Olea europaea

Olea europaea
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Magnoliopsida
Orde:	Lamiales
Familia:	Oleaceae
Xéneru:	Olea
Especie:	O. europaea L., 1753[1]
Distribución
Subespecies
O. europaea subsp. europaea O. europaea subsp. europaea var. silvestris O. europaea subsp. cuspidata O. europaea subsp. guanchica O. europaea subsp. maroccana O. europaea subsp. laperrinei
Sinonimia
Olea pallida Salisb., 1796 nom. illeg.
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
[editar datos en Wikidata]

L'Olea europaea ye un árbol pequeñu perennifoliu, llonxevu, que puede algamar hasta 15 m d'altor, con copa ancha y tueru gruesu, d'aspeutu retorcigañáu. La so corteza ye finamente fisurada, de color gris o platiáu. Tien les fueyes opuestes, de 2 a 8 cm de llargu, llanceolaes col ápice llixeramente apuntiáu, enteres, coriáceas, glabras y verdes grises escures pol fexe, más pálides y densamente escamoses pol viesu, más o menos sésiles o con un peciolu bien curtiu.

Les flores son hermafrodites, en panícules axilares multifloras, con corola blanca. El frutu, l'aceituna, ye una drupa ensundiosa y bien oleosa de 1 a 3,5 cm de llargu, ovoide o daqué globosa, verde de primeres, que precisa d'aproximao mediu añu, en variedaes dedicaes a la producción d'aceite, p'adquirir un color negru-moráu nel so plenu maduror. El so periodu de floriamientu asocede ente mayu y xunetu nel hemisferiu norte, y ente payares y xineru nel hemisferiu sur, ente que'l so periodu de fructificación asocede ente setiembre y avientu nel hemisferiu norte, y ente marzu y xunu nel hemisferiu sur. D'esti frutu llógrase un aceite bien apreciáu en gastronomía, l'aceite d'oliva.

L'Olea europaea ye una especie de creciente interés en repoblaciones forestales, tantu pol so rusticidad como pol so meyor crecedera frente a otres especies coles que comparte condiciones d'establecimientu, anque les sos granes presenten dificultá pa granar, lo que complica'l so cultivu en viveru.

La madera del acebuche ye trupa, resistente y flexible. Los pastores y llabradores tienen predilección por varar de acebuche, pos como diz el proverbiu: «Al acebuche nun hai palu que lu lluche».^[2]

La olivar ye una especie típicamente mediterránea afecha al clima de la zona. Ye una especie presente nos paisaxes de la península ibérica como un elementu más de los ecosistemes mediterráneos y de la cultura. Anque ye una especie rústica presenta tamién una serie de requisitos que llinden la so área de distribución preferentemente a zones de clima mediterraneu.

Ye sensible a les xelaes, magar puede soportar temperatures hasta -10 °C, anque la resistencia al fríu ye una carauterística varietal. Les altes temperatures son perxudiciales, sobremanera mientres el periodu de floriamientu. Anque s'atopen olivares en bien variaes zones, paez desenvolvese meyor n'árees con una pluviometría entendida ente los 600-800 mm/añu.

Les flores de la olivar disponer n'inflorescencies (recímanos) compuestes de diez a cuarenta flores, según la variedá. Son flores blancu-verduscas inconspicuas, bracteadas y con mota en cúpula de cuatro dientecitos y corola de cuatro pétalos abiertos. Tienen dos estambres y un pistilu bilobado. La polinización consiste na tresferencia del polen conteníu nes anteres de los estambres d'una flor al estigma de la mesma flor, o con más frecuencia na olivar, al d'otres flores.

El estrés hídricu (amenorgamientu de l'agua disponible) y el estrés nutritivu (amenorgamientu de los nutrientes), asocedíos unos seis selmanes antes de la dómina de floriamientu son causes que provoquen l'amenorgamientu del númberu de flores per inflorescencia y amonten los albuertos ováricos. La flor ye tamién llamada rapa, trama o esquimo.

