Almàssera

Almàssera
escudo de Almácera (es)
Alministración
País	España
Autonomía	Comunidá Valenciana
Provincia	provincia de Valencia
Comarques	Huerta Norte (es)
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde d'Almàssera	Ramon Puchades Bort
Nome oficial	Almàssera (ca)[1]
Códigu postal	46132
Xeografía
Coordenaes	39°30′42″N 0°21′22″W / 39.511666666667°N 0.35611111111111°O / 39.511666666667; -0.35611111111111
Almàssera Almàssera (España)
Superficie	2.7 km²
Altitú	10 m
Llenda con	Alboraia, Bonrepòs i Mirambell, Meliana, Tavernes Blanques y Valencia
Demografía
Población	7504 hab. (2023) - 3575 homes (2019) - 3774 muyeres (2019)
Porcentaxe	100% de Huerta Norte (es)
Densidá	2779,26 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
almassera.es…

Almàssera^[2] (Almácera en castellanu)^[3] ye un conceyu de la Comunidá Valenciana, España. Ta asitiáu na provincia de Valencia, na comarca de la Huerta Norte. Cuntaba con una población censada de 7.308 habitantes en 2017 (INE).^[4]

El tóponimo provién del árabe المعصرة (al-maʿṣllabra), «l'almazara» o «la prensa».^[3][5][6]

L'escudu d'Almàssera tien el siguiente blasonamiento:

Mediu partíu y cortáu. Primero, d'oru, los cuatro palos de gules. Segundu, de gules, castiellu d'oru, acompañáu de dos palmes de sinople, perfilaes de plata, y sumáu d'una torre d'oru, acompañada de dos lleones del mesmu metal. Terceru, d'azur, la mota d'oru, acompañáu de dos pexes de plata, trayendo, cada unu na so boca una Forma del mesmu metal y sosteníu d'ondes de plata y azur. Al timbre, corona real zarrada.

Real Decretu 774/1979^[7]

El términu municipal d'Almàssera, de 2,7 km², ta asitiáu al norte de la ciudá de Valencia, na marxe izquierda del ribayu de Carraixet, qu'amás conforma les llendes con Tabernes Blanques y Alboraia.^[8] Dichu ribayu namái lleva agües estacionalmente, anque pueden producise grandes llenes cuando s'enche.^[9] El restu del términu, dafechu llanu, ye regáu pola acequia Real de Moncada y la de Rascaña,^[8] que s'abastecen del ríu Turia.^[10]

Tol términu ta conformáu per terrenes del cuaternariu formaos por depósitos aluviales y coluviales.^[10]

Llocalidaes estremeres

	Norte: Meliana, Cases de Bàrcena (Valencia)
Oeste: Bonrepòs i Mirambell		Este: Alboraia
	Sur: Tabernes Blanques

Almàssera esfruta d'un clima típicamente mediterraneu, bien similar al clima de la ciudá de Valencia. La ciudá tien temperatures medies cimeres a 11 °C en Xineru, ente que n'Agostu, el mes más templáu, la temperatura medio ye de 26 °C. La estación más lluviosa ye la seronda, qu'atropa cuasi un 40% de les precipitaciones añales.^[10]

Nun s'atoparon muertes de población de dómina prerromana o romana nel términu d'Almàssera, pero los restos topaos tantu na mariña d'Alboraia como en Tabernes Blanques (población d'orixe romanu) indiquen que la romanización foi notable nesta zona.^[11] Na desaguada del Carraixet esistió un cai n'usu dende'l sieglu VII e.C.,^[12] utilizándose'l calce del ribayu como un camín natural de comunicación col interior.^[13] Esta actividá comercial pudo tar amestada a ciertos poblamientos rurales, yá qu'amás identificáronse restos de centuriación a lo llargo de l'acequia de Moncada.^[14] Amás, l'actual carretera de Barcelona, que traviesa'l términu d'Almàssera de norte a sur, sigue aproximao'l mesmu trazáu que la Vía Augusta romana. Por tanto, nun puede refugase qu'esistiera dalgún tipu d'asentamientu nes sos cercaníes, anque l'arqueoloxía nun confirmó estes hipótesis.^[14]

