Partíu Socialista Italianu

Partíu Socialista Italianu
Acrónimu	PSI
Presidente	Filippo Turati
Fundación	14 d'agostu de 1892
Disolución	12 de payares de 1994
Precedíu por	Partido Obrero Italiano (es) y Partido Socialista Revolucionario Italiano (es)
Asocedíu por	Socialistas Italianos (es) , Partido Socialista Democrático Italiano (es) y Socialistas Demócratas Italianos (es)
Sede	Roma
Estáu	Italia
Afiliaos	674 057 (1991)
Ideoloxía política	socialismu, socialdemocracia y Socialismo liberal (es)
Afiliación europea	Partíu de los Socialistes Europeos y Internacional Obrera y Socialista

El Partíu Socialista Italianu (n'italianu:Partito Socialista Italianu, PSI) foi un partíu políticu italianu fundáu en 1892. Mientres años foi'l principal partíu italianu d'izquierdes pero dempués de la Segunda Guerra Mundial foi sustituyíu en gran parte pol Partíu Comunista Italianu. La PSI viose envolubráu nel escándalu de Tangentopoli qu'afectó fuertemente a Bettino Craxi, secretariu xeneral de la PSI, y que traxo de resultes la disolución del partíu en 1994.

La PSI sufrió munches dixebres a lo llargo de la so historia. La más importante foi la del Partíu Comunista Italianu. Les demás dixebres llevaron a la creación de dellos partíos socialistes que tomaben polo xeneral los mesmos nomes qu'anteriores dixebres o antigües denominaciones del propiu PSI. Como por casu el Partíu Socialista Unitariu (creáu por dixebres en 1921, 1949 y 1969).

Tres la disolución de la PSI, dellos partíos han herederado l'heriedu socialista, pero los principales son Socialistes Italianos (Socialisti Italiani) y Federación Llaborista (Federazione Laburista). Esti postreru participaría na creación de Demócrates d'Izquierda que ye'l mayor partíu del centru izquierda italianu.

N'Italia'l movimientu obreru entamárase nun gran númberu d'asociaciones cooperatives y lligues bien influyíes pol anarquismu y el sindicalismu y nun se formara un partíu socialista unificáu hasta 1892 promovíu por Filippo Turati, Claudio Treves y Leonida Bissolati. Esi añu naz en Xénova'l Partíu de los Trabayadores Italianos (n'italianu “Partito dei Lavoratori Italiani”). En 1893 el partíu toma la denominación de Partíu Socialista Italianu.

Los conflictos ente reformistes, como Bissolati y Turati, y maximalistas, como Arturo Labriola, influyíu pol anarcosindicalismo causaron constantes crisis nos primeros años del partíu. Los reformistes llograron la mayoría nos congresos de 1900 y 1902, pero perder nel de 1904. Con ocasión de l'anexón de Libia por Italia la PSI enfrentar a una crisis fonda de la cual salieron vencedores los maximalistas contrarios a l'anexón, agora dirixíos por Benito Mussolini y los reformistes fueron espulsaos en 1912, formando'l Partíu Socialista Reformista Italianu.

Otra crisis azotó al partíu con ocasión de la Primer Guerra Mundial, col enfrentamientu ente socialchovinistas ya internacionalistes, que se saldó cola espulsión en 1914 de Benito Mussolini, que contrariamente a les sos antigües posiciones agora yera un fervorosu defensor de la guerra. va atopase un puntu de mediación na fórmula: “nin xuntase, nin sabotear” de Costantino Lazzari.

En 1921 producióse la dixebra del Partíu Comunista y en 1922 el sector reformista de Turati formó'l Partíu Socialista Unitariu.

A partir del 1925 los diversos partíos socialistes son obligaos a la clandestinidá o al exiliu, sobremanera tres la muerte de Giacomo Matteotti.

Tres un llargu paréntesis causáu pola dictadura de Mussolini, la PSI renaz. El 22 d'agostu de 1943 naz el Partíu Socialista Italianu d'Unidá Proletaria (PSIUP) que reagrupa a una gran parte de la izquierda antifascista. Pietro Nenni ye escoyíu secretariu y participa nel tripartitu (PCI-PSIUP-DC) del Comité de Lliberación Nacional. Nesti primer periodu democráticu, el partíu socialista ta bien amestáu al Partíu Comunista.

El 10 de xunu de 1947, el PSIUP recupera la denominación de Partíu Socialista Italianu (PSI). El partíu sufre una dixebra socialdemócrata que remata cola creación del Partíu Socialista de los Trabayadores Italianos (Partito Socialista dei Lavoratori Italiani, PSLI). Al empar la PSI va alloñándose de los comunistes yá definitivamente amestaos al estalinismu soviéticu. Sicasí decide realizar un frente común xunto al PCI, el Frente Democráticu Popular, pa les eleiciones d'abril de 1948. Esta posición fai-yos perder al añu siguiente a parte de l'ala derecha del partíu. Los ex socialistes van xunir n'avientu de 1949 a una parte de los socialdemócrates salíos del PSLI dando vida a un nuevu partíu que va tener el nome de Partíu Socialista Unitariu.

En mayu de 1951 el PSLI y el PSU fundar nel Partíu Socialista – Seición Italiana de la Internacional Socialista (PS-SIIS), qu'en xineru de 1952 va dar llugar al Partíu Socialista Democráticu Italianu (PSDI).