Hai seis subespecies naturales distribuyíes per un área de distribución amplia:^[3]

• Olea europaea subsp. europaea (Cuenca del Mediterraneu)
• Olea europaea subsp. cuspidata (dende Sudáfrica por tol este d'África, Arabia hasta'l suroeste de China)
• Olea europaea subsp. guanchica (Canaries)
• Olea europaea subsp. cerasiformis (Madeira)
• Olea europaea subsp. maroccana (Marruecos)
• Olea europaea subsp. laperrinei (Arxelia, Sudán, Níxer)

Les subespecies maroccana y cerasiformis son respeutivamente hexaploides y tetraploides.^[4]

Na olivar produz el fenómenu denomináu “vecería”, que consiste en que tres un añu d'abondosa collecha d'aceituna asocédese otru nel que la collecha ye pequeña, ensin que pueda pensase qu'esti fenómenu va producise necesariamente de forma biañal. Al nun conocese bien les causes que la producen, nun se tien una estratexa pa controlala. La crecedera de los frutos na olivar desenvolver mientres un periodu enllargáu (aproximao 8 meses), y sábese que los frutos en desenvolvimientu al traviés de les sos hormones y les sustancies qu'intervienen na so crecedera actúen como inhibidores de la diferenciación de les yemes que van brotar na siguiente estación de crecedera, polo que munches d'elles permanecen siendo yemes de madera, que van dar orixe a un biltu vexetativu, en llugar d'inducise y estremase a yemes florales; poro, mengua'l floriamientu esi añu.

Les actuaciones destinaes a fomentar mayores colleches nos años que correspuende cargar, por aciu el cuidu del plantíu, y l'abandonu de la mesma nos años de descarga contribúi entá más a acentuar la vecería.

Delles variedaes d'olivar son más veceras qu'otres, polo que puede aldovinase un componente xenéticu nesti fenómenu. Per otru llau, esisten téuniques de cultivu que mengüen la vecería, tal como'l riego o la recueya temprana de l'aceituna.

El frutu de la olivar llámase aceituna nel sur d'España, y oliva nel norte.^{[ensin referencies]} N'Hispanoamérica úsense indistintamente dambos nomes,^[5] entá cuando pa evitar cacofoníes al aceite llámase-y aceite d'oliva, y les denominaciones d'orixe recueyen “aceite d'oliva” como términu llegal.

L'aceituna ye un frutu nel que s'estremen les siguientes partes: pedúnculu o rabillo, epicarpio o piel, mesocarpiu o carne, endocarpiu o güesu y embrión o grana. L'aceituna va esperimentando cambeos na so coloración de la qu'engorda, dende un verde intensu al empiezu del so cuayáu, a un verde amarellentáu según va desenvolviéndose; apaecen manches púrpures al empecipiar el envero, sigue una tonalidá púrpura azulada, pa terminar, cuando algama'l so maduror plenu, nuna tonalidá negru azulada.

La composición química media d'una aceituna ye la siguiente:

• agua 50%,
• aceite 22%,
• azucres 19,1%,
• celulosa 5,8%,
• proteínes 1,6%,
• cenices 1,5%.

La pallabra "olivar" procede del llatín olīvum que designa'l mesmu árbol. De la mesma términu llatín ye un préstamu del griegu ἔλαι(F)ον, tomáu d'un dialeutu que caltenía la wau (-F-) nel momentu del préstamu. En griegu la forma neutra ἔλαι(F)ον designaba'l productu de la oliva (l'aceite), ente que'l masculín ἔλαι(F)ος designa l'árbol selvaxe (acebuche, lat. "oleaster") y la forma femenina ἔλαι(F)α designa tantu l'árbol como'l frutu. El términu ta atestiguáu yá en micénicu (y-ra-wo) y xipriota y al paecer tratar d'un préstamu d'una llingua mediterránea que tamién foi tomáu por otres llingües indoeuropees como l'armeniu. La mayoría de les llingües europees usa formes pa designar l'árbol, el frutu y el so productu que proceden del llatín olīvum.

