2013
añu
2013 (MMXIII) foi un añu común entamáu en martes nel calendariu gregorianu. Tamién foi'l primer añu en tener los sos cuatro díxitos estremaos dende 1987.
| Añu 2013 | |
| Años: | 2010 2011 2012 - 2013 - 2014 2015 2016 |
| Décades: | Años 1980 Años 1990 Años 2000 - Años 2010 - Años 2020 Años 2030 Años 2040 |
| sieglos: | sieglu XX - sieglu XXI - sieglu XXII |
| Calendariu gregorianu | 2013 MMXIII |
| Ab urbe condita | 2766 |
| Calendariu armeniu | 1462 |
| Calendariu chinu | 4709 – 4710 |
| Calendariu hebréu | 5773 – 5774 |
| Calendarios hindús - Vikram Samvat - Shaka Samvat |
2068 – 2069 1935 – 1936 |
| Calendariu persa | 1391 – 1392 |
| Calendariu islámicu | 1434 – 1436 |
| Calendariu rúnicu | 2263 |
Ye tamién el númberu 2013 del anno Domini o la designación de dómina cristiana, amás del decimoterceru del tercer mileniu y el cuartu de la década de los 2010.
L'Asamblea Xeneral de les Naciones Xuníes declaró'l 2013 como Añu Internacional de la Cooperación na Esfera de l'Agua y el Añu internacional de les Matemátiques del planeta Tierra cuenta col sofitu de la UNESCO). Ye l'añu internacional de la quinoa pola FAO y l'añu de la serpiente según l'horóscopu chinu.
Fechos
editar- Créase la Reserva de la Biosfera de las Mariñas Coruñesas e Terras do Mandeo.
- Créase la Reserva de la Biosfera de las Terres de l'Ebre.
- Créase la Reserva de la Biosfera del Sitio real de San Ildefonso-El Espinar.
- Asturies
- 28 de febreru: Entama n'Uviéu la Copa del Rei de Ḥoquei sobre patinos.
- 8 de mayu: La Xunta Xeneral conmemora'l 30 aniversariu de les primeres eleiciones a presidente d'Asturies, que ganó Pedro de Silva[1]
- 24 d'ochobre: Preséntase nel Antiguu Institutu de Xixón la edición en llingua asturiana d'Astérix na tierra los pictos[2]
- 10 d'avientu: La Universidá d'Uviéu anueva la so pertenencia al sellu de calidá Campus d'Escelencia Internacional.[3]
- 10 d'avientu: El Conseyu de Patrimoniu Cultural d'Asturies entama los trámites pa declarar Bien d'Interés Cultural de Calter Inmaterial la tonada, tamién va declarar como BIC, cola categoría de Vía Histórica, el tramu del Camín de Santiagu pel conceyu de Noreña y, amás, analizó la solicitú presentada pol conceyu d'Uviéu pa qu'entame los trámites pa retirar a la Plaza de gües de Buenavista del nivel de proteición BIC.[4]
- 16 d'avientu: El pueblu de Vilarquille xúntase dafechu nel conceyu de Samartín d'Ozcos.[5]
- 20 d'avientu: Asturies entra en prórroga presupuestaria.[6]
- 27 d'avientu: Emítese per primer vegada una película doblada al asturianu na TPA: El rostru impenetrable.[7]
- 28 d'avientu: los conceyos de Xixón, Siero, Llangréu, Mieres y Castrillón nun llogren apautar Presupuestos pal 2014 entrando en prórroga presupuestaria.[8]
- 3 d'avientu: entamen los llabores de torna del videoxuegu Minecraft, el terceru más vendíu de tola historia pa PC.
- Mundu
- 11 de xineru: L'exércitu francés entama'l quintu mes d'intervención nel Conflictu nel norte de Mali (2012-2013), empobinaes al grupu islamista Ansar Dine group.[9][10]
- 17–20 de xineru: Trenta y nueve trabayadores internacionales y un guardia de seguridá son secuestraos na Crisis de los rehenes n'In Amenas nuna instalación de gas natural cerca d'In Amenas, Arxelia.[11]
- 27 de xineru: La seleición española de balonmano proclamóse campeona mundial, cola participación de dos asturianos: Alberto Entrerríos y Carlos Ruesga[12]
- 8 de febreru: El papa Benitu XVI anuncia la so dimisión y dexará'l so pontificáu'l 28 de febreru[13]
- 13 de marzu: El Papa Franciscu ye elixíu, convirtiéndose nel primer pontífiz americanu.[14]
- 30 d'abril: Abdicación de la reina Beatriz I de los Países Baxos, y ascensión al tronu del so herederu, Guillermu-Alexandru.
