident kubokunu, iki dəfə Türkiyə kubokunu qazanmışdır.[9] 2010-cu ildə tikilən Ankara Arena Çoxməqsədli Basketbol Kompleksi 2010 Dünya Basketbol Çempionatına ev sahibliyi etmişdir.
Voleybol
[redaktə | mənbəni redaktə et]2017-ci ildə keçirilən Çempionlar kubokunda kişilərdən ikinci yeri "Xalqbank" tutmuşdur. 2016–2017 mövsümündə kişilər arasında keçirilən Voley kubokunda "Xalqbank" ikinci yeri tutmuşdur. 2017–2018 mövsümündə Voley kubokunda kişilərdən çempion "Xalqbank", ikincisi isə "Maliyyə lotereyası" olmuşdur.
Digər idmanlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ankara Gənclər və İdman Nazirliyi hər il müxtəlif idman fəaliyyətləri təşkil edir. Yüngül və ağır atletika, gimnastika, velosiped, buz, qılıncoynatma, cüdo, taekvondo, karate, həndbol, at sürmə, güləş, üzgüçülük üçün şəhər mərkəzində müxtəlif imkanlar mövcuddur.[10] Almadağda xizək, digər məhəllələrdə də idman zalları var.[11] Beynəlxalq "Yaşar Doğu Güləş Çempionatı" hər il Ankarada təşkil edilir.
Qardaş şəhərləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ankaranın 40 ədəd qardaş şəhəri var.[12] 2003-cü ildən İzmir prospektində Ankanın qardaş şəhərləri üçün abidə var.[13][14][15]
- Əddis-Əbəbə,
Efiopiya (2004-cü ildən)[12][16]
- Qahirə,
Misir (2006-cı ildən)
- Xortum,
Sudan (1992-ci ildən)[12]
- Kinşasa,
Konqo Demokratik Respublikası (2005-ci ildən)[12]
- Moqadişo,
Somali (2000-ci ildən)[12]
- Havana,
Kuba (1993-cü ildən)[12]
- Santyaqo,
Çili (2000-ci ildən)[12]
- Vaşinqton,
ABŞ (2011-ci ildən)[12][17]
- Bakı,
Azərbaycan (2011-ci ildən)[12]
- Aşqabad,
Türkmənistan (1994-cü ildən)[12]
- Astana,
Qazaxıstan (2001-ci ildən)[12]
- Pekin,
ÇXR (1990-cı ildən)[12][18]
- Bişkek,
Qırğızıstan (1992-ci ildən)[12]
- Düşənbə,
Tacikistan (2002-ci ildən)[12]
- Hanoy,
Vyetnam (1998-ci ildən)[12]
- İslamabad,
Pakistan (1982-ci ildən)[12]
- Kabil,
Əfqanıstan (2003-cü ildən)[12]
- Kuala-Lumpur,
Malayziya (1984-cü ildən)[12]
- Küveyt,
Küveyt (1994-cü ildən)[12]
- Manama,
Bəhreyn (2000-ci ildən)[12]
- Sana,
Yəmən (2006-cı ildən)[12]
- Seul,
Cənubi Koreya (1971-ci ildən)[12][19]
- Daşkənd,
Özbəkistan (2004-cü ildən)[12]
- Ulan-Bator,
Monqolustan (2003-cü ildən)[12]
- Şam,
Suriya (2004-cü ildən)[12]
- Buxarest,
Rumıniya (1998-ci ildən)[12]
- Budapeşt,
Macarıstan (2015-ci ildən)[12]
- Kişinyov,
Moldova (2001-ci ildən)[12]
- Dipkarpaz,
Şimali Kipr Türk Respublikası (1986-cı ildən)[12]
- Nikosiya,
- Kazan,
Rusiya (2005-ci ildən)[12]
- Kiyev,
Ukrayna (1993-cü ildən)[12]
- Minsk,
Belarusiya (2007-ci ildən)[12][20]
- Moskva,
- Priştina,
Kosovo (2005-ci ildən)[12]
- Sarayevo,
Bosniya və Herseqovina (1994-cü ildən)[12]
- Skopye,
Şimali Makedoniya (1995-ci ildən)[12]
- Sofiya,
Boliviya (1992-ci ildən)[12]
- Tiflis,
Gürcüstan (1996-cı ildən)[12]
- Tirana,
Albaniya (1995-ci ildən)[12]
- Ufa,
- Zaqreb,
Xorvatiya (2008-ci ildən)[12][21]
Ədəbiyyat
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Küçük Asya'nın Bin Yüzü (Türkçe). Ankara: Dost Yayınları. ISBN 975-298-173-9.
- Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi, Mimarisi (Türkçe). Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları. ISBN 975-95848-3-2.
- Sargın, Haluk. Antik Ankara (Türkçe). ISBN 975-288-886-0.