"Acebuche" procede del hispanoárabe az-zabbúǧ, términu que puede tener orixe bereber o proceder del persa al traviés del árabe oriental .^[6]

Palombu de la paz representada con una caña d'olivar.   Bandera de les Naciones Xuníes.

La olivar ye'l símbolu ordinariu de la paz. Taba consagráu a Minerva, por que la so razón ver en munchos monumentos con un ramu d'olivar na mano d'onde se-y dio'l nome de Pacífera. La olivar, consideráu como símbolu de la paz, lo yera tamién de la victoria y de la castidá. Los nuevos maríos llevaben en Roma guirlandes o corones d'olivar y coronaben igualmente con él los muertos que conducíen a la pira. Yera coles mesmes l'atributu de los guerreros trunfadores y el premiu de los vencedores nos Xuegos Olímpicos. Una olivar mancada pol rayu yera un presaxu ciertu según la opinión de los augures del rompimientu de la paz.^[7]

Virgilio, pa dar a conocer que'l reináu de Numa Pompilio, segundu rei de Roma, foi pacíficu, representar con un ramu d'olivar na mano. Esti mesmu nes medayes de los emperadores indica la paz dada o caltenida a les sos Estaos. El ramu d'olivar que se da n'España y vese en munches de les sos medayes y otros monumentos indica qu'esta rexón producía y yera abondosa n'aceite. Vese representada la paz sobre delles piedres sepulcrales de los primeros cristianos con un palombu que tien nel picu un ramu d'olivar aludiendo a la que soltó Noé dende l'arca y volvió col ramu d'olivar anunciándo-y la desapaición de les agües.^[7]

La olivar montesa taba particularmente consagráu a Apolo. Solía llantase delantre de los templos y n'el so cañes colgaben les ufriendes y les armes antigües. La maza d'Hércules yera d'esta madera y de la mesma faíen los cetros de los reis.^[7]

Nel pabellón de la ONX, la corona de cañes d'olivar en tol mundu simboliza la paz universal.

L'espardimientu de la olivar puede ser: sexual o por grana (reproducción), y asexual, vexetativa o agámica (multiplicación) a partir de porciones o fragmentos vexetativos de la planta madre. La multiplicación o espardimientu vexetativu ye utilizada en casi tolos casos, yá que dexa'l caltenimientu de clonar, esto ye, el llogru de material xenéticamente uniforme.

Nel espardimientu vexetativu utilízase un cachu de planta, a la que se denomina planta madre. D'ella llógrense una o delles plantes xenéticamente iguales a la planta de la que proceden. La olivar ye un árbol que tien una gran capacidá de rexeneración a partir de les yemes latentes que tien. Tamién produz con muncha facilidá raigaños adventicias, polo que la so multiplicación ye fácil.

Ye'l sistema tradicional d'espardimientu na olivar, consiste en soterrar una estaca de siquier cuatro o cinco años d'edá, que trescurríu un tiempu de permanecer soterrada, va emitir raigaños y tarmos que van dar como resultáu una nueva planta d'olivar completa.

En tiempos pasaos, les estaques necesaries pa la multiplicación proveníen de los restos de fradadura, siendo aprovechaos pa nuevos plantíos de la mesma variedá. Anguaño ye más frecuente que, primeramente al so plantíu, les estaques preparaes al efeuto, se enraícen en viveros, nos que permanecen d'unu a dos años, y lleguen al terrén d'asientu yá guañaes, lo qu'adelantra la entrada en producción. Al utilizar estaques guañaes tamién se soluciona'l problema de marras o fallos.

Con esti nome desígnase la espardimientu vexetativu de la olivar qu'utiliza estaques d'una dimensión entendida ente 1,5 a 2 m que provienen del aclareo de tueros o pies d'otres olivares, polo que s'aprovecha que tienen dellos raigaños.

Nel llugar onde los raigaños xunir col tueru de la olivar fórmense unos bárabos que s'utilicen pal espardimientu vexetativu de la olivar. Ye necesariu pa ello estazales en cachos d'unos 15 o 20 cm.