- 18 de mayu: Apruébase en Francia la llei qu'autoriza'l matrimoniu ente persones del mesmu sexu.
- 24 de xunetu: Escarrila un tren Alvia a unos 3 km de la Estación de Santiago de Compostela, causando 79 muertos y decenes de firíos. Trátase del segundu mayor accidente ferroviariu na historia d'España.
- 3 d'agostu: Hasan Rouhani asume la presidencia d'Irán, depués de ganar les eleiciones entamaes en xunu.
- 15 de setiembre: Chris Horner, corredor norteamericanu ganó la Vuelta Ciclista a España[15]
Nacencies
editarCategoría principal: Persones nacíes en 2013
- 10 de mayu: Auckland, Nueva Zelanda: Taufaʻahau Manumataongo, miembru de la realeza de Tonga, segundu na llinia de socesión al tronu.[16]
- 22 de xunetu: Londres, Inglaterra: Xurde, Príncipe de Cambridge, fíu primoxénitu de Guillermu de Cambridge y Kate Middleton.[17]
Muertes
editarCategoría principal: Persones finaes en 2013
- Asturies
- 24 de marzu: Gerardo Herrero Montes, Fiscal Xeneral d'Asturies.[18]
- 30 de marzu: Luis Martínez Noval, ex-Secretariu Xeneral de la FSA y ex-Ministru de Trabayu d'España.[19]
- 11 de xunu: Fernando Poblet, Ferpo, periodista y escritor xixonés[20]
- 9 d'agostu: José Manuel Riesco Morán, ex-presidente del Conseyu de Comunidaes Asturianes nel gobiernu de Sergio Marqués.[21]
- 10 d'agostu: Pilar de la Fuente Penaos, hermana d'Aida de la Fuente muerre en Xixón.[22]
- 3 de setiembre: Aquilino Gómez Fernández, guerrilleru republicanu y militante del Partíu Comunista d'España, muerre en Burgos a los 98 años.[23]
- 21 d'ochobre: Antonio Suárez, pintor xixonés[24]
- 22 d'ochobre: Luis Redondo, sindicalista asturianu, fundador de la Corriente Sindical d'Izquierda[25]
- 22 d'ochobre: Víctor Alperi, escritor asturianu[26]
- 1 d'avientu: José Cosmen Adelaida, empresariu asturianu[27]
- 9 d'avientu: Kely Méndez Riestra, una de les artistes plástiques asturianes de mayor proyeición internacional.[28]
- Mundu
- 15 de xineru: Nagisa Oshima, direutor de cine y guionista xaponés
- 10 de febreru: Eugenio Trías, filósofu catalán[29]
- 27 de febreru: María Asquerino, actriz española
- 27 de febreru: Stéphane Hessel, diplomáticu, escritor y ideólogu francés
- 3 de marzu: Pepe Sancho, actor español[30]
- 3 de marzu: Tony Ronald, cantante y productor musical holandés.
- 5 de marzu: Hugo Chávez, presidente de Venezuela[31].
- 21 de marzu: Pietro Mennea, velocista italianu, especialista nos 100 y 200 metros lisos.
- 22 de marzu: Bebo Valdés, pianista cubanu[32].
- 6 d'abril: Bigas Luna, direutor y guionista de cine español[33].
- 6 d'abril: Miguel Pobley, ciclista y primer español en vistir el maillot mariellu del Tour de Francia.
- 7 d'abril: José Luis Sampedro, escritor y economista español[34]
- 8 d'abril: Sara Montiel, cantante y actriz española[35]
- 8 d'abril: Margaret Thatcher, ex-primer ministra británica[36].
- 9 de mayu: Alfredo Landa, actor español[37].
- 23 de mayu: Georges Moustaki, cantautor francés d'aniciu griegu[38]
- 6 de xunu: Esther Williams, nadadora y actriz norteamericana[39].