L'orixe d'Almàssera topar nuna alquería andalusí, que Xaime I donó'l 9 de xunu de 1238 a Vidal de Canyelles, obispu d'Uesca.^[8] En 1239 estes tierres sufrieron una segregación y pasaron a mano de Guillem de Capcentelles, Ramon de Rovira y Guillermo Cazador.^[15] En 1242 el llugar pertenecía a Miró de Ciutadella y el 2 de febreru de 1257 foi concedida, xunto con Alboraia y unes cases de Valencia a Umbert de Volta. A la so muerte, en 1270 les posesiones recayeron n'unu de los sos fíos, Ramón de Volta, representáu de la mesma pol so fíu Albert de Volta.^[16] Darréu pasó a ser propiedá de la familia Artés hasta 1610.^[8] Yá en 1352 Almàssera consiguió la so independencia eclesiástica al respective d'Alboraia, gracies al episodiu del milagru de los pexes y a la mediación del obispu Hug de Fenollet.^[8] En 1610 pasó a ser señoríu de los condes de Parcent, hasta l'abolición de los mesmos en 1814.^[8] Éstos construyeron un caserón palaciegu na plaza mayor, nel llugar que güei ocupa'l Centru Cultural.^[15] Mientres 1663 el campesinado almacerí, xunto al d'Alboraia, Benimaclet, Benetússer, Beniferri, Campanar, El Grao, Mislata, Paiporta, Patraix, Russafa y Xirivella, participó viviegamente na revuelta contra'l monopoliu del comerciu de la carne qu'imponía la ciudá de Valencia, y que s'allargar mientres más d'un añu.^[17] Nel Diccionariu de Madoz (1845-1850) apaez la siguiente descripción, con interesante información sobre Almàssera y el so términu nel sieglu XIX:

L[ugar] con ayunt[amiento] na prov[incia] [...] de Valencia (3/4 de leg[ua]). Sit[uado] nun llanu al E. de la carretera de Barcelona, y á la izq[uierda] del ribayu de Carraixet; que les sos agües amenacien destruyir la pobl[ación], anque esti peligru podria fácilmente remediase construyendo una paré ó malecon, que coles mesmes resguardaria la güerta d'llenes [...] tien 270 cases de mediana fab[rica], y coles proporciones y comodidaes qu'esixe la ocupacion agrícola de los sos moradores, y una igl[esia] parr[oquial] [...] el terrenal ye llanu, bien fértil, y prod[uctivo]; abraza unes 453 cahizadas puestes en cultivu, que la so mayor parte regar coles agües del r[ío] Turia, conducíes pola acequia llamada de Rascaña [...] Nun puede dase suelu mas deliciosu nin meyor aprovecháu que'l d'Almasera, cubiertu d'ensame d'árboles de distintes clases y de distintes especies de sembradura; ye perenal en tou xéneru de frutos [...] Prod[ucción]: trigu, cebada, maiz, algarrobes, vinu, esquisitos melones, figos, peres, mazanes, cirueles y otres frutes, con particularidad chufes (juncia avellanada), y cria algun ganáu lanar, y el necesariu mular y caballar pa la llabranza. Ind[ustria] y comerciu: sicasí que l'especial oxetu d'estos vec[inos] ye l'agricultura, dalgunos dedíquense á texer llenzos caseros, que componen la principal parte del so vistíu, y á vender el mentáu prod[ucto] de chufes na cap[ital], y p'otros puntos, como ye la corte, na cual emplégase mientres l'estio pa la horchata ó refrescu conocíu col nome de chufes. Pobl[ación]:274 vec[inos], 1,229 alma[s] [...]

Diccionariu de Madoz^[18]

Paez que'l campesinado d'Almàssera tuvo ente los principales promotores de la Revuelta de la Güerta de 1878, una revuelta llabradora en contra de los altos impuestos pa introducir productos agrícoles na ciudá.^[19] Los llabradores teníen de cuntar col sofitu de les oligarquíes locales, hasta'l puntu de que'l 1 de marzu d'esi añu'l gobernador civil de la provincia de Valencia ordenaba la detención de los alcaldes d'Almàssera y Alboraia. Sicasí, la midida nun surtió efeutu y foi, ello ye que nuna xunta ente estos alcaldes, el de Benimaclet y posiblemente los d'otres poblaciones, onde se sentaron les bases pa la vuelta a la normalidá.^[19] En 1906 celebrar en Almàssera una esposición d'industria y agricultura, que'l so ésitu probablemente incentivó la Esposición Rexonal Valenciana de 1909.^[20]