Esti métodu d'espardimientu vexetativu de la olivar consiste en curvar cañes del árbol madre hasta que toquen el suelu, dexando la punta al aire, y una vegada cubiertes de tierra, esperar qu'emitan raigaños pela parte soterrada, dempués de lo que córtense, llevando la parte aérea y los sos correspondientes raigaños pa con elles llograr un nuevu árbol.

Esti sistema utiliza estaquillas o ramillas que crecieron nel mesmu añu o nel añu anterior, qu'una vegada puestes nel mediu de cultivu fayadizu, van emitir raigaños y biltos que van xenerar la planta completa. L'ésitu d'esta operación de multiplicación depende de la variedá a enraigonar y de la calidá del material vexetal qu'utilicemos. El númberu de estaquillas qu'enraigonen ye mayor si tomar d'árboles con bona actividá vexetativa, y menguar enforma esta capacidá d'enraigonar, si les estaquillas tienen flores o frutos.

La operación de guañadura de estaquillas puede faese en cualquier dómina del añu, pero na seronda y primavera llógrense meyores resultaos.

La preparación d'esti material haber de faer nun ambiente húmedo y frescu pa evitar el so desecación. Por que se produza la guañadura, ye necesariu que la base del mediu onde tean asitiaes algame una temperatura continuo entendida ente 20 y 25 °C, y la parte aérea atopar nun ambiente bien húmedo. Ye normal consiguir la guañadura al cabu d'unos dos meses dende la so preparación inicial.

Les ventayes d'esti sistema d'espardimientu son cimeros al restu de los especificaos porque se llogra llograr una gran cantidá de plantes d'una sola planta madre, tamién nos dexa arrobinar les bones carauterístiques individuales, identificar la variedá y caltener la calidá sanitaria. Vamos Consiguir adelantrar la entrada en producción y la sanidá futura del plantíu.

Como l'oxetivu de too llabrador ye llograr la máxima producción, va ser necesariu emplegar los criterios convenientes, amenorgando los costos de producción, facilitando los llabores agrícoles y emprestando especial atención a les xeres de recueya del frutu.

La olivar cultívase agora en munches rexones del mundu con clima mediterraneu, tales como Sudáfrica, Perú, Chile, Australia, la Cuenca Mediterránea, Israel, los Territorios Palestinos y California, Baxa California y n'árees con otros climes templaos como Nueva Zelanda, so regación na rexón del Cuyo n'Arxentina, onde'l clima ye desértico. Tamién se cultiva na provincia de Córdoba, Arxentina, carauterizada por un clima templáu con branos lluviosos ya iviernos secos (Cwa).^[9] La identificación de delles plantes al traviés de calteres morfolóxicos del árbol, fueya, inflorescencia, etc., foi difícil por cuenta de que esos parámetros tán fuertemente influyíos pol ambiente, anque hai calteres como l'endocarpiu que son pocu influyíos pol ambiente; sía que non, ye posible la identificación de cultivar independientemente del clima en que viven los exemplares por aciu l'usu de marcadores moleculares.^[10]

Son les carauterístiques xenétiques de cada variedá les que condicionen la so afinidá al suelu y al clima, a les plagues y enfermedaes, a la fecha de la entrada en producción y maduración del frutu, según la so aptitú pa la recoyida mecánica. Tendremos De escoyer la variedá que meyor afacer a les condiciones del suelu y clima del llugar destináu.

Si la superficie pal nuevu plantíu d'olivar ye grande, encamiéntase utilizar pa ello más d'una variedá, coles mires de llograr una maduración gradiada de les aceitunes, que facilite la so recueya.