- 17 de setiembre: Eduardo García de Enterría, xurista español y Premiu Príncipe d'Asturies de Ciencies Sociales[40]
- 22 de setiembre: Álvaro Mutis, escritor colombianu[41]
- 2 d'ochobre: Juan José Linz, sociólogu español y Premiu Príncipe d'Asturies de Ciencies Sociales[42]
- 27 d'ochobre: Lou Reed, músicu y cantante de rock norteamericanu[43]
- 7 de payares: Amparo Rivelles, actriz española.
- 17 de payares: Doris Lessing, escritora británica[44]
- 5 d'avientu: Nelson Mandela, ex-Presidente de Sudáfrica, Premiu Príncipe d'Asturies de Cooperación Internacional nel añu 1992 y Premiu Nobel de la Paz en 1993 (n. 1918)[45]
- 14 d'avientu: Peter O'Toole, actor irlandés[46]
- 15 d'avientu: Joan Fontaine, actriz norteamericana[47]
Efemérides
editar- 22 de mayu: bicentenariu del nacimientu del compositor saxón Richard Wagner.
- 20 de xunetu: 110° cabudañu de la muerte del Papa Lleón XIII.
- 25 de setiembre: quintu centenariu del descubrimientu del Océanu Pacíficu por Vasco Núñez de Balboa.
- 10 d'ochobre: bicentenariu del nacimientu del compositor italianu Giuseppe Verdi.
Referencies
editar- ↑ Se cumplen 30 años de las primeras elecciones autonómicas en Asturias Archiváu 2016-03-26 en Wayback Machine RTPA.es. Consultao'l 26.10.2013
- ↑ Bruño nun descarta qu'Astérix fale asturianu n’otres histories previes tres visitar la ‘tierra los pictos’ Archiváu 2013-11-06 en Wayback Machine A la gueta los sueños. consultao'l 28.10.2013
- ↑ La Universidad revalida el sello del Campus de Excelencia Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine ElComercio.es Consultao'l 11.12.2013
- ↑ Patrimonio inicia los trámites para declarar Bien de Interés Cultural la tonada asturiana Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine LNE.es Consultao'l 11.12.2013
- ↑ El pueblo de Villarquille se unifica en el concejo de San Martín de Oscos Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine ElComercio.es Consultao'l 17.12.2013
- ↑ La Cámara devuelve al Gobiernu'l proyeutu presupuestariu que lleva a Asturies a la prórroga Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine EuropaPress Consultao'l 20.12.2013
- ↑ 'El rostru impenetrable', primer llargumetraxe n'asturianu en TPA Archiváu 2014-01-05 en Wayback Machine Queyeho! Consultao'l 30.12.2013
- ↑ Gijón, Siero, Langreo, Mieres y Castrillón iniciarán 2014 con prórroga presupuestaria Archiváu 2016-03-24 en Wayback Machine RTPA.es Consultao'l 28.12.2013
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-07-30.
- ↑ France army in key Mali withdrawal Archiváu 2019-06-17 en Wayback Machine consultao'l 7 d'avientu de 2013}}
- ↑ Islamists take foreign hostages in attack on Algerian oil field (CNN) Archiváu 2023-04-25 en Wayback Machine| consultao'l 7 d'avientu de 2013
- ↑ La Nueva España: Hispanos de Oro Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine consultao'l 28 de xineru de 2013
- ↑ El Papa anuncia su dimisión Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine Público.es. Consultao'l 08.02.2013
- ↑ «Jorge Mario Bergoglio, elixíu nuevu Papa de la Ilesia Católica». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-08-06.