- Hengirmen, Mehmet. Turistik Ankara (Türkçe). ISBN 975-320-123-0.
- Erdoğan, Abdülkerim. Tarih İçinde Ankara (Türkçe). Ankara: SFN. 2007. ISBN 9944-473-07-3. (#redundant_parameters)
- "Ankara." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ https://www.ankara.bel.tr/baskan?web=1.
- ↑ https://www.harita.gov.tr/images/urun/il_ilce_alanlari.pdf.
- ↑ https://www.nufusu.com/il/ankara-nufusu.
- ↑ "Türkiye Futbol Federasyonu resmî sitesi". 2 June 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Türkiye Futbol Federasyonu resmî sitesi, Ankara 19 Mayıs sayfası". 4 December 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Türkiye Futbol Federasyonu resmî sitesi, Yenikent ASAŞ sayfası". 5 December 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası resmî sitesi, Tarihçe sayfası". 28 August 2004 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "2001 Avrupa Basketbol Şampiyonası resmî sitesi, Tüm Maçlar sayfası (ing.)". 24 September 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Türk Telekom Basketbol Takımı resmî sitesi, Tarihçe sayfası". 21 September 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Ankara Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Merkez Tesislerimiz". 7 November 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Ankara Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü - İlçe Tesislerimiz". 7 November 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 "Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması" (Türkçe). Ankara Büyükşehir Belediyesi. 23 September 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Ankara'nın Kardeş Kentleri Zirvesi 13-16 Haziran 2003 sayfası". 29 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Güncelyorum.com, Ankara Kardeş Şehirleri sayfası". 1 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Ankara Büyükşehir Belediyesi resmi sitesi, Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması sayfası". 29 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Etiyopya'nın başkenti Ankara'nın kardeşi oldu" (Türkçe). Zaman Gazetesi. 21 August 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Ankara-Washington Kardeş Şehir Oldu…" (Türkçe). Ankara Büyükşehir Belediyesi. 8 October 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Sister Cities". Beijing Municipal Government. 7 May 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ Ankara Büyükşehir Belediyesi. "Kardeş Kentleri Listesi". 1 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Twin towns of Minsk". The department of protocol and international relations of Minsk City Executive Committee. 8 dekabr 2008. 30 August 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
- ↑ "Zagreb İle Ankara Arasında Kardeş Şehir Protokolü İmzalanması". Ankara Büyükşehir Belediyesi. 27. 29 October 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 may 2018.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ankara.gov.tr — Ankara qubernatorunun rəsmi saytı
- ankara.bel.tr — Ankara Böyükşəhər Bələdiyyəsinin rəsmi saytı
- ankaraturizm.gov.tr — Ankara Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin rəsmi saytı
- ankaraka.org.tr — Ankara İnkişaf Agentliyinin rəsmi saytı
 | ||
|---|---|---|
| Türkiyə regionları |  | |
| Türkiyə illəri | Adana • Adıyaman • Afyonkarahisar • Ağrı • Aksaray • Amasya • Ankara • Antalya • Ərdəhan • Artvin • Aydın • Balıkesir • Bartın • Batman • Bayburt • Bilecik • Bingöl • Bitlis • Bolu • Burdur • Bursa • Çanaqqala • Çanqırı • Çorum • Dənizli • Diyarbakır • Düzcə • Elazığ • Ərzincan • Əskişəhər • Ədirnə • Ərzurum • Girəsun • Gümüşxanə • Hakkari • Hatay • İğdır • İsparta • İstanbul • İzmir • Qəhrəmanmərəş • Karabük • Karaman • Kastamonu • Kayseri • Kırıkkale • Kırklareli • Kırşehir • Kilis • Kocaeli • Konya • Kütahya • Malatya • Manisa • Mardin • Mersin • Muğla • Muş • Nevşəhər • Niğde • Ordu • Osmaniyə • Qars • Qaziantep • Rizə • Sakarya • Samsun • Siirt • Sinop • Sivas • Şırnak • Təkirdağ • Tokat • Trabzon • Tuncəli • Şanlıurfa • Uşak • Van • Yalova • Yozğad • Zonquldak | |
 Türkiyə mövzularda | ||
|---|---|---|
Gerb • Bayraq • Himn • Dövlət quruluşu • Konstitusiya • Parlament • İnzibati bölgü • Coğrafiya • Şəhərlər • Paytaxt • Əhali • Dillər • Tarix • İqtisadiyyat • Kənd təsərrüfatı • Energetika • Valyuta • Mədəniyyət • Din • Kinematoqrafiya • Ədəbiyyat • Musiqi • Bayramlar • Türkiyədə idman • Təhsil • Elm • Nəqliyyat • Memarlıq • Turizm • Poçt (tarixi və markaları) • İnternet • Silahlı Qüvvələr • Xarici siyasət "Türkiyə" portalı | | |