Si la disponibilidad d'agua y nutrientes son abondes, entós ye la lluz el factor a tener en cuenta por que'l plantíu de la olivar sía correuta. Ye importante que les fueyes del árbol tean correutamente allumaes, lo que se consigue con una fayadiza densidá d'árboles per unidá de superficie y la so correuta disposición según la orientación. La densidá tendrá de tar entendida ente 200 y 300 árboles por hectárea, pa prevenir una rápida entrada en producción y un bon caltenimientu de la productividá dempués na so edá adulta. Cuando'l númberu d'olivares plantaes ye cimeru a 300 por hectárea, tendremos d'emplegar marcos rectangulares na posición, pa evitar qu'unos árboles dean solombra a los sos inmediatos, esto ye, qu'hemos de disponer los árboles de forma que la so solombra proyéctese sobre les cais, y non sobre los cercanos, operación que se consigue empobinando la cai ancha en direición Norte-Sur.

Hai que tener tamién en cuenta que l'anchor de les cais ente árboles dexe bien el pasu de la maquinaria pa la realización de los llabores. Un anchor de cai entendida ente 7 y 8 metros, y una separación ente plantes de 5 a 7 metros, va danos bon resultancia.

A principios de los años 90 del pasáu sieglu empezar a llantar n'España esquiñones con densidaes d'hasta 2000 olivares per hectárea, ye lo que se vieno a llamar olivar superintensivo o en sebe (el marcu de plantíu más habitual ye'l de 3,75 m x 1,35 m). Con estes altes densidaes consiguióse aumentar la producción por hectárea, adelantrar la entrada en collecha (a partir del tercer añu) y mecanizar integralmente la recueya del frutu por aciu cosechadoras similares a les usaes en vide. Esta revolución” presenta tamién una cierta desventaxa tal como un altu costu d'implantación (sobre 9.000 euros per hectárea) o la cantidá d'agua necesario pal riego. Esisten variedaes d'olivares especialmente afeches al cultivar en sebe, ente les más utilizaes tán la Arbequina, la Koroneiki o la Arbosana. Anguaño la olivar superintensivo ta demostrando ser la forma de cultivu de la olivar más rentable.

España cunta cola mayor reserva d'olivares d'Europa

La precocidá o entrada en producción de la olivar depende de la variedá, el mediu edafoclimático y les práutiques culturales (densidá de plantíu, riego, fertilización, fradadura, control de maleces, plagues y enfermedaes). De normal, so condiciones aparentes de crecedera, la olivar empecipia la so producción ente'l tercer y quintu añu dende'l plantíu, algamando la plena producción al octavu a décimu añu. Ye imprescindible prauticar una bona fradadura de formación, de producción y de renovación, pa caltener una alta producción de frutos dempués de los 25 a 30 años de vida del árbol, que puede enllargase por más de cien años. La diferencia ente aceituna y oliva finca fundamentalmente en que: mientres la primera ye'l nome xenéricu col que se designa'l frutu de la olivar como tal, la segunda respuende namái a aquelles variedaes destinaes a la producción d'aceite o'l so consumu en mesa.

Nel mundu conócense cerca de doscientes variedaes d'olivar. N'España, l'antigüedá de les variedaes actuales remóntase al entamu del so cultivu. Esisten referencies de que les variedaes conocíes na actualidá yá la yeren nel sieglu XV, ello ye por cuenta de la falta de programes de meyora. Puede consultase la páxina que la FAO dispunxo n'Internet,^[11] portal científicu, creáu en 2007 por investigadores del cultivu de la olivar n'Europa, onde s'atopa información sobre germoplasma, cultivares y otros datos téunicos.

• Picual o Marteña o Lopereña o Nevadillo blancu: Ye la variedá más importante y estendida, yá que supón el 50 % de la producción n'España, y en redol al 20 % de la producción mundial. La so producción ta centrada na provincia de Xaén, de la que ye orixinaria, con casi'l 91% del so plantíu, y nes provincies de Badayoz, Granada y Córdoba. Variedá de fácil espardimientu vexetativu por estaca. Elevada capacidá de brotación tres fradadures severes. Entrada en producción precoz y productividá elevada y constante. Dómina de floriamientu mediu y considérase autofértil. Maduración precoz y baxa resistencia al desprendimientu, lo que facilita la recueya mecanizada. Ye tolerante al fríu, al salín y al escesu de mugor nel suelu. Ye sensible a la seca y a terrenes caliares. El so aceite ye de gran calidá poles sos cualidaes químiques naturales. Ye una de les variedaes más estables y con mayor proporción d'ácidu oleico. Fuerte sabor afrutado, a aceituna. El so estabilidá facer bien resistente al enranciamiento. Ye extraordinariamente ricu en vitamina E y acedu oleico. El so sabor ye más fuerte que los demás, que ye lo que la estrema y diferencia del restu.