En 1572 en Almàssera moraben unes 24 families, qu'a principios del sieglu XVII yá yeren unes 40 (alredor de 180 habitantes),^[8] y en 1794, 214 (unos 963).^[21] En 1877, el conceyu llegaba yá a los 1.400 habitantes, 2.261 en 1920, 2.729 en 1950 y 5.470 en 1986. Cuntaba con una población censada de 7.297 habitantes en 2016 (INE).^[4]

Almàssera ta gobernada por una corporación local formada por conceyales escoyíos cada cuatro años por sufraxu universal que de la mesma escueyen un alcalde. El censu eleutoral ta compuestu por tolos residentes empadronaos en Almàssera mayores de 18 años y nacionales d'España y de los otros países miembros de la Xunión Europea. Según lo dispuesto na Llei del Réxime Eleutoral Xeneral,^[23] qu'establez el númberu de conceyales elegibles en función de la población del conceyu, la Corporación Municipal d'Almàssera ta formada por 13 conceyales. La sede actual del conceyu almacerí ta na plaza Mayor. El Conceyu d'Almàssera ta anguaño presidíu pol PSOE-PSPV y consta de 3 conceyales d'esti partíu, 4 del PP, 2 d'UxA, 2 de Compromís, 1 d'Almàssera Sí Puede y 1 d'EU.^[24]

La importancia de l'agricultura amenorgóse descomanadamente nes últimes décades y, anque'l 72% del términu municipal sigue tando cultiváu, tan solo el 5% de la población ocupada facer en 2003 nesti sector.^[8] La totalidá de los cultivos son de regadío, destacando les hortolices, la pataca, la chufa y los cítricos.^[8]

La industria y la construcción ocupen al 42% de la población y dedíquense principalmente a productos metálicu, química, maquinaria, alimentación y madera.^[8] El principal motor de la economía ye'l sector servicios, qu'en 2003 ocupaba al 52,5% de la población activa.^[8]

El términu d'Almàssera ta cruciáu de norte a sur pela antigua carretera de Barcelona (N-340),^[25] convertida anguaño en vía urbana,^[8] qu'enllaza pel norte cola CV-300 y pel sur direutamente con Valencia al traviés de Tabernes Blanques.^[26] La CV-311 comunica Almàssera cola autovía V-21 en términu d'Alboraia. Cuenta con estación de metro en superficie na llinia 3 de MetroValencia, denomada Almàssera.^[8]

• Ilesia Parroquial del Santísimu Sacramentu (Església del Santíssim Sacrament): Ta construyida sobre la cortil del antiguu templu, que se construyó en 1347 y foi anexu de la parroquia d'Alboraia hasta 1352.^[27] Esti templu baltar en 1699.^[8] La ilesia actual empezar a construyir en 1792 según los planos de Vicente Marzu y rematóse en 1875. Trátase d'un edificiu de tres naves y cruceru, con dos campanarios.^[8] La fachada destaca pola so severidá académica y xeométrica.^[27] Caltiénse l'arqueta de plomu onde, según la tradición, curiábense les formes que dieron orixe al milagru de los pexes. Destaquen coles mesmes les obres del almacerense Antonio Cortina Farinós.^[8]

• Capiya d'Inocencio XI: Tamién conocida como Capella del Miracle (Capiya del Milagru), recibe'l so nome pola semeya del papa Inocencio XI que preside la estancia.^[28] Foi oxetu d'una importante restauración dende 2006 con cuenta de devolve-y la rellumanza del conxuntu pictóricu, con obres inspiraes nes d'Antonio Palomino y restos pictóricos n'alusión al milagru de los pexes.^[28]

• Casa modernista: Asitiar na plaza Mayor y la so fachada ta totalmente decorada con azulexos de la fábrica Nolla de Meliana,^[29] que formen un mosaicu con representaciones de figures femenines danzantes. Na parte cimera asítiase un frisu con anxelóns alternando con xarrones y mazcarones con lleones.^[30] Nes rexes tantu de les ventanes como de los postigos de les puertes hai adornos con figures de guerreros.^[30]

