Cydonia oblonga

Cydonia oblonga marmellal
Clasificación científica
Superreinu:	Eukaryota
Reinu:	Plantae
Subreinu:	Tracheobionta
División:	Magnoliophyta
Clas:	Magnoliopsida
Subclas:	Rosidae
Orde:	Rosales
Familia:	Rosaceae
Subfamilia:	Amygdaloideae[1]
Tribu:	Maleae
Subtribu:	Malinae
Xéneru:	Cydonia
Especie:	Cydonia oblonga Miller
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
[editar datos en Wikidata]

La marmellal^[2] o marmiellu (Cydonia oblonga) ye un xéneru de plantes perteneciente a la familia de les Rosácees. Trátase d'un xéneru monotípicu, que la so única especie ye Cydonia oblonga.

Ye un árbol de tamañu pequeñu a medianu, orixinariu de la rexón d'El Cáucasu, nel suroeste templáu d'Asia (Irán, Turquía). Ye un árbol frutal emparentáu col pumar y el peral. El so frutu, llamáu coles mesmes marmiellu, ye de color mariellu-doráu brillosu cuando ta maduru, periforme, de 7 a 12 cm de llargu y de 6 a 9 cm d'anchu; el so magaya ye dura y bien arumosa. Los frutos inmaduros son verdes, con una trupa pilosidá de color gris claro, que va perdiendo enantes de maurecer. Les sos fueyes tán dispuestes de forma alterna; son simples, de 6 a 11 cm de llargu, con una superficie densamente poblada de finos pelos blancos. Les flores, que surden na primavera dempués de les fueyes, son blanques o roses, con cinco pétalos.

El frutu clasifícase como climatéricu, con una elevada sensibilidá al etilenu, y la so vida en postcosecha algama 2 a 3 meses.^[3] Les condiciones óptimas de caltenimientu son 0 °C y un mugor relativo próxima a 90 %.^[3]

El marmiellu ye demasiáu duru, astrinxente y agriu polo que nun ye avezáu comelo crudu, nun siendo que seya escarcháu (preparar de cuenta que l'azucre cristalice). Usar pa faer mermelada, compota y pudin, o puede pulgase pa darréu rustilo. El so fuerte arume fai que seya un complementu p'añader en pequeñes cantidaes al pastel de mazana y a la mermelada, pa potenciar el sabor. Puédese tamién producir vinu de fruta del zusmiu estrumíu de marmiellos, una especialidá en países como Alemaña y Polonia.

N'España, hai rexones del archipiélagu canariu onde s'anidia'l so sabor somorguiándolo primeramente n'agua de mar, de cuenta que ésti resulte más aptu al cielu la boca; tamién ye popular en toa España cocer el marmiellu con azucre a partes iguales, resultando la tradicional y afamada "carne de marmiellu". Ésti - tamién llamáu duce de marmiellu - consúmese de cutiu con nueces o acompañáu de quesu de Burgos.

En Méxicu esisten llugares onde se come crudu preparáu con sal, chile y llimón. En Atotonilquillo, Jalisco, celébrase la Feria del Marmiellu nel mes d'agostu, onde se vienden y comercialicen productos a base d'este. Tamién ye consumíu cocináu con azucre hasta faer una pasta que se-y conoz como cajeta o ate de marmiellu, munches vegaes consumíu con quesu Chihuahua, Gouda o Manchegu. De los centros de los marmiellos que contienen les granes prepárase auria de marmiellu, que ye preparada con azucre y agua. Otra forma de consumilo ye amestalo nel cocíu de res. Prepárase tamién el llicor de marmiellu, principalmente nos estaos del norte y occidente del país.

En Chile, amás de ser consumíu como mermelada (duce de marmiellu), consúmese crudu, pa lo cual primeramente cutir bien la fruta (marmiellu machucáu, popularmente en Chile marmiellu machucao), colo cual quitar el so sabor astrinxente y vuélvese duce. Tamién se suelen comer con un pocu de sal.