• Picudu: Ye una de les principales variedaes españoles, sicasí, nun aportar# a dominante en nenguna contorna. El so orixe atopar en Córdoba, cuantimás na llocalidá de Baena y el so cultivu estiéndese, amás d'en esta provincia, por Granada y Málaga. Tien una elevada capacidá de guañadura. La so entrada en producción ye precoz y la productividá ye alzada y alterna. La so dómina de floriamientu ye media y el so polen tien una elevada capacidá germinativa, polo que s'encamienta como polinizadora. Tamién ye apreciada como aceituna de mesa.

• Hojiblanca: El so nome fai referencia al color claru de les sos fueyes. Ye la tercer variedá española tocantes a superficie cultivada. Vien de Lucena (Córdoba). Cultivar nes provincies de Córdoba, Málaga y en Estepa (Sevilla). La capacidá de multiplicación per guañadura ye media. La so entrada en floriamientu ye media o tardida. La entrada en producción ye media y la so productividá medio y alternante. La maduración ye tardida y los sos frutos presenten resistencia al desprendimientu polo que la recueya mecanizada ye dificultosa. La magaya y el güesu presenten dificultaes de separación. El so conteníu n'aceite ye baxu y pocu estable, pero considerar d'alta calidá. Resistente a la seca, la caliar y al fríu. Utilízase tantu pa la estracción del so aceite como pal so consumu como aceituna de mesa.

• Verdial: Esisten 3 variedaes que respuenden a esti nome:
  • Verdial de Huevar. Cultivar nes provincies de Sevilla y Huelva n'España, tamién na rexón del Alentejo en Portugal.
  • Verdial de Vélez-Málaga. Cultivar na contorna de La Axarquía.
  • Verdial de Badayoz. Estiéndese esta variedá pola comunidá d'Estremadura, provincies de Badayoz y Cáceres.

• Arbequina: Toponímicu d'Arbeca, llocalidá de Lleida, onde se supón que s'empecipió'l so cultivu. Ye la variedá más importante de Cataluña, anque tamién s'atopa n'Aragón y Andalucía. Esta variedá tien una capacidá de guañadura alzada. La so puxanza ye amenorgáu lo que la fai aparente pa plantíos intensivos. Ye de precoz entrada en producción y productividá elevada y constante. La fuercia de retención del frutu maduru pol árbol ye media pero'l so pequeñu calibre enzanca la recueya mecanizada.

• Empeltre: La denominación d'esta variedá rellacionar cola espresión aragonesa pa inxertu, y fai referencia al métodu más frecuente utilizáu pal so espardimientu. Considérase'l so orixe na llocalidá zaragozana de Pedrola, ^{[ensin referencies]} anque se cultiva yá a lo llargo de tol valle del Ebro. Ye la variedá dominante nes comunidaes d'Aragón y Baleares. Como la capacidá de guañadura d'esta variedá ye baxa, emplégase'l inxertu pal so espardimientu. Entrada en producción tardida. La so dómina de floriamientu ye temprana. Productividá constante y elevada. Dómina de maduración de los frutos temprana, presentando éstos una baxa resistencia al prendimiento, lo que facilita la recueya mecanizada. Ye apreciada pol so eleváu conteníu grasu y escelente calidá del aceite, que ye nidiu, de color mariellu claro, dulzuxu y arumosu. Tamién s'utiliza como aceituna de mesa arreglada en negru. Ye una variedá rústica, que s'afai bien a terrenes de mala calidá agronómica y considérase tolerante a la seca.