- ↑ El norteamericanu Chris Horner gana la vuelta con cuasi 42 años Archiváu 2013-09-18 en Wayback Machine. Público. Consultao'l 16.09.13
- ↑ New Tongan heir, Prince Taufa'ahau Manumataongo born May 10 in Auckland Archiváu 2016-09-01 en Wayback Machine (n'inglés) Consultao'l 26.10.13
- ↑ Nace el primer hijo de los Cambridge, tercero en la línea socesoria al trono de los Windsor Archiváu 2019-04-03 en Wayback Machine. Abc.es Consultao'l 26.10.13
- ↑ Gerardo Herrero muere de un infarto Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine Elcomercio.es, consultao'l 26.10.2013
- ↑ Fallece Luis Martínez Noval, ministro asturiano del Gobierno de Felipe González Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine Lne.es, consultao'l 26.10.2013
- ↑ Fallece a los 77 años el periodista y escritor gijonés Fernando Poblet Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine. La Nueva España, contultao'l 13.06.12
- ↑ La emigración pierde a un caballero Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine Lne.es, consultao'l 26.10.2013
- ↑ Muere en Gijón Pilar de la Fuente Penaos Archiváu 2013-09-19 en Wayback Machine Periodistas-es.com, consultao'l 26.10.2013
- ↑ Muere el último maquis del malogrado desembarco comunista en Asturias Archiváu 2020-10-18 en Wayback Machine Publico.es, consultao'l 26.10.2013
- ↑ Fallece el pintor Antonio Suárez Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine La Nueva España, consultao'l 21.10.2013
- ↑ Fallece el sindicalista Luis Redondo Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine El Comercio, consultao'l 22.10.13
- ↑ Fallece Víctor Alperi, escritor sin pausa Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine La Nueva España, consultao'l 23.10.2013
- ↑ Muere José Cosmen, gran emprendedor Archiváu 2013-12-05 en Wayback Machine La Nueva España. Consultao'l 02.12.2013
- ↑ Fallece Kely Méndez Riestra, la artista asturiana que "reinventó" la pintura Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine La Nueva España. Consultao'l 10.12.2013
- ↑ Eugenio Trías, el filósofo de las antenas poéticas Archiváu 2017-06-05 en Wayback Machine El País, consultao'l 11.02.2013
- ↑ Muere el actor Pepe Sancho Archiváu 2013-05-30 en Wayback Machine La Nueva España. Consultao'l 04.03.2013
- ↑ Muere Hugo Chávez Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine El Comercio. Consultao'l 06.03.2013
- ↑ Mueres Bebo Valdés, el mago de los ritmos cubanos Archiváu 2017-04-28 en Wayback Machine El País, consultao'l 22.03.2013
- ↑ Fallece el direutor Bigas Luna La Nueva España, consultao'l 06.04.2013
- ↑ Muere el escritor y economista José Luis Sampedro Archiváu 2017-06-23 en Wayback Machine El País. Consultao'l 09.04.2013
- ↑ Fallece la actriz Sara Montiel Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine El País. Consultao'l 08.04.2013
- ↑ Fallece Margaret Thatcher Archiváu 2013-04-10 en Wayback Machine La Nueva España, consultao'l 08.04.2013
- ↑ Muere el actor Alfredo Landa, mito del cine español Archiváu 2017-06-25 en Wayback Machine El País, consultao'l 10.05.2013
- ↑ Fallece el cantautor francés Georges Moustaki a los 79 años Archiváu 2013-06-08 en Wayback Machine Público, consultao'l 23.05.2013
- ↑ Esther Williams, la sirena de Hollywood, fallece a los 91 años Archiváu 2013-07-11 en Wayback Machine Público, consultao'l 07.06.2013
- ↑ Muere el gran jurista de la Transición. Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine El Comercio, consultao'l 18.09.13
- ↑ Adios al escritor colombiano Álvaro Mutis Archiváu 2016-03-05 en Wayback Machine El Diario, consultao'l 23.09.2013
- ↑ Fallece Juan José Linz, Premiu Príncipe de Asturias de Ciencias Sociales en 1987 Archiváu 2018-07-01 en Wayback Machine La Nueva España, consultao'l 02.10.2013
- ↑ Lou Reed: muere el poeta llétrico Archiváu 2017-05-27 en Wayback Machine El País, consultao'l 28.10.2013
- ↑ La muerte de Doris Lessing nos priva de un alma literaria esceicional Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine Público, consultao'l 18.11.2013
- ↑ «Anuncia de la muerte na Fundación Príncipe d'Asturies». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-12.
- ↑ Muere Peter O'Toole, la mirada de Lawrence de Arabia Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine, El País, consultao'l 16.12.2013
- ↑ Fallece Joan Fontaine, uno de los últimos eslabones con el Hollywood dorado Archiváu 2024-06-17 en Wayback Machine El País, consultao'l 16.12.2013
Enllaces esternos
editarWikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre 2013.