• Cruz Cubierta (Creu Coberta): Ordenóse construyir polos xuraos de Valencia en 1372, y alzar los canteros de Sant Mateu.^[8] Reformóse y decoró mientres el sieglu XV,^[8] realizándose la so última reconstrucción en 1942.^[31] S'estructura en cuatro pilares de piedra, dispuestos de forma radial, remataos con medies columnes y capiteles góticos. La cubierta ye de madera y téxalo de color azul. La cruz, que s'alza nel centru sobre tres graes octogonales y una pilastra prismática,^[32] amuesa n'unu de los sos llaos a Xesucristu crucificáu y nel otru a la Virxe María.^[31] Nel capitel de la cruz representen escenes de l'Anunciación, la Natividá, la Epifanía y l'Ascensión. Puesto que la Virxe yera la proteutora de les tropes de Xaime I, nun ye casual que la cara en qu'esta apaez mire escontra Santa María del Puig.^[31]

• Fonte «Almàssera històrica»: Inaugurada en 2006, ta coronada pol mural Almàssera històrica ellaboráu pol ceramista Dionisio Vaques y l'artista Caridá Ramos.^[33] Nella apaecen representaos dende la donación de l'alquería a Vidal de Canyelles hasta la preparación de la caldera de fesols i naps, ensin escaecer el milagru de los pexes.^[33]

• Plaza Mayor: Ta asitiada nel centru del cascu históricu y tien foma cuadrangular. A ella abren el Conceyu, el Centru Cultural, el Casino y la casa modernista y nel so centru allúgase una fonte monumental.^[34] Foi remocicada y ampliada nel sieglu XIX y anguaño ta peatonalizada.^[34]

• Xardín d'Ausiàs March: Tien forma allargada y combina distintos elementos arquiteutónicos, como fontes y bancos de trencadís con zones pa xuegos y exercicios, pistes de patinaxe y de petanca. Nel so interior allúgase'l Centru de Salú.^[34]

• Güerta: El cascu urbanu d'Almàssera ocupa'l suroeste del términu municipal, tando'l restu cubiertu de campos de regadío, la güerta.^[35] Almàssera ye unu de los conceyos de la Güerta de Valencia que caltién mayor superficie d'ésta en bon estáu de caltenimientu. Inda pueden atopase delles barraques, nories y el trazáu de les acequias.^[35] El productu más característicu ye, ensin dulda, la chufa, yá citada por Cavanilles nes sos Observaciones,^[36] pero tamién se cultiven alcachofes, pataques, tomates, melones, sandíes, etc. Esisten rutes, denominaes Rutes de l'Horta, p'afayar esta área tradicional, y pueden complementase con una visita al Muséu de la Güerta.^[35]

• Muséu de la Güerta (Museu de l'Horta): Inaugurar en 1999 nel edificiu del antiguu mataderu, del sieglu XIX.^[37] El muséu recueye la historia de la población estremada en tres seiciones: la cocina, la casa y el campu y coles mesmes alluga una importante coleición de fotografíes.^[38] La coleición esterior componer de ferramientes d'usu agrícola y animales de corrolada (coneyos, pites, coríos y palombos), lo mesmo que d'una variedá de plantes ente les que s'atopen la salvia, el tomillu, el perexil, l'albahaca, el romeru, el lloréu, etc.^[37]

• Casa Natalicia de los Hermanos Lladró: N'agostu de 2004 la familia Lladró abrió esti espaciu p'amosar cómo fueron los empiezos na ellaboración de les sos figures de porzolana. Pueden reparase, amás, les primeres pieces de los artistes, dibuxos, frescos y escultures realizaes polos hermanos na so dómina estudiantil.^[39] Esti muséu complementa al Muséu Lladró, asitiáu en Tabernes Blanques.^[39]

• Fiestes mayores: Celebrar a finales d'agostu n'honor al Santísimu Sacramentu combinando acto tradiciones como los bous al carrer con otros más lúdicos.^[40] L'actu más importante ye la procesión del Corpus, que se celebra'l 4º domingu d'agostu por privilexu papal.^[8][40] Nella participen numberosos vecinos del pueblu interpretando a personaxes bíblicos, xunto a les dances y la presencia de los xigantes y cabezudos.^[40]

• Antonio Cortina Farinós (1841 - 1890): pintor;
• Hermanos Lladró: fundadores de la marca de porzolanes Lladró.
• Pepe Moreno (1954 - ...): historietista y diseñador de videoxuegos.
• Francesc Bayarri (1961 - ...): periodista y escritor.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Almàssera.
• Conceyu d'Almàssera