N'Arxentina y Uruguái el dulce de marmiellu ye de primera importancia na repostería tradicional.

En Venezuela consúmese'l dulce o conserva de marmiellu acompañáu de galletes, saltines o pan y café, como postre o merienda.

En Francia, tierra de los arumes por excelencia, suelen asitiase los frutos dientro de les gavetas y ente la ropa p'arumales col so potente arume.

El cultivu del marmiellu quiciabes foi anterior al de la mazana, y ye posible que la "mazana" citada nel Cantar de los Cantares fora en realidá un marmiellu^{[ensin referencies]}.

Ente los antiguos griegos, ufiertábase marmiellu nes bodes, un ritu que llegó d'Oriente col cultu a Afrodita y permaneció sagráu. Plutarcu rellata que les novies griegues mordíen un marmiellu p'arumar el so besu enantes d'entrar na cámara nupcial "con cuenta de que'l primer besu nun fuera desagradable" ("Entrugues romanes" 3.65). Yera un marmiellu'l premiu que Paris concedió a Afrodita. El meyor tipu de marmiellu venía de la rexón de Cidonia, na mariña noroeste de Creta, fruta conocida polos griegos como "Mela kudonia" o "mazana de Cidonia", d'onde provién tamién el so nome científicu.

Los romanos tamién usaben marmiellos; el llibru de cocina romanu d'Apicio apurre recetes pa guisar el marmiellu con miel, y hasta pa combinalos, sorprendentemente, con puerros. Pliniu'l Vieyu mentó una variedá, el marmiellu de Mulvian, que podía comese crudu. Columella mentó tres variedaes, una de les cualos, "la mazana d'oru" –que probablemente fuera la fruta del paraísu citada nel Xardín de Hespérides– dio'l so nome al tomate n'italianu (pomodoro).

En diverses partes d'Europa, el marmiellu ye comúnmente cultiváu nes árees centrales y del sur, onde los branos son lo suficientemente templaos como por que la maduración seya bona. Nun son cultivaos en grandes cantidaes; xeneralmente namái unu o dos árboles de marmiellu son cultivaos nun güertu xunto con pumares y otros árboles frutales. Carlomagno instauró que se llantaren marmiellos nos güertos bien abastecíos.

El marmiellu ye mentáu per primer vegada nun testu inglés a finales del sieglu XIII, anque'l cultivu n'Inglaterra nun ye bien fayadizu debíu al calor del branu, que torga que la fruta maureza totalmente. Tamién fueron llevaos al Nuevu Mundu, pero son raros n'América del Norte por cuenta de la so susceptibilidá al carbonizu de fueu o fueu bacteriano, una enfermedá causada pola bacteria Erwinia amylovora. Cultívase llargamente n'Arxentina, Uruguái, los Balcanes, España y la cuenca del Mediterraneu. Cuasi tol marmiellu de los mercaos norteamericanos provién d'Arxentina^{[ensin referencies]}.

Anguaño'l marmiellu tamién ye bien utilizáu como árbol ornamental.

Otres cuatro especies de marmiellu (agora separaes, pero enantes incluyíes nesti xéneru) son:

• el "marmiellu chinu" (única del xéneru Pseudocydonia, dacuando llamada por error "Chaenomeles sinensis") y
• tres membrillos con flor propios del este d'Asia (del xéneru Chaenomeles).

