Llingua exipciana tardiega
 mət rmen kəla mio | |
|---|---|
| Faláu en |  Exiptu (†)
|
| Rexón | Norte d'África |
| Falantes | Llingua muerta |
| Llingua muerta | s. XIV a.C - VI e.C. |
| Familia | Afro-Asiática Nor-eritraica |
| Alfabetu | xeroglífica y hierática |
| Estatus oficial | |
| Oficial en | Nengún país |
| Reguláu por | Nun ta reguláu |
| Códigos | |
| ISO 639-1 | nengún |
| ISO 639-2 | |
| ISO 639-3 | |
La llingua exipcia tardida, exipciu tardíu o neoegipcio ye la fase de les llingües exipcies que foi escrita dende la dómina del Imperiu Nuevu a alredor del 1350 e. C. nel Periodu de Amarna. Los testos escritos íntegramente n'exipciu tardíu daten del periodu ramésida y darréu. L'exipciu tardíu asocedió, pero nun sustituyó totalmente, al exipciu mediu como llingua lliteraria.
Lliteratura n'exipciu tardíu
[editar | editar la fonte]L'exipciu tardíu ta representáu por un gran cuerpu de lliteratura relixosa y secular, qu'inclúi exemplos como la Historia de Unamón, los poemes d'amor de los papiros Chester Beatty I o les Enseñances de Ani. Les sebayts o "enseñances" convertir nun xéneru lliterariu popular mientres l'Imperiu Nuevu, en forma de conseyos sobre'l comportamientu apropiáu en cada circunstancia. Foi tamién la llingua de l'alministración ramésida.[1][2]
Diferencies ente exipciu mediu y tardíu
[editar | editar la fonte]L'exipciu tardíu nun ye dafechu distintu al exipciu mediu, una y bones munchos de los "clasicismos" apaecen en documentos históricos y lliterarios nesta fase.[3] Sicasí, la diferencia ente l'exipciu mediu y el tardíu ye mayor que la qu'esiste ente l'exipciu mediu y l'antiguu:
- De ser una llingua sintética pasó a ser analítica.[4] La so rellación foi descrita como similar a la esistente ente'l llatín y l'italianu.[5]
- L'exipciu tardíu escritu tuvo, aparentemente, meyor representación que l'exipciu mediu de la llingua falada nel Imperiu Nuevu y más allá. Les consonantes débiles 3, w, j según la terminación femenina .t fueron cayendo cada vez más, aparentemente porque dexaron de ser pronunciaes.
- Los pronomes demostrativos p3 (masc.), t3 (fem.), and n3 (pl.) fueron utilizaos como artículos definíos.
- L'antigua forma sḏm.n=f (escuchó) del verbu foi sustituyíu por sḏm=f, que tenía tanto aspeutos prospectivos (va escuchar) como perfectivos (escuchó). El tiempu pasáu tamién se formaba col verbu auxiliar jr (faer), como en jr=f saHa=f (acusólu).
- Los axetivos como atributos de nomes son de cutiu sustituyíos polos nomes.
Evolución mientres el primer mileniu antes de Cristu
[editar | editar la fonte]La ortografía de los xeroglíficos produció una enorme espansión nel so inventariu grafémico ente los periodos Dinásticu Tardíu y Ptolemaicu.
L'exipciu mediu tuvo una renacencia dempués del Tercer Periodu Entemediu, cuando foi utilizáu de cutiu en testos xeroglíficos y hieráticos en llugar del exipciu tardíu.
Referencies
[editar | editar la fonte]Bibliografía
[editar | editar la fonte]- Kathryn A. Bard, Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt, Routledge. 1999, ISBN 0-415-18589-0.
- Martin Haspelmath, Language Typology and Language Universals: An International Handbook, Walter de Gruyter. 2001, ISBN 3-11-017154-6.
- Antonio Loprieno, Ancient Egyptian: A Linguistic Introduction, Cambridge University Press. 1995, ISBN 0-521-44849-2.
- Anastasios-Phoivos Christidēs, Maria Arapopoulou, Maria Chritē, A History of Ancient Greek: From the Beginnings to Late Antiquity, Cambridge University Press. 2007, ISBN 0-521-83307-8.
- Eric M. Meyers, The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East. 1997.
Gramátiques del exipciu tardíu
[editar | editar la fonte]- J. Cerny, S. Israelit-Groll, C. Eyre, A Late Egyptian Grammar, 4ª edición actualizada. Biblical Institute, Roma, 1984.
- Paul J. Frandsen. An outline of the Late Egyptian Verbal System, Copenhague. 1974.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- Late Egyptian FlashCards. Consultáu'l 29 de xunu de 2012.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]
