Lliturxa

Denomínase lliturxa a la reglamentación que guía la manera de celebrar los cultos nuna relixón o en dalguna otra institución o organización similar,^[1] esto ye, al conxuntu d'actos que formen parte del so cultu público y oficial. En particular, alude al conxuntu d'actos rituales de la misa católica.

Práuticamente toa sociedá practica rituales, esto ye, series de ritos, con connotaciones de tipu relixosu o ceremonial nes bodes, nos entierrus y en munchos otros momentos importantes de la vida individual o coleutiva, y suel reglamentarse, anque en distinta midida, la manera en que se debe efectuar el cultu nos llugares públicos, especialmente nos templos.^{[ensin referencies]}

Na Ilesia católica, por casu, les ceremonies llitúrxiques recoyer nos llibros llitúrxicos.

El términu lliturxa provién del llatín liturgīa (liturguía), que de la mesma provién del griegu λειτουργία (leitourguía), col significáu xeneral de «serviciu públicu», y lliteral de «obra del pueblu». Inclúi de la mesma los términos λάος (laos), pueblu, y έργον (érgon), trabayu, obra. Nel mundu helénicu, esti términu nun tenía les connotaciones relixoses actuales, sinón que faía referencia a les obres que dalgún ciudadanu llevaba a cabu en favor del pueblu o a les funciones militar y políticu, etcétera. A la exención d'eses funciones llamábase-y αλειτουργεσία (aleitourguesía).

Nel Nuevu Testamentu, escritu nel dialeutu griegu llamáu κοινέ (koiné), esta pallabra utilizar con cuatro significaos fundamentales:

• obra civil (7 vegaes): curiar a los probes, coleutes y otres actividaes;
• cultu del templu (5 vegaes): con un sentíu ritual, similar al cultu del templu de Xerusalén;
• exerciciu públicu de la relixón (1 vegada): por casu, la predicación que se faía nes sinagogues o nes places;
• cultu espiritual comuñal (2 vegaes): por casu, l'asamblea llitúrxica que s'axunta pa celebrar la fe en comunidá.

Yá como relixón dexada nel Imperiu Romanu, el cristianismu desenvolvió cultos derivaos del sacerdociu de Xesús; unu d'ellos y el principal yera la Eucaristía. Cola pallabra λειτουργία (leitourguía), los primeros cristianos referíense non al sacrificiu de los xudíos nel templu, sinón al únicu sacrificiu de Xesucristu. L'usu d'esta pallabra foi relativamente estrañu, por cuenta de la posibilidá de tracamundiu col cultu xudíu. Sicasí, volvióse común dende'l sieglu IV en tol oriente griegu, ente que n'Occidente, onde se desconocía esti términu, pa referise a los actos culturales utilizábense pallabres llatines tales como officium, munus, sacrum ritum, ministerium, etcétera. Toes estes espresiones, anque buscaben evitar l'equívocu, nun tomaben en cuenta'l calter públicu y la participación comuñal que sí s'indica cola pallabra λειτουργία (leitourguía).^{[ensin referencies]}

Colos distintos cismes relixosos, estableciéronse formes distintes de lliturxa, caúna de les cuales inclúi distintos ritos.^{[ensin referencies]}

• advientu
• catecismu
• cuaresma
• eucaristía
• lliturxa católica
• lliturxa masónica
• lliturxa ortodoxa
• Navidá
• Pascua
• sacramentu
• Tiempu Ordinariu
• tradición apostólica

• Ratzinger, Joseph, L'espíritu de la lliturxa. Una introducción. Madrid, 2005, Ediciones Cristiandad. ISBN 978-84-7057-438-2
• McNamara, Edward, Xesucristu vivu y presente na lliturxa. Roma, APRA, 2004.
• Romanu Guardini (2006). L'espíritu de la lliturxa. Centre de Pastoral Llitúrxica. ISBN 9788474675962.
• Romanu Guardini (2001). El talante simbólico de la lliturxa. Centre de Pastoral Llitúrxica. ISBN 9788474677058..

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Lliturxa.
• Lliturxa Archiváu 2021-09-25 en Wayback Machine
• Guía temática sobre la lliturxa de la Universidá de Navarra