• Cornicabra: Vien de Mora (Toledo) y supón alredor del 12 % de la producción total d'aceite d'España.

• Lechín: La carne de la so aceituna da nome a esta variedá que s'atopa nes provincies de Córdoba, Cádiz, Sevilla y Granada.

Esisten distintos métodos de predicción de collecha: i.e. midíes satelitales, estudiu de series temporales, estimación visual o por aciu el métodu aerobiológico^[12]

Principales países productores (Añu 2011 por FAOSTAT)^[13]

Ranking	País	Producción (en tonelaes)	Área cultivada (n'hectárees)	Rendimientu (kg/Hai)
—	style="text-align:right;"| 19.845.300	9.634.576	2.042,8
01	España	7.820.060	2.330.400	3.123,4
02	Italia	3.182.204	1.144.420	2.780,6
03	Grecia	2.000.000	850.000	2.352,9
04	Turquía	1.750.000	798.493	2.225,6
05	Marruecos	1.415.902	597.513	1.571,9
06	Siria	1.095.043	684.490	1.599,8
07	Arxelia	610.776	295.000	1.958,1
08	Tunicia	562.000	1.779.950	315,7
09	Exiptu	459.650	52.668	8.727,3
10	Portugal	443.800	343.200	1.293,1

• Manzanillo: El frutu emplégase fundamentalmente p'aceituna de mesa. Vien de Dos Hermanas (Sevilla) y cultívase mayoritariamente nesta llocalidá y n'otres llocalidaes del Campu Sevillano, como Arahal y Paraes.

• Gordal: Tamién ye una de les aceitunes típiques de mesa. Procede y cultívase en Sevilla, siendo les llocalidaes d'Arahal y Utrera de les principales productores.

• Morona o Dulzal: Similar a la gordal, procedente de la llocalidá de Morón de la Frontera.

• Budiega o Morcaleña: Variedá pa estrayer aceite que dacuando tamién s'utiliza como aceituna de mesa. Cultivar na zona del Campu (Arahal y Paraes).

• Cornezuelo: Bien apreciada en zones del sur d'España. Güesu bien apuntiáu. Se aliña de forma tradicional con agua, sal, tomillu, ayu, pulgu de naranxa. Podría dicise que ye la reina de les aceitunes de mesa poles sos propiedaes naturales y la so peculiar forma d'aliñu, yá que caltién tola tradición d'antaño.

• Spilocaea oleaginea
• La caries de la madera (Fomitiporia punctata)
• La fumagina (Capnodium elaeophilum)
• Colletotrichum gloeosporioides
• Colletotrichum acetatum
• Mycocentrospora cladosporioides
• Camarosporium dalmaticum
• Verticillium: Verticillium dahliae
• Stictis panizzei
• La pudrición del raigañu
  • Rosellinia necatrix
  • Armillaria mellea

• Pseudomonas savastanoi

• Diptera - Bactrocera oleae, Dasineura oleae, Reseliella oleisuga
• Lepidoptera - Prays oleae, Palpita unionalis, Zeuzera pyrina , Euzophera pinguis, Metriochroa latifoliella, Gymnoscelis rufifasciata
• Hemiptera - Saissetia oleae, Euphyllura olivina, Parlatoria oleae, Lichtensia viburni, Aleurolobus olivinus
• Coleoptera - Phloeotribus scarabaeoides, Otiorhynchus cribricollis, Hylesinus oleiperda, Coenorrhinus cribripennis
• Thysanoptera - Liothrips oleae