Marmiellos, crudos
Tamañu de porción
Enerxía 57 kcal 238 kJ
Carbohidratos	15.3 g
• Fibra alimentaria	1.9 g
Grases	0.1 g
Proteínes	0.4 g
Tiamina (vit. B1)	0.02 mg (2%)
Riboflavina (vit. B2)	0.03 mg (2%)
Niacina (vit. B3)	0.2 mg (1%)
Ácidu pantoténicu (vit. B5)	0.081 mg (2%)
Vitamina B6	0.04 mg (3%)
Ácidu fólicu (vit. B9)	3 μg (1%)
Vitamina C	15 mg (25%)
Calciu	11 mg (1%)
Fierro	0.7 mg (6%)
Magnesiu	8 mg (2%)
Fósforu	17 mg (2%)
Potasiu	197 mg (4%)
Sodiu	4 mg (0%)
Cinc	0.04 mg (0%)
% de la cantidá diaria encamentada p'adultos.
Fonte: Marmiellos, crudos na base de datos de nutrientes del USDA.
[editar datos en Wikidata]

Principios activos: contién taníns (especialmente abondosos nes granes: 20%), pectina, vitamina A y vitamina B.^[5]

Indicaciones: usáu como demulcente, proteutor de les mucoses, antidiarréico, diuréticu. Les granes son demulcentea, emoliente, antidisentérico, astrinxente. Indicáu para gastritis, úlceras gastroduodenales, síndrome del intestín irritable, fories, resfriaos, farinxitis, bronquitis. Usáu popularmente, per vía esterna, en casos de fisuras añales, resquiebros de los senos, sabañones, hemorroides y escaldaduras.^[5]

Úsense los frutos y tamién les granes.

Como otros miembros de la familia Rosaceae, les granes contienen un glúcosido que se llama amigdalina,^[6] la cual ye metabolizáu a cianuru por enzimes nel intestín delgáu, poro, hai potencial per toxicidá si consúmese la cuenta.^[7]

Cydonia oblonga describióse por Philip Miller y espublizóse en The Gardeners Dictionary: . . . eighth edition Cydonia non. 1, nel añu 1768.^[8]

Sinonimia

Cydonia communis Loisel. Cydonia cydonia Pers. Cydonia europaea Savi Cydonia maliformis Beck Cydonia sumboshia Buch.-Ham. ex D.Don

Cydonia vulgaris Pers. Cydonia vulgaris var. oblonga (Mill.) DC. Pyrus cydonia L. Pyrus-Cydonia cydonia Weston Sorbus cydonia Crantz[9][10]

Azamboa, azamboero de Granada, bembrillas, bembrillero, bembrillo, cachu, codón, codonera, codoñato, codoñera, coduñer, gamboa, marmello, membrilla, membrillal, membrillar, membrillera, marmellal, marmellal común, marmiellu, marmiellu de Portugal, marmiellu duce, marmiellu machu, marmiellu real, zamboa, zamboa de Granada, zamboero o zambua^[11]

• Duce de marmiellu
• Terminoloxía descriptiva de les plantes
• Cronoloxía de la botánica
• Historia de la botánica
• Carauterístiques de les rosácees

• Andrada, Carlos A., comp. (2000). El marmiellu y el so dulce : con especial referencia a la rexón del Noroeste Arxentín, y apurras de Méxicu y Portugal. Buenos Aires : Editorial El Truébanu. ISBN 987-9028-29-5.
• Monika Schirmer: Die Quitte – eine fast vergessene Obstart. IHW-Verlag, Eching 2003, ISBN 3-930167-54-9.
• Potter, D., et al. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2): 5–43.
• Rainer Söcknick-Scholz: Quitten – Vergessene Köstlichkeiten? púca-prints, Oldenburg 2003, ISBN 3-8311-5004-4.
• Wilson, C. Anne. The Book of Marmalade: Its Antecedents, Its History and Its Role in the World Today (Together with a Collection of Recipes for Marmalaes and Marmalade Cookery), University of Pennsylvania Press, Philadelphia. Revised Edition 1999. ISBN 0-8122-1727-6.

Wikispecies tien un artículu sobre Cydonia oblonga.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cydonia oblonga.
• El xéneru Cydonia n'Árboles Ibéricos
• Tusplantas.com, sobre'l marmiellu
• infojardín, el marmiellu
• Receta de mermelada de marmiellu Archiváu 2020-08-09 en Wayback Machine
• Recetes de cocina con marmiellu