Reino de Castiella

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Reino de Castiella Regnum Castellae Reino de Castilla
← ← 1065 — 1230 →
Reino de Castiella en 1030
Capital	Burgos
Idioma oficial  • Atros idiomas	Latín y castellano Astur-leyonés y basco
Relichión	Catolica
Gubierno	Monarquía
• Muerte de Ferrando I de Leyón y Castiella	1065
• Unión con o Reino de Leyón	1230

O Reino de Castiella apareixió como entidat politica autonoma a partir d'o sieglo X como condau vasallo d'o Reino de Leyón. Ista tierra yera habitata mas que mas por habitants d'orichen cantabro y basco con un dialecto romance propio, o castellano y unas leis diferenciatas. O suyo nombre se prenió debito a la gran cantidat de castiellos que se trobaban en a zona.

En l'anyo 929, o Condau de Castiella s'independizó d'o Reino de Leyón con o conte Ferrando González, qui unificó toz os territorios y fació d'os suyos dominios un condau hereditario independient d'os reis de Leyón.

En l'anyo 1029 Sancho III o Mayor de Navarra adquiere o Condau de Castiella gracias a la suya muller Munia de Castiella, chermana d'o zaguer conte de Castiella, Garcia II de Castiella. Con a puyata a o tron de Sancho III, o condau de Castiella esdeviene un reino gracias a o suyo títol de rei de Navarra. A la suya muerte, escaicita en l'anyo 1035, deixa o chicot Condau de Castiella a o suyo fillo Ferrando I.

Ferrando I, casato con Sancha de Leyón, chermana de Beremundo III, prevocó una guerra en a que morió o sobirán leyonés en a batalla de Tamarón. En morir sin descendencia dreita, Ferrando I reclama os dreitos d'a suya muller Sancha y el mesmo se fa con o poder, estando nombrato rei de Leyón o día 22 de chunio de 1038. Ista sería a primera unión d'os reinos de Leyón y Castiella.

A la muerte de Ferrando I, en 1065, o suyo testamento sigue a tradición navarra de dividir os reinos entre os hereus:

• o primochenito Sancho recibe o Reino de Castiella.
• Alifonso recibe o Reino de Leyón.
• Garcia recibe o Reino de Galicia

Sanch II de Castiella s'alió con su chirmano Alifonso VI de Leyón y entre os dos conquistoron Galicia a mans de su chirmano chicot, García I de Galicia. Sancho II, no contento con Castiella y a metat d'o Reino de Galicia, ataca a su chirmano y ocupa Leyón con l'aduya d'o Cit. Gracias a su chirmana Urraca, en a ciudat de Zamora se refuchia a mayor parti de l'exercito leyonés, a o que Sanch asedia pero a on o rei castellano ye asasinato o 1072 por o noble leyonés Vellido Dolfos, retirando-se as tropas castellanas. D'ista traza Alifonso VI de Leyón recuperó tot o territorio, gubernando como rei de Leyón, Castiella y Galicia. Ista ye a segunda unión d'os reinos de Leyón y Castiella, manimenos, continan existindo dos reinos diferenciatos.

Con Alifonso VI se produce un amanamiento a la resta de reinos europeus, mas que mas a o Reino de Francia, casando a las suyas fillas Urraca y Tresa con Ramon de Borgonya y Henrique de Borgonya.

A la muerte d'Alifonso VI fue succedito por a suya filla Urraca I de Castiella. Ista se casó, en segundas nupcias, con Alifonso I d'Aragón, pero por no conseguir a unificación d'os reinos y debito a os grans enfrontinamientos de clases entre os dos reinos, Alifonso I repudió a Urraca en 1114, lo que agudizó os enfrontinamientos entre os dos reinos. Si bien o papa Pascual II heba anulato o matrimonio anteriorment, els continoron chuntos dica ista calendata. Urraca tamién s'enfrontinó a o suyo unico fillo, Alifonso, que estió inicialment nombrato Rei de Galicia, ta fer valer os suyos dreitos sobre iste reino.

A la muerte d'Urraca en l'anyo 1126 Alifonso VII fue nombrato rei de Castiella y Leyón, anexionando-se posteriorment tierras d'os reinos de Navarra y Aragón, debito a la debilidat d'istos reinos causata por a suya secesión a la muerte d'Alifonso I d'Aragón. Alifonso VII renunció a o suyo dreito a la conquiesta d'a costa mediterrania en favor d'a nueva unión d'o Reino d'Aragón con o Condau de Barcelona por meyo d'a voda de Peironela d'Aragón con Remón Berenguer IV.

A la muerte d'Alifonso VII os suyos dominios fuoron dividitos atra vegata, estando Sancho III de Castiella nombrato rei en 1157. En l'anyo 1230 torna a apareixer a rivalidat entre os dos reinos cuan ye nombrato Ferrando III de Castiella hereu d'os dos reinos gracias a l'herencio de su pai, Alifonso IX de Leyón, y a cesión d'o reino por parti d'a suya mai, Berenguela de Castiella. Ferrando III aproveitó o declive d'o Imperio Almuade ta conquerir a val d'o río Guadalquivir mientres que o suyo fillo Alifonso preneba o Reino de Murcia.

As Corz de Leyón y Castiella s'unioron, momento en que se considera que apareixe a Corona de Castiella, formata por distintos reinos: Castiella, Leyón, Galicia y Toledo, asinas como reinos y sinyorías conqueritas a os arabes (Cordoba, Murcia, Chaén, Sevilla y Molina d'Aragón). Os reinos conservoron o suyo dreito y organización social, dica o punto de que a las personas con nacionalidat castellana que yeran chuzgatas en o Reino de Toledo y en o de Leyón se les aplicava o dreito d'o reino de Castiella.

Estió a partir d'o reinato d'Alifonso VIII cuan se prencipioron a emplegar o escudo y o pendón.

• Lista de reis de Castiella
• Castiella