El congresu de Venecia del 1957 significó un viraje importante nes rellaciones de la PSI col restu de partíos. Los socialistes empiecen a ver con bonos güeyos una alianza colos moderaos de Democracia Cristiana. Asina, refuérzase'l nexu socialismo-democracia, dexando de llau a los comunistes. Nel 1963 la PSI sufre nuevamente una dixebra. Esta vegada ye la corriente d'esquierda del partíu dar vida al Partíu Socialista Italianu d'Unidá Proletaria (PSIUP).

El 30 d'ochobre de 1966 la PSI y el PSDI se reunifican na PSI-PSDI Unificaos. Dos años dempués retorna la denominación de Partíu Socialista Italianu (PSI).

Pero la unidá dura pocu y dempués d'una dixebra de los componentes socialdemócrates, en xunetu de 1969 naz un nuevu Partíu Socialista Unitariu qu'en febreru de 1971 retorna al nome de Partíu Socialista Democráticu Italianu (PSDI).

Tres esta última dixebra, la PSI, dirixíu por Francesco de Martino, realiza un viraje escontra la izquierda que se concreta en 1976. Esi añu la PSI retira'l sofitu a los gobiernos de la Democracia Cristiana. Sicasí, la PSI retíra-y la enfotu a De Martino y escueye al nuevu Bettino Craxi como secretariu nacional del partíu mientres el dirixente sicilianu Salvatore Lauricella ye nomáu primer vicesecretariu y dempués presidente del clavel coloráu” nuevu símbolu adoptáu pol partíu.

Nel 1980 inaugúrase'l Pentapartito italianu constituyíu pol PSI xunto a DC, PSDI, Partíu Lliberal Italianu y el Partíu Republicanu Italianu Hasta 1983, Craxi va liderar al Pentapartito siendo primer ministru. Dempués, hasta 1988, el primer ministru va venir de la Democracia Cristiana. Nel 1985 la PSI remueve'l focete y el martiellu del so propiu símbolu pa remarcar la so intención de construyir una izquierda alternativa, dirixida pol PSI y non pol PCI.

L'electoráu premia solo parcialmente al nuevu PSI: el porcentaxe de votu salta del 9% llográu nel 1979 al 14% nel 1987, pero aun así los socialistes queden lloñe del PCI, que llogra'l 26% de los votos. Cola cayida'l muriu de Berlín asocedida nel 1989, y la consiguiente crisis del Partíu Comunista, Craxi inaugura la idea de la Unidá Socialista”. Les primeres resultancies eleutorales paecen alentadores, porque nes eleiciones rexonales del 1990, la PSI consigue un 18% como media nacional.

Nel partíu españa la crisis en 1992, de siguío del escándalu de Tangentopoli, sobrolleváu pol maxistráu de Manes Llimpies, Antonio Di Pietro, qu'introduz en crisis a los principales partíos de la política Italiana.

Nes eleiciones d'abril de 1992, la PSI consigue'l 13’5% de los votos (pierde un 1´1% al respective de les eleiciones precedentes) faciéndose con 92 diputaos y 49 senadores. El socialista Giuliano Amato apuerta a primer ministru magar la crisis, pero'l so gobiernu va durar menos d'un añu, por causa de les crítiques al financiamientu públicu de los partíos.

A partir de mayu de 1992, tómense midíes llegales contra munchos parllamentarios, ente ellos dalgunos socialistes pola corrupción nel financiamientu de los partíos.

Craxi dimite de secretariu de la PSI en febreru del 1993, acusáu de corrupción. La direición del partíu pasa a Giorgio Benvenuto, pero apenes 100 díes dempués asocéde-y Ottaviano Del Turcu.

Pa intentar salvar el partíu, Del Turcu promete que nenguna candidatura socialista va tener a cualquier acusáu de corrupción. Pero esti xestu nun produz resultancies: nes eleiciones polítiques del 1994 consigue 800.000 votos (un 2´5%). Consigue 14 diputaos contra los 92 electos en 1992.

Nes eleiciones europees de 1994 consigue'l 1’8% de los votos siguiendo d'esta forma'l descensu en porcentaxe de votos.

Valdo Spini, nomáu coordinador del partíu en xunu de 1994 en sustitución de Ottavino del Turcu ye'l postreru secretariu de la PSI.

Cutíu por una campaña mediática agresiva, el PSI eslleir el 13 de payares de 1994.

a partir de 1943

• Pietro Nenni (agostu de 1943)
• Sandro Pertini (abril de 1945)
• Ivan Matteo Lombardu (abril de 1946)
• Lelio Basso (xineru de 1947)
• Alberto Jacometti (xunu de 1948)
• Pietro Nenni (mayu de 1949)
• Francesco De Martino (payares de 1963)
• Francesco De Martino y Mario Tanassi, co-secretariu (ochobre de 1966)
• Mauro Ferri (ochobre de 1968)
• Francesco De Martino (xunetu de 1969)
• Giacomo Mancini (abril de 1970)
• Francesco De Martino (payares de 1972)
• Bettino Craxi (xunetu de 1976)
• Giorgio Benvenuto (febreru de 1993)
• Ottaviano Del Turcu (mayu de 1993 - payares de 1994)
• Valdo Spini (xunu de 1994)