El polen d'olivar ye una de les principales causes d'alerxa respiratorio nos países del Mediterraneu, onde'l so cultivu estiéndese llargamente. España, el sur d'Italia, Grecia y Turquía representen les árees onde los casos de sensibilidá a la olivar fueron más importantes. Cambeos nel sistema de cultivos, nel ambiente y nes distintes variedaes cultivaes tán produciendo la medría del porcentaxe de sensibilización. Demostróse que'l so alergenicidad ye dependiente del cultivar. Na actualidá describiéronse 12 alérxenos nos granos de polen d'olivar y, anque nun ye bien frecuente que los sos productos derivaos produzan alerxa, tamién se describió un alérxenu nel so frutu. El polen d'olivar puede, per otru llau, causar reactividá cruciada col d'otres especies qu'intensifiquen los síntomes d'alerxa. El cuadru clínicu de la polinosis al polen d'olivar carauterizar por rinoconjuntivitis y por asma bronquial. Anque la cantidá d'alérxenos que se detecten nel aire suel tar rellacionada coles concentraciones de polen aerovagante d'olivar, sicasí, esta rellación nun ta siempres definida.^[8]

L'aerobioloxía defínese como la ciencia qu'estudia los microorganismos y el material d'orixe biótico que se tresporten y/o esvalixen de forma pasiva al traviés del aire.

Los estudios aerobiológicos tienen distintes aplicaciones direutes, les principales encuadrar nel campu de la Medicina (atopía y asma, infeiciones fúngicas, ciertos contaminantes aerotresportaos), na Agricultura (apaición de plagues, viabilidá de cultivos, predicción de collecha), en Fenoloxía, nel campu de la Ecoloxía (estudios sobre cambéu climáticu, rellaciones ecolóxiques, cambeos nos ecosistemes), y sobre el biodeterioro, ente otres. Según Frenguelli (2013) ,^[14] los estudios aerobiológicos tán enfocándose en: estandarización del métodu aerobiológico, analís del polen y espores, analises d'alérxenos, analises de partícules aerovagantes y de fungos fitopatógenos, estudios de cambéu climáticu y de fenoloxía y estudios sobre modelización. Y según Comtois (2011) ,^[15] teniendo en cuenta los resultaos publicaes mientres les últimes dos décades, los futuros retos de la Aerobioloxía enmarcar nos campos de la Aerobioloxía teórica, el desenvolvimientu de nuevos sistemes de monitorizaje y del desenvolvimientu de nuevos sistemes d'información aerobiológica. La meyor cuantificación del potencial alergénico de los conteos polínicos tamién ye otru de los nuevos retos de la Aerobioloxía. Sicasí, entá güei, queden por resolver cuestiones básiques en rellación al emplegu d'un métodu estandarizado.

La olivar foi una de les especies más estudiaes a nivel aerobiológico nel Área Mediterránea, yá que, por cuenta de la so alta producción de polen y a la gran superficie dedicada a esti cultivu, les concentraciones d'esti tipu polínicu son bien importantes. Amás, ye una de les principales causes d'alerxa ente la población mediterránea ,.^[16] El gran interés sociu-económicu d'esta planta tamién favoreció l'estudiu del polen aerovagante d'olivar. Los trabayos científicos, con un enfoque aerobiológico, más relevantes arrexuntar naquellos con una finalidá descriptiva, aplicación fenológica ,^[17][18][19] alérxenos ,^[20] viabilidá polínica, predicciones de la fecha de floriamientu ,^[21] predicciones d'intensidá del floriamientu al llargu plazu,,^[22][23] predicciones de polen aerovagante al curtiu plazu,^[24] predicciones de collecha ,^[25] y analís geoespacial^[26]

La olivicultura ye l'estudiu científicu del cultivu olivareru y del so productu: l'aceituna. Cabo estremar la olivicultura de la elaiotecnia, que ye l'estudiu de la estracción del aceite d'oliva.

• Árboles centenarios n'España
• Verde oliva
• Acebuche d'El Espinillo

• “Variedades de Olivo en España”, Sevilla, Madrid, Barcelona, Méxicu, 2005, ISBN 10:84-491-0645-1) .
• “Modelización del ciclo fenológico reproductor del olivo (Tesis Doctoral)”, Córdoba, 2014 . [2]

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Olea europaea.

Wikispecies tien un artículu sobre Olea europaea.

• Olea europaea n'Árboles Ibéricos.
• Olea europaea (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). en Flora Ibérica.
• Olea europaea Bioclimatoloxía de la olivar.
• Composición nutricional (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).